ಅಗಸೆ ಪೂ

ಚೊಗಚೆ (ಅಗಸೆ)
Scientific classification
Kingdom:	ದೈಯಿ
(unranked):	ಅಂಗಾಂಗೊಲು
(unranked):	ಯುಡಿಕೋಟ್ಸ್
(unranked):	ರೋಸಿಡ್ಸ್
Order:	ಫೇಬಲ್ಸ್
Family:	ಫೇಬೇಸಿ
Genus:	ಸೆಸ್ಬೇನಿಯಾ
Species:	ಸೆಸ್ಬೇನಿಯಾ ಗ್ರಾಂಡಿಫ್ಲೋರ
Binomial name
	ಸೆಸ್ಬೇನಿಯಾ ಗ್ರಾಂಡಿಫ್ಲೋರ ; (ಕ್ಯಾರೊಲಸ್ ಲಿನ್ನಿಯಸ್) Poiret

ಚೊಗಚೆಅತ್ತಂಡ ಅಗಸೆ ಪಂಡ್‍ದ್ ಲೆಪ್ಪುನ ಈ ಮರ ಎಲ್ಯ ಮಟ್ಟ್‌ದ ಮರ. ಉಂದು ಬೇಗೊ ಬುಲೆಪುನ ಮರ. ಉಂದು ಫೇಬೇಸಿ ಕುಟುಂಮ್ಮೊಗು ಸೇರ್‌ನ ಮರ. ಸೆಸ್ಬೇನಿಯಾ ಗ್ರಾಂಡಿಫ್ಲೋರ ಪನ್ಪುನ ಪುದರ್‌ದ ಈ ಮರತ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರೊ ಪುದರ್.^[೨] ಇಂದೆತ ಬುಡೊ ನೇರೊ ಇಪ್ಪುಂಡು. ರಡ್ಡ್ ವರ್ಸೊದು ೬ ಮೀಟರ್ ಬುಲೆಪುಂಡು.

ವಾಸೊ

ಇಂದೆತ ಮೂಲಸ್ತಾನೊ ಉಷ್ಣವಲಯ ಎಶಿಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯೊಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಲು ತೆರಿದೆರ್. ಈ ಮರ ಭಾರತ ದೇಸೊ, ಮಲೇಸಿಯಾ, ಉತ್ತರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ, ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ, ಅತ್ತಂತೆ ಪಿಲಿಪೈನ್ಸ್ ದೇಸೊಲೆಡ್ ದಿಂಜ ಪರಡ್‍ತ್ ಇಪ್ಪುನ ಮರ ಆತ್ಂಡ್.^[೩]

ಮರ

ಮರ ೩-೮ ಮೀಟರ್‌ದಾತ್ ಎತ್ತರ ಬುಲೆಪುಂಡು. ಉಂದು ಬೇಗೊ ಬುಲೆಪುನ ಮರ. ಒಂತೆ ಗೆಲ್ಲ್‌ಲೆನ ಈ ಬರತ ಇರೆಕುಲು ಉರುಂಟು ಇಪ್ಪುಂಡು. ಪಜಿ ಇರೆಕುಲು ಬುಕ್ಕೊ ಮಲ್ಲ ಪೂಕುಲೆಡ್ದ್ ಕೂಡ್‌ನ ಎತ್ತರೊದ ಪೊರ್ಲುದ ಮರ ಉಂದು. ಇರೆಕುಲು ೧೦-೧೫ ಸೆಂಟಿ ಮೀಟರ್ ಉದ್ದೊ ಇಪ್ಪುಂಡು. ೧೦-೨೦ ಇರೆಕ್‍ಲೆ ಜೊತೆಟಿಪ್ಪುಂಡು. ಹಿಮೊ ವಾತವರನೊ ಇತ್ತ್ಂಡ ಈ ಮರ ಬುಲೆಪುಜಿ. ಉಂದು ಉಷ್ಣವಲಯೊದ ಮರ. ಉಂದು ಎಚ್ಚ ಕಾಲ ಬಾಳುನ ಮರ ಅತ್ತ್‌. ಮೆತ್ತೆನೊದ ಬುಡೊತ ಈ ಮರತ ಚೋಲಿ ಬೂದು ಬಣ್ಣೊಡು ಇಪ್ಪುಂಡು.

ಹೂಕುಲು ಬೊಳ್ದು ಅತ್ತಂಡ ಕೆಂಪಾದ್ ಇಪ್ಪುವೊ. ೨-೪ ಪೂವುಲು ಗೊಂಚಿಲಾದ್ ಬುಲೆಪೊ. ೭.೫-೧೦.೦ ಸೆಂ.ಮೀ. ಉದ್ದೊ ಇಪ್ಪುಂಡು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ್ ಉಂದು ಅಕ್ಟೋಬರ್, ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳುಡು ಪೂ ಬುಡುಪುಂಡು. ಹೂವುದ ರಚನೆದ ಬಣ್ಣ ಬುಕ್ಕೊ ಮಕರಂದೊ-ಉಂದು ಚಿಟ್ಟೆಲೆನ ಅನ್ಯಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶೊಗು ಅನುಕೂಲ ಆಪುನಂಚ ಮಾರ್ಪಟಾದ ವಿಶಿಷ್ಟ್ಯಪೂರ್ಣವಾದುಂಡು. ಕಾಯಿ ಚಪ್ಪಟೆ ಆದುಂಡು. ಪಜಿ ಬಣ್ಣೊಡಿಪ್ಪುಂಡು. ಬಿತ್ತ್‌ಲು ೩-೮ ಮಿ.ಮೀ ತೋರೊಡು ಇಪ್ಪುಂಡು. ಕಾಯಿ ೬೦ ಸೆಂ,ಮೀ ಉದ್ದೊಗು ಮುಟ್ಟ ಬುಲೆಪುಂಡು. ಒಂಜಿ ಕಾಯಿಡ್ ೫೦ ಮುಟ್ಟ ಬಿತ್ತ್‌ಲು ಇಪ್ಪುಂಡು. ಹಿಂದುಲು ಈ ಪೂವುನು ಪವಿತ್ರೊಂದು ತೆರಿಪೆರ್. ಪೂವುಲೆನ್ ಶಿವಪೂಜೆಡ್ ಗಳಸುವೆರ್.

ಉಪಯೋಗೊ

ಇಂದೆತ ಪೂವು, ಚೆಗ್‍ರ್ ಇರೆ ಬುಕ್ಕೊ ಕಾಯಿಲೆನ್ ತರಕಾರಿದ ಅಂಚ ಗಳಸುವೆರ್. ಇಂದೆತ ಇರೆ, ಚೋಲಿ ಬುಕ್ಕೊ ಪೂವುದ ರಸೊನು ಮರ್ದ್ ತಯಾರಿಕೆಗ್ ಗಳಸುವೆರ್. ಇಂದೆತ ಚೆಗ್‌ರ್ ಬೊಳ್ದು, ಹಗುರೊ ಬುಕ್ಕೊ ಮೆತ್ತೆನೊ. ಇಂದೆತ ಬುಡೊನು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾದ್ ಕೊಟ್ಯದ ಕಂಬೊಗು ಗಳಸುವೆರ್. ಈ ಮರನ್ ತೋಟೊಲೆಡ್ ಬಚ್ಚಿರೆ ಬಲ್ಲ್ ಪರಡ್‌ಯರೆ ಬುಲೆಪೆರ್. ಇರೆನ್ ಎರ್ಲೆಗ್ ತಿನಿಯರೆ ಉಪಯೋಗಿಸವೆರ್. ಇಂದೆತ ಅಡರ್‌ನ್ ಕನಕ್ಕಾದ್ ಉಪಯೋಗಿಸುವೆರ್. ಬಚ್ಚಿರೆದ ತೋಟೊಲೆಡ್ ಬಲ್ಲಗ್ ಗಟ್ಟಿಗಾದ್ ಈ ಮರನ್ ಬುಲೆಪೆರ್. ನೆಯಿಟ್ ಪೊತ್ತ್‌ನ ಪೂವು ಪೊಂಜೊನಕ್ಲೆನ ಬೊಲ್ದು ಪೋಪುನೆಕ್ ಮರ್ದ್.^[೪]