ಕುಂಭಮೇಳ

ವಿಷ್ಣುನ ಕೂರ್ಮ ಅವತಾರ, ಮೇರು ಬೊಕ್ಕ ಆರಾ ಪರ್ವತದ ತಿರ್ತ್ ಉಲ್ಲೆ, ವಾಸುಕಿ ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ ಸಮಯೊಡು ಬಲ್ಲ್ ಆದ್, ಅಯಿತ್ತ ಸುತ್ತಲಾ ಸುತ್ತುನ ಮೂಲಕ ಉಪ್ಪುವೆ, ಪೇರ್‌ದ ಕಡಲ್‌ನ್ ಅಮೃತಗಾದ್ ಕಡೆಪುನೆ. ಸಿ 1870 ವರ್ಣಚಿತ್ರ. ca 1870 painting.

ಕುಂಭ ಮೇಳ, ಹರಿದ್ವಾರ, 1850s

ಅಖಡಲೆನ ಮೆರವಣಿಗೆ, ಕುಂಭ ಮೇಳ at ಅಲಹಾಬಾದ್, 2001

ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮ, ಗಂಗಾ ಯಮುನಾ ಬೊಕ್ಕ ಸರಸ್ವತಿನ ಸಂಗಮ ಜಾಗೆ, ಭಕ್ತಾದಿಲು ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸವುನ ಜಾಗೆ

ಕುಂಭ ಮೇಳ (ದೇವನಾಗರಿ: कुम्भ मेला) ಹಿಂದೂಧರ್ಮದ ಒಂಜಿ ಸಾಮೂಹಿಕ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆ. ಕುಂಭ ಮೇಳೊನು ನಾಲ್ಕ್ ವರ್ಸೊಗೊರ ಆಚರಿಸವೆರ್. ಅರ್ಧ ಕುಂಭ ಮೇಳೊನು ಆಜಿ ವರ್ಸೊಗೊರ ಹರಿದ್ವಾರ ಬೊಕ್ಕ ಪ್ರಯಾಗಡ್ ಆಚರಿಸವೆರ್ , ಪೂರ್ಣ ಕುಂಭ ಪದ್‌ರಾಡ್ ವರ್ಸೊಗೊರ, ನಾಲ್ಕು (ಪ್ರಯಾಗ (ಅಲ್ಲಹಾಬಾದ್), ಹರಿದ್ವಾರ, ಉಜ್ಜೈನಿ ಬೊಕ್ಕ ನಾಸಿಕ) ಜಾಗೆಲೆಡ್ ಆಚರಿಸವೆರ್. ಮಹಾ ಕುಂಭ ಮೇಳ ೧೨ 'ಪೂರ್ಣ ಕುಂಭ ಮೇಳಲೆನ' ಬೊಕ್ಕ, ಪಂಡ ೧೪೪ ವರ್ಸೊಗು ಒರ ಪ್ರಯಾಗ್ರಾಜ್ ಡ್ ಆಚರಿಸವೆರ್.

ಈ ದುಂಬುದ ಅರ್ಧ ಕುಂಭಮೇಳ ಜನವರಿ೨೦೦೭ ಟ್ ೪೫ ದಿನೊಕುಲು ನಡತ್ತ್ಂಡ್. ಉಂದೆಟ್ಟ್ ೧೭ ದಶಲಕ್ಷಹಿಂದೂ ಯಾತ್ರಿಕೆರ್ ಪಾಲ್ ದೆತೊಂಡೆರ್, ಈ ಅರ್ಧ ಕುಂಭ ಮೇಳ ಪ್ರಯಾಗಡ್ ನಡತ್ಂಡ್ ಬೊಕ್ಕ ಜನವರಿ ೧೫ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿದ, ಅತಿ ಮಂಗಳಕರ ದಿನತ್ತಾನಿ, ೫ ದಶಲಕ್ಷಕರ್ದ್‌ಲಾ ಎಚ್ಚ ಜನ ಪಾಲ್ ದೆತೊಂಡೆರ್.

ಆ ದುಂಬುದ ಮಹಾ ಕುಂಭ ಮೇಳ, ೨೦೦೧ ನಡತ್ಂಡ್. ಉಂದೆಟ್ಟ್ ೬೦ ದಶಲಕ್ಷ ಜನ ಪಾಲ್ ಪಡೆದ್, ಉಂದೆನ್ ಜಗತ್ತ್‌ಡೇ ಬಾರೀ ಮಲ್ಲ ಜನ ಸಮೂಹಜನಕುಲೆನ ಜಾತ್ರೆನೇ ಆದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್.

ಕುಂಭಮೇಳದ ಹಿನ್ನಲೆ - ಕಥೆ

• "ಕುಂಭ" ರಾಶಿ - ಮಾಸ(ಆಕ್ವೇರಿಯಸ್) ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಚಿಹ್ನೆದ ಪ್ರಕಾರ ನಡತಿನ ಉತ್ಸವ ಬೊಕ್ಕ ಕುರುಹ ಮೇಳ ಪನ್ಪುನ ಪುದರ್ದ್‌ದಾದ್‌ ಈ ಪುದರ್‌ ಬತ್ತ್‌ಡ್ಂಡ್, ಬೊಕ್ಕದೇವತೆಲು ಬೊಕ್ಕ ರಕ್ಕಸೆರ್ ಕರ ಅತ್ತ್ಂಡ "ಕುಂಭ" ನ್ ಪಡೆಯೆರೆ ಹೋರಾಟ ಮಲ್ತಿನ ಸನ್ನಿವೇಶದ ನೆನೆಪುದ ಸಂಕೇತ ಉಪ್ಪೆರೆಯಾವು. ಕುಂಭನ್ ಪಡೆದ್ ಸೇವಿಸಯಿನಕುಲೆಗ್ ಅಮರತ್ವ ತಿಕ್ಕುಂಡು. ಈ ಮೇಳದ ಸಂಕೇತ- ಕುಂಭನ್ ದೆತೊಂಡಿ ಬೊಕ್ಕ ಅಯಿರ್ದ್ ನಾಲ್ ಜಾಗೆಲೆಡ್‍ ಅಮೃತದ ಪನಿಕುಲೆನ್ ಗುತ್ತಿನೆರ್ದ್ ಕುಂಭ ಮೇಳನ್ ನಡಪವೆರ್ ಪನ್ಪುನವು ಕರ್ಣಾಕರ್ಣಿಕೆಯಾದ್‌ ಬತ್ತ್‌ನ ಐತಿಹ್ಯ. ಆಂಡ ಅವು ಪುರಾತನ ಪುರಾಣಕಥೆತ್ತ ಉಲ್ಲೇಕೊಲೆಡ್ ತೋಜಿದ್‌ ಬರ್ಪುಜಿ. ನಾಲ್ ಸ್ಥಾನೊಲೆಡ್ ಅಮೃತದ ಪನಿಕುಲೆನ್ ಗುತ್ತ್‌ದ್ಂಡ್, ಪಂಡ್‌ದ್‍ ಪನ್ಪುನ ದಂತಕಥೆನ್‌ ಬೊಕ್ಕದ ದಿನಕುಲೆಡ್‌ ಸೇರಿಸದ್‌ ಉಪ್ಪರೆ ಯಾವು. ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ (ಸಮುದ್ರದ ಮಂಥನ - ಕಡೆಪುನೆ) ಹಲವಾರ್ ಪುರಾತನ ಹಿಂದೂ ಗ್ರಂಥೊಲೆಡ್‌ ಒಟ್ಟಾರೆಯಾದ್‌ ಪುರಾಣೊಲೆಡ್‌ ಉಂಡು. ಅಯಿತ್ತ ಕಾಲ (ಮೂಲ 3 ನೇ ಶತಮಾನ CE ರ್ದ್ 10 ನೇ ಶತಮಾನ CE ಮುಟ್ಟ) ಪಂಡ್‌ದ್ ಊಹಿಸದೆರ್.
• ಸಮುದ್ರ ಮಥನದ ದಂತಕಥೆ, ದೇವತೆಲೆನ(ಪರೋಪಕಾರಿ ದೇವತೆಲು) ಪಾನೀಯವಾಯಿನ ಅಮೃತದ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಬೊಕ್ಕ ರಕ್ಕಸೆರೆನ (ದುಷ್ಕೃತ್ಯ ದೇವತೆಲು) ನಡುತ್ತ ಯುದ್ಧೊನು ಪನ್ಪುಂಡು. ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ ಸಮಯೊಡು ಅಮೃತೊನು ಕುಂಭಡ್ (ಕರಟ್ಟ್)ಮಥನರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ತಯಾರಾದ್ ಬತ್ತ್ಂಡ್. ಆ ಅಮೃತನ್ ಸ್ವಾಧೀನ ಮಲ್ತೊನಂದಿನಂಚ ರಕ್ಕಸೆರೆನ್‌ ತಡೆಯೆರೆ, ಒಂಜಿ ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿ ಕರತ್ತ ಒಟ್ಟಿಗೆ ರಾದ್ ಪೋಂಡು. ಉಂದು ಬುಕ್ಕೊಡು ಮೂಲ ಕಥೆಗ್ ಸೇರಾಯಿನ ಭಾಗ. ಮಸ್ತ್ ಜನಪ್ರಿಯ ಆವೃತ್ತಿಲೆಡ್, ಕುಂಭದ ವಾಹಕನ್ ದೇವವೈದ್ಯೆ ಧನ್ವಂತರಿ ಆ ಕುಂಭನ್ ದೆತೊಂದು ಪೋಪೆ. ಕುಂಭಮೇಳೊನು ಆಚರಿಸವುನ ನಾಲ್ ಜಾಗೆಲೆಡ್ ಉಂತುವೆ. ಈ ದಂತಕಥೆ ಬೊಕ್ಕದ ಬೇತೆ ಭಾಗೊಲೆಡ್ ಬೇತೆ ರೀತಿಡ್ ಪಂತ್ಂಡ್, ವಾಹಕ ಗರುಡೆ, ಇಂದ್ರೆ ಅತ್ತ್ಂಡ ಮೋಹಿನಿ ಪಂದ್ ಉಂಡು. ಅಕುಲು ಅಮೃತೊನು ನಾಲ್ ಜಾಗೆಲೆಲೆಡ್ ಗುಪ್ಪುವೆರ್.
• ಹಲವಾರ್ ಪುರಾಣೊಲು ಸೇರ್‌ನಂಚ ಹಲವಾರ್ ಪುರಾತನ ಗ್ರಂಥೊಲು, ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ ದಂತಕಥೆನ್ ಉಲ್ಲೇಖಿಸವುಂಡು, ಅಯಿಟ್ಟ್ ಓವ್ವು ಅಮೃತೊನು ನಾಲ್ ಜಾಗೆಲೆಡ್ ಗುತ್ತ್‌ನ ಸಂಗತಿಲೆನ್ ಪನ್ಪುಜಿ. ಈ ಗ್ರಂಥೊಲು ಕುಂಭಮೇಳದ ವಿಷಯೊನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸವುಜಿ. ಆಯಿರ್ದ್ ಆದ್, ಆರ್. ಬಿ. ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯ, ಡಿ. ಪಿ. ದುಬೆ ಬೊಕ್ಕ ಕಾಮಾ ಮ್ಯಾಕ್ಲೀನ್ ಸೇರ್‌ನಂಚ ಮಸ್ತ್ ಜನ ವಿದ್ವಾಂಸೆರ್, ಅಯಿತ್ತ ಬಗೆಟ್ಟ್ ಗ್ರಂಥಾತ್ಮಕ ಅಧಿಕಾರೊನು ಅತ್ತ್ಂಡ ಆಧಾರೊನು ತೋಜಾಯೆರೆ, ಇಂಚಿಪ್ಪ ಕುಂಭ ಮೇಳೊಗು ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನದ ದಂತಕಥೆನ್ ಅನ್ವಯಿಸದೆರ್ ಪಂಡ್‌ದ್ ನಂಬುವೆರ್.

೨೦೧೯ ತ ಅರ್ಧ ಕುಂಭಮೇಳ

• ಪ್ರತಿ 12 ವರ್ಸೊಗೊರ ಮಹಾ ಕುಂಭಮೇಳ ಪ್ರಯಾಗ್ ರಾಜ್‌ಡ್ ನಡಪುಂಡು. ಕರಿನ 2001ನೇ ಸಾಲ್‌ಡ್ ಈ ಮೇಳ ನಡತ್‌ದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಸುಮಾರು 40 ಮಿಲಿಯನ್ ರ್ದ್‌ಲಾ ಎಚ್ಚ ಜನ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಬತ್ತ್‌ನೆರ್ದ್‌ದಾದ್ ದಾಖಲೆ ಆದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಉಂದೆತ್ತ ಹೊರತಾದ್ ಪ್ರತಿ ಆಜಿ ವರ್ಸೊಗು ಒರ ಅರ್ಧ ಕುಂಭಮೇಳ ನಡಪುಂಡು. ವರ್ಸೊಗೊರ ಪ್ರತಿ ಜನವರಿ ತಿಂಗೊಲುದ ಮಾಘ ಮೇಳ ಸಂಗಮದ ಪ್ರದೇಶೊಡು ನಡಪುಂಡು. ಮೇಲ್ ಕೊರೆಪುನ ಚಳಿಟ್ಟ್ ಪವಿತ್ರ ಸುದೆಕುಲೆನ ಸಂಗಮೊಡು ಮುರ್ಂಗ್‌ದ್ ಲಕ್ಕ್ಂಡ ಅಲುಲೆನ ಪಾಪೊಲೆನ್ ಭಕ್ತಾದಿಲು ದೆಕ್ಕೊನುವೆರ್. ಉಂದೆರ್ದ್ ಆದ್ ಅಲಹಾಬಾದ್ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಇಲಾಖೆ ಉತ್ತುಂಗಗ್ ಏರ್‌ದ್ಂಡ್. ಸುಮಾರ್ ಕಾಲೊರ್ದುಲಾ ಅಲಹಾಬಾದ್ ಭಾರತದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ವಿಷಯೊಲೆಗ್ ಸಂಬಂಧ ಪಟ್ಟ್‌ನ ಅಂಚನೆ ಮಸ್ತ್ ಘಟ್ಟೊಲೆಡ್‍ ಆಯಿನವೇ ಆಯಿನ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರೊನು ವಹಿಸೊಂದುಂಡು.
• ಆಜಿ ವರ್ಸೊಗೊರ ನಡಪುನ ‘ಅರ್ಧ ಕುಂಭಮೇಳ’ ಪ್ರಯಾಗ ರಾಜ್‌ಡ್ ದಿ.೧೫-೧-೨೦೧೯ ತ್ತಾನಿ ಸುರು ಆಂಡ್. 12 ವರ್ಸೊಗೊರ ನಡಪುನ ಕುಂಭಮೇಳನ್ ‘ಪೂರ್ಣ ಕುಂಭಮೇಳ’ ಪಂದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಕುಂಭಮೇಳದ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾತಿದ ದಿನ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನಕುಲು ಬೊಲ್ಪುಗು 4 ರ್ದ್ ಬಯ್ಯ 5 ಮುಟ್ಟ ಗಂಗಾ, ಯಮುನಾ ಬೊಕ್ಕ ಸರಸ್ವತಿ ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮಡ್‌ ಪವಿತ್ರ ಸ್ನಾನ ಮಲ್ಪುನವು ಉಂದೆತ ವಿಶೇಷ.
• ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೂಟಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಕುಂಭ ಮೇಳ - ಈ ಬಾರಿ 20 ಕಿ.ಮೀ ತ್ರಿಜ್ಯದಿಂದ 45 ಕಿಮೀ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹರಡಿದೆ. ಅಥವಾ ವಿಸ್ತಾರ: ಕುಂಭ ಮೇಳ ನಡೆಯುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಭಾರಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೆ 1,600 ಹೆಕ್ಟೇರ್‌ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮೇಳ ನಡೆದಿತ್ತು. 2019 ರಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು 3,200 ಹೆಕ್ಟೇರ್‌ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಯಿತು. ಪವಿತ್ರ ನಗರಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಅಕ್ಷಯ ವಟದ ನೋಟ, ಹಿಂದೂಗಳ ಪವಿತ್ರವಾದ ಮರ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರವಾದ ಸರಸ್ವತಿ ನದಿ. ಸೂರ್ಯಸ್ವಾತಿ ನದಿಯ ಮೂಲ ನೋಡಬಹುದು, ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
• ಉಂದು ಶಾಹಿ ಸ್ನಾನ ಅತ್ತ್ಂಡ ರಾಜಯೋಗಿ ಸ್ನಾನ ಪಂದ್ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದುಂಡು. ಮೇಳೊಡು ಒಟ್ಟು ಆಜಿ ಪವಿತ್ರ ಸ್ನಾನ ನಡಪುಂಡು. ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ ದಿನ ಕಡೆತ್ತ ಪವಿತ್ರ ಸ್ನಾನದೊಟ್ಟುಗು ಕುಂಭಮೇಳೊಗು ಮುಕ್ತಾಯದ ತೆರೆ ಬೂರುಂಡು.

Events Calendar

ವ್ಯವಸ್ಥೆ

• ಕುಂಭಮೇಳದ ಸಮುದಡ್ ಪ್ರಯಾಗ ರಾಜ್‌ಡ್ ನಡಪುನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕುಂಭಮೇಳಡ್ ‘ಅಖಾಡ’ಲು ಪ್ರಮುಖವಾದ್ ಉಂಡು. ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಅಖಾಡೊಲೆಗ್‌ ಸೇರ್‌ನ ಸಾವಿರಾರ್ ಭೈರಾಗಿಲು ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್‌ಡ್‍ ಮೇಳೈಸ್‍ದ್, ಗಂಗಾ ನದಿ ದಡಟ್ಟ್ ಬಿಡಾರ ಹೂಡುವೆರ್‌.

ಆಡಳಿತ:

• ಐನ್‍ ಜನ ಸದಸ್ಯೆರೆ ಸಮಿತಿ ಅಖಾಡೊಲೆನ ದೈನಂದಿನ ಆಡಳಿತ ನಿರ್ವಹಣೆದ ಉಸ್ತುವಾರಿ ವಹಿಸೊಂದುಂಡ್.
• ಅಖಾಡೊಲೆನ ನಡುಟ್ಟು ಉದ್ಭವಿಸುನಂಚಿನ ಸಮಸ್ಯೆಲೆನ್ ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ಅಖಾಡ ಪರಿಷತ್‌ ಬಗೆಹರಿಸವುಂಡು.
• ಜುನಾ ಅಖಾಡ ಅತ್ಯಂತ ಮಲ್ಲ ಬೊಕ್ಕ ಪರತ್ತ್ ಅಖಾಡ.
• ನಿರಂಜನಿ ಬೊಕ್ಕ ಮಹಾನಿರ್ವಾಣಿ ಅಖಾಡ ಕ್ರಮವಾದ್ ಬೊಕ್ಕದ ಸ್ಥಾನೊಡು ಉಂಡು.

ಅಖಾಡೊಲು

• ಕುಂಭಮೇಳದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗಗಳಾಗಿದ್ದು, ಸನಾತನ ಧರ್ಮದ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಎಂಟನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು ಈ ಅಖಾಡಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದು, ಅವರು ಎಲ್ಲ ಸಾಧು–ಸಂತರನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ ಅಖಾಡಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಎಂಬ ಐತಿಹ್ಯವಿದೆ. ಅಖಾಡಗಳು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಅಖಾಡಕ್ಕೂ ಅದರದ್ದೇ ಆದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ತತ್ವ, ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಿವೆ. ನೋಡಲು ಎಲ್ಲ ಸಾಧು–ಸಂತರು ಒಂದೇ ಬಗೆಯಾಗಿ ಕಂಡರೂ ಆಚರಣೆ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಆಗಿವೆ. ಅಖಾಡದ ಸಾಧು–ಸಂತರು ಆರಾಧಿಸುವ ದೇವರು ಮತ್ತು ಅನುಸರಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮತ್ತು ಪಂಥಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಶೈವ, ವೈಷ್ಣವ ಮತ್ತು ಉದಾಸೀನ ಎಂದು ಮೂರು ಬಗೆಯ ಅಖಾಡಗಳನ್ನು- ಪಂಗಡಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ 13 ಬಗೆಯ ಅಖಾಡಗಳಿವೆ. ದೇಶದಲ್ಲಿರವ ಒಟ್ಟು 13 ಅಖಾಡಗಳಲ್ಲಿ, ಏಳು ಶೈವ ಮತ್ತು ಮೂರು ವೈಷ್ಣವ, ಹಾಗೂ ಮೂರು ಉದಾಸೀನ ಅಖಾಡಗಳಿವೆ ಎಂಬುದು ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ಅಖಾಡ ಪರಿಷತ್‌ (ಎಬಿಎಪಿ) ಅಧ್ಯಕ್ಷ ನರೇಂದ್ರ ಗಿರಿಯವರ ಹೇಳಿಕೆ (೨೦೧೯).‘ಅಖಂಡ’ ಪದದಿಂದ ಅಖಾಡ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಅದು (ಅಖಂಡ)ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಅಥವಾ ಒಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದ್ದು ಎಂಬ ಅರ್ಥ ಕೊಡುವುದು. ಇವರು ಶಿವನನ್ನು ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಏಳು ಶೈವ ಅಖಾಡಗಳನ್ನು ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಆಖಾಡೊಲು:

• ಶೈವ
  • ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಯಿತಿ ಅಖಾಡ ಮಹಾನಿರ್ವಾಣಿ (ಅಲಹಾಬಾದ್),
  • ಶ್ರೀ ಪಂಚ ಅಟಲ್‌ ಅಖಾಡ (ವಾರಾಣಸಿ),
  • ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಯಿತಿ ಅಖಾಡ ನಿರಂಜನಿ (ಅಲಹಾಬಾದ್),
  • ತಪೋನಿಧಿ ಶ್ರೀ ಆನಂದ ಅಖಾಡ ಪಂಚಾಯಿತಿ (ನಾಸಿಕ್‌),
  • ಶ್ರೀ ಪಂಚದಶನಾಮ ಜುನಾ ಅಖಾಡ (ವಾರಾಣಸಿ),
  • ಶ್ರೀ ಪಂಚದಶನಾಮ ಪಂಚಗಣಿ ಅಖಾಡ (ಜುನಾಗಡ, ಗುಜರಾತ್‌).
• ವಿಷ್ಣುನು ಆರಾಧಿಸುನ ವೈಷ್ಣವ ಅಖಾಡೊಲು
  • ದಿಗಂಬರ ಅಣಿ,
  • ಶ್ರೀ ನಿರ್ವಾಣಿ ಅಣಿ ಬೊಕ್ಕ
  • ಶ್ರೀ ನಿರ್ಮೋಹಿ ಅಣಿ
• ಸಿಖ್‌ ಧರ್ಮದ ಸುರುತ ಧರ್ಮಗುರುಕುಲೆನ ಮಗೆ ಚಂದ್ರದೇವೆ ಅರೆನ ಮೂಜನೆತ ‘ಉದಾಸೀನ ಅಖಾಡ’ ಪುಟ್ಟು ಪಾಡಿಯೆರ್. ಈ ಅಖಾಡದಕುಲು ‘ಓಂ’ ಗು ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಸಲ್ಲಿಸವೆರ್.
  • ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಯಿತಿ ಬಡಾ ಉದಾಸೀನ ಅಖಾಡ,
  • ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಯಿತಿ ಅಖಾಡ ನಯಾ ಉದಾಸೀನ ಬೊಕ್ಕ
  • ಶ್ರೀ ನಿರ್ಮಲ ಪಂಚಾಯಿತಿ ಅಖಾಡ ಪಂಡ್‌ದ್ ವಿಂಗಗಡಿಸದೆರ್.
  • ಲೈಂಗಿಕ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತೆರೆನ ಕಿನ್ನರ ಅಖಾಡ (೨೦೧೮ಟ್ ಸೇರೊಂದುಂಡು.)
• ವ್ಯವಸ್ಥೆ Archived ೨೦೧೯-೦೩-೦೮ at the Wayback Machine

ನನದ ಓದುಗಾದ್

• Kumbha Mela: History and Religion, Astronomy and Cosmobiology, by Subas Rai. Published by Ganga Kaveri Pub. House, ೧೯೯೩. ISBN ೮೧-೮೫೬೯೪-೦೧-X.
• The Kumbh Mela, by Mark Tully (Author), Richard Lannoy (Photographer), Ashok Mahendra (Photographer). Indica Books. ೨೦೦೨. ISBN ೧-೮೫೧೫೮-೮೩೩-೭.
• Kumbha Mela, by Jack Hebner., by Jack Hebner. Published by Transition Vendor, ೨೦೦೩. ISBN ೧-೮೮೬೦೬೯-೯೦-೫೨
• # Pilgrimage and Power: The Kumbh Mela in Allahabad, ೧೭೬೫-೧೯೫೪, by Kama Maclean. Oxford University Press, USA. ೨೦೦೮. ISBN ೦-೧೯-೫೩೩೮೯೪-೪.
• ‘ಕುಂಭ ಮೇಳ’ ಆಯೋಜನೆ;೭-೧೨-೧೮

</noinclude>

ಪಿದಯಿದ ಕೊಂಡಿಲು

• Official website of Kumbha mela 2010 Archived ೨೦೧೦-೦೮-೧೭ at the Wayback Machine
• ಕುಂಭ ಮೇಳ ಹರಿದ್ವಾರ
• Comprehensive Research Article on the ಕುಂಭ ಮೇಳ with Photographs Archived ೨೦೧೦-೦೬-೧೨ at the Wayback Machine
• Video of 2010 Maha ಕುಂಭ ಮೇಳ in ಹರಿದ್ವಾರ from Guardian.co.uk