ಜೈನ ಧರ್ಮ
ಜೈನ ಧರ್ಮಭಾರತಡ್ ಪುಟ್ಟಿನ ಧರ್ಮ. ಈ ಧರ್ಮದ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ ಉಂದು ವಿಶ್ವದ ಮಾತಾ ಸತ್ಯೊಲೆ ಮಿತ್ತ್ ಆಧಾರವಾಯಿನ ಧರ್ಮ. ಪಾರಂಪರಿಕ ನಂಬಿಕೆದ ಪ್ರಕಾರ ಋಷಭದೇವ ಈ ಸತ್ಯೊನು ಸುರುಟ್ಟು ತೆರಿವೊಂಡಿನಾಯೆ. ಉಂದೆನ್ ತೆರಿಯೊಂಡಿನಕಲೆಗ್ ತೀರ್ಥಂಕರೆರ್ ಪಂಡ್ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್ ಋಷಭದೇವಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಬತ್ತಿ ೨೩ ತೀರ್ಥಂಕರೆರೆಡ್ದ್ ಕಡೆತ್ತಾಯೆ ಮಹಾವೀರೆ. ಮಹಾವೀರಗ್ ವರ್ಧಮಾನ, ಸನ್ಮತಿ ಪುದರ್ಲಾ ಉಂಡು.
ಶಬ್ದದೊ ಪುಟ್ಟು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಜೈನ ಪಂಡ್ಂಡ ಜಿನ ಪನ್ಪಿ ಶಬ್ದೊಡ್ದು ಉಂಡಾಯಿ ಶಬ್ದ. ಜಿನ ಪಂಡ್ಂಡ ಇಂದ್ರಿಯೊಲೆನ್ ಗೆಂದಿನಾಯೆ ಪಂಡ್ದ್ ಪನೊಲಿ. ಕರ್ಮದ ಕಟ್ಟ್‌ನ್ ಪೊಲ್ತುದು ಸಂಸಾರೊನು ದಾಂಟ್‌ದ್ ಮುಕ್ತಿನ್ ಪಡೆದಿನ ಜೀವೊ ಜಿನೆ ಪಂಡ್ದ್ ಪುದರ್. ಜಿನೆರೆರ್ದ್ ಉಪದೇಶ ಪಡೆಯಿನ ಧರ್ಮೊನೇ ಜೈನಧರ್ಮ. ಜಿನನ ಉಪದೇಸೊಲೆನ್ ಅನುಸರಣೆ ಆಚರಣೆ ಮಲ್ಪುನಾಯೆ ಜೈನೆ.
ಜೈನ ಧರ್ಮದ ತತ್ವೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಪರಿಚಯ
- ಜೈನ ಧರ್ಮೊಡು ಸತ್ಯ, ನೀತಿ, ಉತ್ತಮ ನಡವಳಿಕೆಲೆಗ್ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಧಾನ್ಯತೆ ಉಂಡು. ಅಹಿಂಸೆ ಬೊಕ್ಕ ದಯೆ ಉಂದು ಮೂಲ ಸೂತ್ರೊಲು. ಜೈನ ದರ್ಶನದ ಪ್ರಕಾರ ಜಗತ್ತ್ ಬೊಕ್ಕ ಜೀವ (ಆತ್ಮ) ಅನಾದಿ ಆಯಿನವು. ಜೀವೊಲೆನ ಪುಟ್ಟು, ಸಾವು, ಸುಖ, ದು:ಖೊಲೆಗ್ ಕರ್ಮನೇ ಕಾರಣ. ಕರ್ಮ ಅನಾದಿ ಆದ್ ಉಪ್ಪುಂಡು. ಆಂಡ ಸಮ್ಯಕ್ ಜ್ಞಾನ, ಸಮ್ಯಕ್ ದರ್ಶನ, ಸಮ್ಯಕ್ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ ಪನ್ಪುನ 'ರತ್ನತ್ರಯೊ'ಲೆನ ಸಾಧನೆದ ಸಕಾಯೊರ್ದು ಕರ್ಮದ ಕಟ್ಟ್ (ಸಂಸಾರ ಬಂಧೊ)ಲೆರ್ದ್ ಮುಕ್ತೆರಾವೊಲಿ.
- ಉಂದೆತ್ತ ಒಟ್ಟುಗೆ ಜೈನೆರ್ ಪಾಲಿಸಾವೊಡಾಯಿನ ಪಂಚಾಣು ವ್ರತಕುಲೆನ್ ಪಂತೆರ್. ಅವು ಅಹಿಂಸೆ, ಸತ್ಯ, ಆಸ್ತೇಯ, ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯ ಬೊಕ್ಕ ಅಪರಿಗ್ರಹ. ಜೈನ ಧರ್ಮ ದೇವರೆನ್ ಜಗತ್ತ್‌ದ ಕರ್ತೃ ಪಂದ್ ಒಪ್ಪುಜಿಂಡಲಾ ಕರ್ಮಬಂಧೊಲೆರ್ದ್ ಮುಕ್ತೆರಾಯಿನ ಪಂಚ ಪರಮೇಷ್ಠಿಲೆನ ಪೂಜೆ, ಆರಾಧನೆ ನಡಪುಂಡು.
ಜೈನ ದರ್ಶನ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಜೈನ ದರ್ಶನ
- ೧. ಭಾರತೊಡು ಪುಟ್ಟಿನ ಜೈನ ದರ್ಶನ ಅವೈದಿಕ ದರ್ಶನವಾದ್ ಉಂಡು - ವೇದೊಲೆನ್ ಒಪ್ಪುಜಿ. ಅವು ಶ್ರಮಣ ಪಂಥೊನು ಅನುಸರಿಸವುಂಡು. (ಸಮಣ ವಾ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವಾ). ಶ್ರಮಣ ಪರಂಪರೆಗ್ ಕ್ಷತ್ರಿಯೆರ್ ನಾಯಕೆರ್. ಉಪನಿಷತ್ತುಲೆಡ್‌ಲಾ ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಉಪದೇಶಕೆರ್ (ರಾಜೆರ್) ಪ್ರಾವೀಣ್ಯತೆ, ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ಪಡೆದಿತ್ತೆರ್.
- ೨. ಬ್ರಾಣೆರ್ ಹೋಮ, ಯಜ್ನೊಲೆಡ್ ಪಶುಬಲಿ ಕೊರ್ಪುನೆನ್ ತ್ಯಜಿಸಾದ್, ಸಸ್ಯಾಹಾರೊಗು ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ಕೊರ್ದುಪ್ಪುನೆ. ಇಂಚಿತ್ತ್‌ನವು ಜೈನ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮೊಲೆನ ಪ್ರಭಾವೊರ್ದು ಪಂಡ್ದ್ ಪನೊಲಿ. ಈ ಧರ್ಮದಕುಲು ಅಹಿಂಸೆ ಬೊಕ್ಕ ಮನೋನಿಗ್ರಹ ಮೋಕ್ಷೊಗು ಸಾಧನ ಪಂಡ್ದ್ ನಂಬುವೆರ್.
ಇತಿಹಾಸ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಜೈನಧರ್ಮ ಬಾರೀ ಪಿರಾಕ್ದವು. ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮೊರ್ದು ಪಿರಾಕ್ದವು. ಈ ಧರ್ಮೊದ ಆದಿ (ಸುರುತ) ತೀರ್ಥಂಕರೆ ಆದಿನಾಥೆ. ಇರ್ಪತ್ತನಾಲ್ ತೀರ್ಥಂಕರೆರೆಡ್ ಮಹಾವೀರೆ ಇರ್ಪತ್ತನಾಲೆತ ತೀರ್ಥಂಕರೆ. ಆಯೆ ಗೌತಮ ಬುದ್ಧನ ಸಮಕಾಲೀನೆ ಆದ್ ಇತ್ತ್‌ದ್ ಜೈನ ಧರ್ಮೊನು ಪ್ರಖ್ಯಾತಗೊಳಿಸಾಯಿನಾಯೆ. ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ಉಂದು ರಾಜ ಧರ್ಮವಾದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್, ೮ ನೇ ಶತಮಾನರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಅವನತಿ ಹೊಂದ್ಂಡ್.
- ಇತ್ತೆ ಭಾರತೊಡು ಈ ಧರ್ಮದಕುಲು ಅಲ್ಪ ಸಂಖ್ಯಾತೆರಾದ್ ಕೇವಲ ೪೨ ಲಕ್ಷ ಜನಕುಲು ಉಲ್ಲೆರ್ (ಜನಗಣತಿ ೨೦೦೧) ಅಂದಾಜ್ ಮಲ್ತ್ಂಡ್. ಈ ಧರ್ಮದ ಕೆಲವೆರ್ ಬೆಲ್ಜಿಯಮ್, ಕೆನಡ, ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್, ಜಪಾನ್, ಸಿಂಗಪುರ, ಯು.ಎಸ್.ಎ. ಲೆಗ್ ವಲಸೆ ಪೋತೆರ್. ಮೊಕುಲೆಡ ಅಕ್ಷರಸ್ಥೆರೆನ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ್ ಎಚ್ಚ ಆದ್ ಉಂಡು;
- ಅವು ೯೧.೪% (೨೦೦೧ ಜನಗಣತಿ). ಈ ಧರ್ಮದಕುಲೆನ ಕೈ ಬರವುದ ಪ್ರತಿಕುಲು ಭಾರತೊಡು ಮಸ್ತ್ ಪಿರಾಕ್ದವು. ತೀರ್ಥಂಕರೆರಾಯಿನ ಅರಿಷ್ಟನೇಮಿ, ಪಾರ್ಶ್ವನಾಥ, ಮಹಾವೀರರ್ದ್ ಪಿರಾಕ್‌ದಕ್‌ಲ್. ಉತ್ತರಾದ್ಯಾಯ ಸೂತ್ರೊಲೆಡ್ ಪಾರ್ಶ್ವನಾಥನ ಪುದರ್ ತೋಜಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡು ಪಂಡ್ದ್ ತೆರಿದ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ಂಡ್. (ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ)
ಜೈನೆರೆನ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಪೂರ್ವ ಆಗಮೊಲು, ದೇವರ್ದಿ ಪನ್ಪುನಾಯರ್ದ್ ಸಂಗ್ರಹವಾಯಿನವು (ಕ್ರಿ. ಶ. ೫ನೇ ಶತಮಾನ) ಬೊಕ್ಕ ಅಂಗೊಲು ಉಂದು ಈ ದರ್ಶನದ ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಂಥೊಲು,- ಆಂಡ ಉಂದು ವಿಲುಪ್ತವಾದ್ ಉಂಡು ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಉಂದೆತ್ತ ಭಾಷೆ ಅರ್ಧಮಾಗಧಿ.
- ಕ್ರಿ.ಶ. ೫ ನೇ ಶತಮಾನೊರ್ದು ಬೊಕ್ಕ ದರ್ಶನ ಗ್ರಂಥೊಲೆನ್ ರಚಿಸಾದ್ ಪ್ರಚಾರ ಮಲ್ತ್‌ನಕುಲು ಪಂಡ - ಉಮಾಸ್ವಾಮಿ, ಕುಂದಕುಂದಾಚಾರ್ಯ, ಸಮಂತಭದ್ರ ಇಂಚಿನಕುಲು. ಪೂರ್ವ ಪನ್ಪುನ ಪದಿನಾಲ್ ಭಾಗೊಲೆಡ್ ಇತ್ತ್‌ನ ಈ ಧರ್ಮದ ಸಾಹಿತ್ಯೊನು ದುಂಬು ಬಾಯಿಪಾಠದ ಮೂಲಕ ನೆನೆಪುಡು ಒರಿದ್ ಬತ್ತ್ಂಡ್. ಆಂಡ ಕಾಲ ಕ್ರಮೇಣ ಮಸ್ತ್ ನಶಿಸಾದ್ ಬೊಕ್ಕ ಅರಿದ್ ಒರಿನವು.
- ಬರವುದ ಮೂಲಕ ಅಕುಲೆನ ಮೂಲ ತತ್ವೊಲು ಉರಿದ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ಂಡ್. ಮುಖ್ಯ ಗ್ರಂಥೊಲು ಧರ್ಮವಿಧಿಕುಲು ಆಗಮೊಲು ನಲ್ಪತ್ತಾಜಿ ಗ್ರಂಥೊಲೆಡ್ ಉಂಡು: ಪದ್‌ರಾಡ್ ಅಂಗೊಲು; ಪದ್‌ರಾಡ್ ಉಪಾಂಗ ಆಗಮೊಲು; ಆಜಿ ಛೇದ ಸೂತ್ರೊಲು; ನಾಲ್ ಮೂಲ ಸೂತ್ರೊಲು, ಪತ್ತ್ ಪ್ರಕಾಮಿಕ (ಪ್ರಾಥಮಿಕ) ಸೂತ್ರೊಲು ಬೊಕ್ಕ ರಡ್ಡ್ ಚೂಲಿಕಾ ಸೂತ್ರೊಲು.
- ದಿಗಂಬರ ಪಂಥೊದಕುಲು ಈ ಆಗಮೊಲೆನ್ ಒಪ್ಪುವೆರ್ ಅಂಡಲಾ ಮೂಲ ನಷ್ಟ ಅತ್ಂಡ್ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಅಕುಲು ಅಕುಲೆನ ಆಧಾರ ಗ್ರಂಥವಾದ್ ಅಕುಲೆನ ಮೂಲ ಆಚಾರ್ಯೆರ್ ಬರೆಯಿನ ಇರ್ವತೈನ್ ಗ್ರಂಥೊಲೆನ್ ಆಚರಣೆಗ್ ಆಧಾರ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. -ನಾಲ್ ಪ್ರಥಮ ಅನುಯೋಗ, ನಾಲ್ ಚರಣ ಅನುಯೋಗ, ನಾಲ್ ಕರಣ ಅನುಯೋಗ ಬೊಕ್ಕ ಪದ್‌ರಾಡ್ ದ್ರವ್ಯ ಅನುಯೋಗ. ಜೈನೆರೆ ಕೈಬರವುದ ಗ್ರಂಥೊಲು ಪತಾನ್, ಜೈಸಲಮೇರಿಡ್ ಮಲ್ಲ ಸಂಗ್ರಹೊ ಉಂಡು. (ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ)
- ಜೈನ ಧರ್ಮೊಗು ರಡ್ಡ್ ಮೋನೆ; ತಾತ್ವಿಕ ವಿಚಾರ, ಮತೀಯ ಅತ್ಂಡ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಚಾರ. ಅಹಿಂಸೆ ಮುಖ್ಯವಾಯಿನ ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚಾರ. ಜೀವಂತವಾದ್ ಉಪ್ಪುನ ಮಾತ ಜೀವಿಲೆಡ್ ಬಾಂಧವ್ಯ -ಪ್ರೀತಿ ಹೊಂದ್‌ದ್ ಉಪ್ಪುನೆ ಅತ್ಂಡ ತೋಜವುನೆ.
ತತ್ವ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- Epistemology - The nature of truth
- ಅನೇಕಾಂತವಾದ :
- ತತ್ವ : ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಪರಿಚಯ
- ಅನೇಕಾಂತವಾದ: ಅಕುಲೆನ ತತ್ವಡ್ ಬಾರಿ ಪ್ರಮುಖವಾಯಿನವು ಆನೇಕಾಂತವಾದ.
- ಸತ್ಯದ ಸ್ವರೂಪ ಅತ್ಯಂತ ಜಟಿಲವಾಯಿನವು. ಸಾಮಾನ್ಯೆರೆಗ್ (ಮನುಷ್ಯಗ್) ಸತ್ಯೊನು ಅತ್ತ್ಂಡ ಒಂಜಿ ವಸ್ತುದ ಮಾತ ಗುಣಕುಲೆನ್ ತೆರಿಯೆರೆ ಸಾದ್ಯ ಇಜ್ಜಿ.. ಸರ್ವಜ್ಞೆ ಮಾತ್ರಾ ತೆರಿಯೆರೆ ಸಾದ್ಯೊ. ಕುರುಡೆರ್ ಆನೆನ್ ಮುಟ್ಟುದು ತೆರಿನಂಚ, ವಸ್ತುದ ಬಗೆಟ್ಟ್ ವಸ್ತುದ ಸತ್ಯದ ಜ್ಞಾನ ಕುರುಡೆರೆನ ಆನೆದ ಜ್ಞಾನದಂಚ.
- ಸತ್ ಪಂಡ್ಂಡ ಇರುವಿಕೆ - ಒಂಜಿ ವಸ್ತ್‌ಗ್ ಶಾಶ್ವತ ಬೊಕ್ಕ ಅಶಾಶ್ವತ ಪನ್ಪುನ ರಡ್ಡ್ ಗುಣ ಉಂಡು. ಉದಾಹರಣೆಗ್ - ಬಂಗಾರ್ ಶಾಶ್ವತ; ಆಭರಣ ಅಶಾಶ್ವತ.
- ಪ್ರಕೃತಿಡ್ ಉಪ್ಪುನ ಪ್ರತಿಯೊಂಜೆಕ್‍ಲಾ, ಉತ್ಪತ್ತಿ , ನಾಶ, ಶಾಶ್ವತ ಪನ್ಪುನ ಮೂಜಿ ಗುಣೊಕುಲು ಉಂಡು. ದ್ರವ್ಯ, ಅರ್ಥಾತ್ ವಸ್ತ್ ಪ್ರಕೃತಿಡ್ ಶಾಶ್ವತ ಅತ್ತ್ಂಡ ಶಾಶ್ವತವಾಯಿನ ಪ್ರಕೃತಿ ವಸ್ತ್‌ಗ್ ದ್ರವ್ಯ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್.
- ಪದಾರ್ಥೊಲು ಬಹು ದೇಶವ್ಯಾಪಿ (space). ಅವಯವಪು ಉಪ್ಪುನ (ಡೈಮೆನ್‌ಶನ್ಸ). ಅವು ಅಸ್ತಿಕಾಯೊಲು. ಕಾಲ ಏಕ ದೇಶವ್ಯಾಪಿ; ಅವಯವ (ಬಹುದೇಶ)ಇಜ್ಯಂದಿನವು. ವಸ್ತುದ ಇರುವಿಕೆಗ್ ಗುಣ ಅವಶ್ಯವಾಯಿನವು. ದೇಶ ಕಾಲ ಪರ್ಯಾಯ. ವಸ್ತುನು ಏಕ ಮುಖವಾದ್ ತೂಂಡ ಏಕಾಂತವಾದ ಆಪುಂಡು.
- ಅಸ್ತಿಕಾಯ : ದ್ರವ್ಯಲು ಐನ್ ಬಗೆ. ೧.ಅಸ್ತಿಕಾಯ: ೨.ಜೀವಾಸ್ತಿಕಾಯ; ೩.ಪ್ರದ್ಗುಲಾಸ್ತಿಕಾಯ; ೪.ಆಕಾಶಾಸ್ತಿಕಾಯ; ೫.ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ.
- ದ್ರವ್ಯ ರಡ್ಡ್ ಬಗೆ : ಜೀವ; ಅಜೀವ. ಜೀವ -ಚೇತನ; ಅಜೀವ -ಜಡ.
- ಜೀವ ತತ್ವ : ಚೈತನ್ಯ ಜೀವದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣ. ಅವು ಪ್ರತಿಯೊಂಜಿ ಅನಂತ ಜ್ಞಾನ; ಅನಂತ ದರ್ಶನ; ಅನಂತ ಪದಾರ್ಥ; ಪನ್ಪುನ ಮೂಜಿ ಗುಣಭರಿತ. ಅವು ಜ್ಞಾನ ಸ್ವರೂಪಿ. (ಒರಿನ ಧರ್ಮೊಲೆಡ್ ಆತ್ಮ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್) ಶುಭಾಶುಭ ಕರ್ಮೊಲೆನ್ ಮನ್ಪುನೆರ್ದ್ ಜೀವನೊದ ಮಿತ್ತ್ ಆವರಣೊ ಉಂಡಾಪುಂಡು. ಸತ್ಕರ್ಮಲೆನ ಆಚರಣೆರ್ದ್ ಆವರಣ ಪೋದ್ ಸ್ವಸ್ವರೂಪದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ಆಪುಂಡು.
- ಜೀವವೇ ಕರ್ಮಫಲೊನು ಅನುಭವಿಸುನವು ಆದ್ ಇತ್ತ್‌ದ್ ಅಯಿತ್ತ ಫಲವಾದ್ ತನ್ನ ಶರೀರದ ಆಕಾರೊನು ಪಡೆಪುನೆ. (ದೀಪದ ಬೊಲ್ಪು ಕೋಣೆದ ಆಕಾರೊನು ಪಡೆಯಿನಂಚ)
- ಜೀವಿಲೆಡ್ ಮಸ್ತ್ ಬಗೆ : ಸಸ್ಯೊಲು, ಸ್ಥಾವರಜೀವಿ, ಏಕೇಂದ್ರಿಯ -ಸ್ಪರ್ಶಜ್ಞಾನ ಮಾತ್ರ, ಅಂಚನೆ ದ್ವಿ-ಇಂದ್ರಿಯ ಇಂಚಿತ್ತಿ.
- ಪುದ್ಗಲ ತತ್ವ : (ಮ್ಯಾಟರ್) ಭೌತ ವಸ್ತು; -ರಡ್ಡ್ ವಿಧ ; ಪರಮಾಣು ಬೊಕ್ಕ ಸ್ಕಂದ ಅತ್ತ್ಂಡ ಸಂಘಾತ; ಪರಮಾಣುಲೆರ್ದ್ ಸ್ಕಂದ ; ಮಾತ ಪರಮಾಣುಲು ಒಂಜೇ ಬಗೆತವು. ಅಯಿರ್ದ್ ಪೃಥ್ವಿ, ಅಪ್, ತೇಜ, ವಾಯು, ಉಂದು ಮೂಲ ವಸ್ತುಲು. ಸುರುತ ಸೃಷ್ಠಿ ಪರಮಾಣುವೇ. ಪರಮಾಣುಲು ಒಂಜೇ ಬಗೆ ಅಂಡಲಾ, ರೂಪ, ರಸ, ಗಂಧ ಸೇರವೊಂದು ಬೇತೆ ಬೇತೆ ವಸ್ತುಲು ಆಪ. ಉಂದೆರ್ದ್ ಸ್ಕಂದ -ಗೋಚರಿಸುನ (ವಸ್ತುಲು ಆಪುಂಡು) ಪ್ರಪಂಚ ಆಪುಂಡು.
- ಆಕಾಶ ತತ್ವ : ಅಸ್ತಿಕಾಯ ದ್ರವ್ಯಲೆಗ್ ಅವಕಾಶ ಒದಗಿಸುನೆ - ಆಕಾಶ. ಉಂದೆನ್ ಅನುಮಾನ ಪ್ರಮಾಣೊರ್ದು ತೆರಿಯೊನೊಡು. ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಪ್ರಮಾಣೊರ್ದು ಸಾದ್ಯ ಇಜ್ಜಿ. ಆಕಾಶೊಡು ರಡ್ಡ್ ಬಗೆ- ಲೋಕಾಕಾಶ, ಅಲೋಕಾಕಾಶ.
ಲೋಕಾಕಾಶೊಡು ಜೀವ, ಪುದ್ಗಲ, ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ ಉಪ್ಪುಂಡು. ಉಂದೆರ್ದ್ ಮಿತ್ತ್ ಉಪ್ಪುನೆ ಅಲೋಕಾಕಾಶ. ಧರ್ಮ ಪಂಡ್ಂಡ- ಜೀವಿಲೆಗ್‍ಲಾ, ಪುದ್ಗಲ (ಭೌತವಸ್ತು)ಲೆಗ‍್‍ಲಾ ಗತಿ ಶೀಲ- ಚಲನೆಗ್, ಇರುವಿಕೆಗ್, ಸಹಕಾರಿ ಆಯಿನವು. ಉದಾಹರೆಣೆಗ್: ಮೀನ್ಗ್‍ ನೀರ್; ಉಂದೆಕ್ಕ್ ವಿರುದ್ಧವಾಯಿನವು ಅಧರ್ಮ- ಪಂಡ ಸ್ಥಿತಿ ಶೀಲಗ್ ಸಹಕಾರಿ. ಉದಾ: ಬಚ್ಚಿನಾಯಗ್ ಮರ ನಿರೆಲ್ ಕೊರಿನಂಚ.
- ಕಾಲ ತತ್ವ : ಉಂದು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಅತ್ತ್. ಪರಿವರ್ತನಾಶೀಲ - ಪದಾರ್ಥೊಲೆಗ್ ಕಾರಣವಾದ್ ಉಂದೆನ್ ಅಂಗೀಕರಿಸವೊಡು. ಕಾಲದ ಉಪಕಾರೊಲು, ವರ್ತನೆ, ಪರಿಣಾಮ, ಕ್ರಿಯೆ, ಪರತ್ವ, ಅಪರತ್ವ. ಲೋಕಾಕಾಶೊಡು ಕಾಲ ಅಣುರೂಪಿಯಾಗದ್ ಆವರಿಸಾದ್ ಉಂಡು. ಅವು ರಡ್ಡ್ ಬಗೆ; ವ್ಯವಹಾರಿಕ ಕಾಲ-ಆದಿ-ಅಂತ್ಯ ಇದ್ಯಂದಿನವು; ಕಾಲ ಇಜ್ಯಂದೆ ವಸ್ತುನು ಕಲ್ಪಿಸಾಯೆರೆ ಸಾದ್ಯ ಇಜ್ಜಿ.
- ಜ್ಞಾನತತ್ವ : ಜ್ಞಾನೊಡು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಬೊಕ್ಕ ಪರೋಕ್ಷ ಜ್ಞಾನ ಪಂದ್ ರಡ್ಡ್ ಬಗೆ. ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಜ್ಞಾನ ಪಂಡ್ಂಡ ಇಂದ್ರಿಯೊಲೆನ ಸಹಾಯ ಇಜ್ಯಂದೆ ಪಡೆಯಿನ ಜ್ಞಾನ, (ಉಂದೆನ್ ಬೇತೆಕುಲು ಅಪರೋಕ್ಷ ಜ್ಞಾನ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್). ಪರೋಕ್ಷ ಜ್ಞಾನ ಪಂಡ್ಂಡ ಇಂದ್ರಿಯೊಲೆನ ಮೂಲಕ ಪಡೆಯಿನವು ಬೊಕ್ಕ ಮನಸ್ಸ್ ಬುದ್ಧಿರ್ದ್ ಪಡೆಯಿನವು. ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಜ್ಞಾನ ಪಂಡ ಇಂದ್ರಿಯಾತೀತವಾಯಿನವು.
- ಅನಂತಧರ್ಮಾತ್ಮಕಂ ವಸ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಂಜಿ ವಸ್ತ್ ಓಲುಲಾ ಉಪ್ಪೊಲಿ; ಪ್ರತಿ ವಸ್ತುಗುಲಾ ಉಪ್ಪೊಡಾಯಿನ ಧರ್ಮೊಲೆಗ್ ಲೆಕ್ಕ ಇಜ್ಜಿ; ಅವು ಅನಂತ. ಅನಂತವಾದ
ಪ್ರಮಾಣ ಬೊಕ್ಕ ನಯ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಪ್ರಮಾಣ ಬೊಕ್ಕ ನಯ :
- ಜೈನ ಧರ್ಮ - ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ, ಅನುಮಾನ, ಆಗಮ ಪನ್ಪುನ ಮೂಜಿ ಪ್ರಮಾಣೊಲೆನ್ ಅಂಗೀಕರಿಸವುಂಡು. ವಸ್ತುದ ಯಥಾರ್ಥ ಜ್ಞಾನೊನು ಒದಗಿಸವುನವೇ ಪ್ರಮಾಣ. ವಸ್ತುದ ಒಂಜಿ ಅಂಶದ ಬಗೆಕ್ಕ್ ತೆರಿಪಾವುನೆನೆ ನಯ. ಪಂಡ ಅಯಿತ್ತ ಒಂಜಿ ದೃಷ್ಠಿಕೋನರ್ದ್ ಪನ್ಪುನವೇ ನಯ.
ಶ್ಲೋಕ:ಏಕ ದೇಶ ವಿಶಿಷ್ಠಾರ್ಥೋ ನಯಸ್ಯ ವಿಷಯೋ ಮತಃ.
ಸ್ಯಾದ್ವಾದ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಸತ್ಯದ ಜಟಿಲ ಸಂಕೀರ್ಣತೆದ ಬಗೆಕ್ಕ್ ವಿಚಾರ ಮನ್ಪುನವೇ ಅನೇಕಾಂತವಾದ; ಅನೇಕಾಂತವಾದನೇ -ಸ್ಯಾದ್ವಾದ. (ಮಾತ ಬಗೆತ್ತ ಸಂಭಾವ್ಯತೆನ್‌ಲಾ ಒಪ್ಪುನೇ)
- ಸತ್ಯ ಇಂಚ ಉಪ್ಪೊಲಿ ಪನ್ಪುನ ಸಂಭಾವ್ಯತಾ ಸಿದ್ಧಾಂತ. ವಿಶ್ವನ್ ಅನೇಕ ದೃಷ್ಠಿರ್ದ್ ತೂವೊಲಿ. ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಿರ್ಣಯಗ್ ಬರೊಲಿ; ಸತ್ಯದ ಪೂರ್ಣ ಸ್ವರೂಪನ್ ನಿರ್ಣಯಿಸುವುಜಿ. ಏಳ್ ಹಂತೊಲೆರ್ದ್ ಸತ್ಯೊನು ತೆರಿವುನ ಪ್ರಯತ್ನೊನು ಮಲ್ಪೊಲಿ.
- ಸ್ಯಾದಸ್ತಿ -ಇಂಚ ಉಪ್ಪೊಲಿ.
- ಸ್ಯಾನ್ನಾಸ್ತಿ - ಇಂಚ ಉಪ್ಪೆರೆ ಬಲ್ಲಿ.
- ಸ್ಯಾದಸ್ತಿಚ ನಾಸ್ತಿಚ - ಬಹುಶಃ ಉಪ್ಪು, ಇಜ್ಯಂದೆಲಾ ಉಪ್ಪು.
- ಸ್ಯಾದವ್ಯಕ್ತಮ್ - ಅಯಿನ್ ವಿವರಿಸಿಯೆರೆ ಅಪುಜಿ.
- ಸ್ಯಾದ್ ಅಸ್ತಿಚ ಅವ್ಯಕ್ತಂಚ - ಬಹುಶಃ ಉಂಡು -ವರ್ಣನಾತೀತವಾದ್ ಉಂಡು.
- ಸ್ಯಾನ್ನಾಸ್ತಿಚ ಅವ್ಯಕ್ತಂಚ - ಬಹುಶಃ ಇಜ್ಜಿ, ವರ್ಣನಾತೀತಲಾ ಆದ್ ಉಂಡು.
- ಸ್ಯಾದಸ್ತಿಚ ನಾಸ್ತಿಚ ಅವ್ಯಕ್ತಂಚ.- ಬಹುಶಃ ಉಂಡು, / ಬಹುಶಃ ಇಜ್ಜಿ ; ವರ್ಣನಾತೀತಲಾ ಆದ್ ಉಂಡು.
- ಈ ವಾದ ಜೈನ ಧರ್ಮದ ದೃಷ್ಠಿ ವೈಶಾಲ್ಯನ್ ತೋಜವುಂಡು.
ರತ್ನ ತ್ರಯೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಜೈನ ಶಬ್ದೊ ಜಯ, ಜಯಿಸ್‌ನಾಯೆ ಪನ್ಪುನ ಶಬ್ದೊರ್ದು ಬತ್ತ್‌ದ್ಂಡ್.
- ಅಯಿತ್ತ ಅರ್ತೊ, ಇಂದ್ರಿಯೊಲೆನ್ - ರಾಗ ದ್ವೇಷೊಲೆನ್ ಗೆಂದಿನಾಯೆ; ಉಂದೆನ್ ಸಾಧಿಸಾಯೆರೆ ರತ್ನ ತ್ರಯೊಲೆನ್ ಪಾಲಿಸವೊಡು. ಅವು:
- ಸಮ್ಯಕ್ ದರ್ಶನ :(ಸಮ್ಯಕ್ ಶ್ರದ್ಧೆ) ಅಕುಲೆನ ಶಾಸ್ತ್ರೊಡು ಪೂರ್ಣ ನಂಬಿಕೆ.
- ಸಮ್ಯಕ್ ಜ್ಞಾನ : ಜೈನ ತತ್ವೊಲೆಡ್ ಸರಿಯಾಯಿನ ಜ್ಞಾನ.
- ಸಮ್ಯಕ್ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ : ಅಯಿನ್ ಅನುಷ್ಠಾನ ಗೊಳಿಸವುನೆನೇ -ಸಮ್ಯಕ್ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ.
- ನೀತಿ ನಿಯಮೊಲು : ರತ್ನತ್ರಯ ಸಾಧಿಸಯೆರೆ ಪಂಚಾಣು ಮಹಾ ವ್ರತೊಕುಲೆನ್ ಪಾಲಿಸವೊಡು.
- ಅಹಿಂಸೆ : ಕಾಯಾ ವಾಚಾ ಮನಸಾ, ಹಿಂಸೆ ಮಲ್ಪಂದೆ ಉಪ್ಪುನೆ.
- ಸತ್ಯ : ಸದಾ ಸತ್ಯ ವಾಕ್ ನ್ ಅನುಸರಿಸಾವುನೆ,
- ಆಸ್ತೇಯ : ಕಂಡಂದೆ ಉಪ್ಪುನೆ.
- ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯ : ಸಂನ್ಯಾಸಿಲೆಗ್ ಮಾತ್ರಾ ; ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ವಸ್ತುಲೆನ ಬಗೆಕ್ಕ್ ವೈರಾಗ್ಯ.
- ಅಪರಿಗ್ರಹ : ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ವಸ್ತುಲೆನ ಬಗೆಕ್ಕ್ ವೈರಾಗ್ಯ. (ಉಂದು ಸಂನ್ಯಾಸಿಲೆಗ್ ಮಾತ್ರಾ; ಸಂಸಾರಿಲು ಪರಿಗ್ರಹಿಸವೊಲಿ)
- ೪.೫. ಗೃಹಸ್ಥರೆಗ್ - ಏಕ ಪತ್ನಿತ್ವ, ಬೊಕ್ಕ ಸಂತೋಷ.
ಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತ
- ಕರ್ಮ ಭೌತ ವಸ್ತು, ಅವು ಜೀವೊನು ಆವರಿಸಾದ್, ಜೀವೊನು ಜನ್ಮಾಂತರ ಚಕ್ರ ಅತ್ತ್ಂಡ ಭವಾವಳಿಡ್ ನರಮಾನಿನ್ ನೂಕುಂಡು. ಜೀವೆ ಬದ್ಧ ಪುರುಷೆ ಆದ್ ಉಪ್ಪುವೆ.
- ಈ ಕರ್ಮೊಡು ಮುಖ್ಯವಾದ್ ಎಣ್ಮ ಬಗೆ. (ಒಟ್ಟು ೧೪೮ ಬೇಧೊಲು ಉಂಡು). ೧.ಜ್ಞಾನಾವರಣೀಯ : ೨.ದರ್ಶನಾವರಣೀಯ, ೩.ಮೋಹನೀಯ. ೪. ವೇದನೀಯ, ೫. ಆಯುಷ್ಯ ; ೬) ನಾಮ, ೭.ಗೋತ್ರ, ೮.ಅಂತರಾಯ.
ಕರ್ಮನಾಶ ಸಂವರ (ತಡೆಪುನೆ), ನಿರ್ಜರ(ನಾಶಮಲ್ಪುನೆ), ಈ ಅನೇಕ ಹಂತೊಲು ನಡತ್‍ದ್, ಮೋಕ್ಷೊನು ಪಡೆದ್, - ಅನಂತ ಜ್ಞಾನ, ಅನಂತ ವೀರ್ಯ, ಅನಂತ ಶ್ರದ್ಧಾ, ಅನಂತ ಶಾಂತಿ ಪನ್ಪುನ ಅನಂತ ಚತುಷ್ಟಯೊಲೆನ್ ಪಡೆದ್. ಲೋಕ ಕಲ್ಯಾಣೊಗು ಪ್ರಯತ್ನ ಮಲ್ತೊಂದು ಉಪ್ಪುವೆರ್.
- ಮೋಕ್ಷೊನು ಹಂತ ಹಂತವಾದ್ ಪಡೆಪೆರ್. ಹದಿನಾಲ್ ಹಂತೊಲೆಡ್ ಕಡೆತ್ತ ಆಯೋಗ. ಸುರುತ್ತ ತೀರ್ಥಂಕರೆ - ಅರ್ಹತ,- ಅರ್ಹಂತ-ಇಂಚಿತ್ತಿ. ಮೊಕುಲು ಜೀವನ್ಮುಕ್ತೆರ್. ಅಕುಲು ಅಂತಿಮ ಅವಸ್ಥೆಡ್ ಲೋಕಾಕಾಶ, ಅಲೋಕಾಕಾಶದ ನಡುಟ್ಟು ಸಿದ್ಧಶಿಲಾ ಪನ್ಪುನ ಸ್ಥಾನೊನು ಪಡೆಪೆರ್. ಆ ಮುಕ್ತೆರ್ ಪೂರ ಅನಂತ ಚತುಷ್ಟಯ ಸಂಪನ್ನೆರ್ ಆದ್ ಉಪ್ಪುವೆರ್.
ಸಮೀಕ್ಷೆ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಜೈನ ದರ್ಶನ ವೇದ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯೊನು ಒಪ್ಪಂದೇ ಉಪ್ಪುನೆರ್ದ್ ಅಯಿನ್ ನಾಸ್ತಿಕ ಪಂಥೊಗು ಸೇರಿಸದ್ಂಡ್. ಆಂಡ ಜೈನೆರ್ ಆತ್ಮದ ಅಸ್ತಿತ್ವನ್ ಒಪ್ಪುವೆರ್; ಬೊಕ್ಕ ತೀರ್ಥಂಕರನೇ ಭಗವಂತನ ಜಾಗೆಗ್ ಏರ್ಸವೆರ್. ಕರ್ಮೊಗು ತಕ್ಕ ಫಲೊನು ನರಮಾನಿ ಅನುಭವಿಸವೆ ಪನ್ಪುನ ಸಿದ್ಧಾಂತೊಗು ಸಹಮತ ಉಂಡು. ಆಂಡ ಫಲ ಕೊರ್ಪುನ ವಿಧಾತೆ ಇಜ್ಜೆ ಪಂದ್ ಪನ್ಪುಂಡು ಅಕುಲೆನ ಸಿದ್ಧಾಂತ; ಜಗತ್ತ್ ಜೀವೊಲು ನಿತ್ಯ ಪಂದ್ ಪನ್ಪುಂಡು; ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಅನುಭವ ಬೊಕ್ಕ ಇಂದ್ರಿಯಾನುಭವಗ್‌ಲಾ ಸಮನ್ವಯ ಬೊಕ್ಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಕೊರ್ಪೆರ್.(ಪ್ಲೂರಲಿಸ್ಟಿಕ್ ರಿಯಲಿಸಮ್).
- ಸ್ಯಾದ್ವಾದವು ಜೈನಧರ್ಮದ ಮಹತ್ವದ ಕೊಡುಗೆಯಾದ್ ಉಂಡು.
- ಜೈನ ಧರ್ಮದ ಆಚಾರೊಲೆಡ್ ಅಹಿಂಸೆಗ್ ಅತೀ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ, ಕಠೋರ ವ್ರತ ನಿಯಮೊಲು, ಜನಪ್ರಿಯತೆನ್ ಕಳೆವೊನಿಯೆರೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ.
- ಜೈನ ಧರ್ಮೊಡು ಶ್ವೇತಾಂಬರ - ದಿಗಂಬರ ಪನ್ಪುನ ರಡ್ಡ್ ಮುಖ್ಯ ಪಂಥೊಲು ಇತ್ತ್ಂಡಲಾ, ಬೇಧ ಆಚಾರೊಡು ಮಾತ್ರಾ; ದಾರ್ಶನಿಕವಾಗದ್ ತತ್ವ ವಿಚಾರೊಡು ಒಂಜೇ. ಆಯಿರ್ದ್ ಆದ್ ಜೈನೆರೆಗ್ ವಿರೋಧ ಇಜ್ಜಿ, ದಾಯೆ ಪಂಡ ದೃಷ್ಠಿಕೋನೊರ್ದು ತತ್ವ ವಿಚಾರೊಡು ಮಾತಾ ಸಾಧ್ಯತೆಲು ಉಂಡು.
- ಓಂಸತ್ಸತ್.
ತೂಲೆ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಪಿದಯಿದ ಸಂಪರ್ಕೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- BBC page on Jainism
- A complete portal of jainism
- AtmaDharma.com, A library of over 200 downloadable Jain books in many languages. Lots of Audio (Songs, Lectures) and Video.
- jainlibrary.org, A complete list of texts on Jainism, sponsored by the JAINA Education Committee
ಉಲ್ಲೇಕೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ↑ ಹಿಂದೂಧರ್ಮದ ಪರಿಚಯ: ಏದುರ್ಕಳ ಶಂಕರನಾರಾಯಣ ಭಟ್
- ↑ ಭಾರತೀಯ ತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ ಪರಿಚಯ :- ಎಂ. ಪ್ರಭಾಕರ ಜೋಷಿ & (ಪ್ರೊ.ಎಂ.ಎ.ಹೆಗಡೆ) ಪ್ರೊ.ಎಂ.ಎ.ಹೆಗಡೆ ಎಚ್.ಒ.ಡಿ ಸಂಸ್ಕೃತ -ಎಂ.ಜಿ.ಸಿ. ಕಾಲೇಜು ಸಿದ್ದಾಪುರ ಕಾರವಾರ ಜಿಲ್ಲೆ. (ಕಾಪಿ ರೈಟ್‌ರ್ದ್ ಮುಕ್ತವಾದ್ ಉಂಡು) ಪ್ರಕಾಶಕೆರ್ :ದಿಗಂತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಯೆಯ್ಯಾಡಿ ಮಂಗಳೂರು.]]