ಮುಟ್ಟಾಲೆ
ಮುಟ್ಟಾಲೆ (cap) ಪಂಡ ಕಂಗ್ದ ಪಾಲೆಡ್ ಮಲ್ಪುನ ಟೊಪ್ಪಿ. ನೆನ್ನ್ ಮುಟ್ಟಾಲೆ, ಮುಟ್ಟಪಾಲೆ, ಮುಟ್ಟಂಬಾಲೆ ಪಂಡ್‍ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಕೃಷಿಕೆರ್ ದೊಂಬು ಬೊಕ್ಕ ಬರ್ಸೊಗು ತರೆನ್ ರಕ್ಷಣೆ ಮಲ್ಪರೆ ನೆನ್ನ್ ಗಳಸುವೆರ್. ಅಂಚನೆ ದಿನ್ನೊದ ಸಾಮಾನ್‌ಲೆನ್ ತುಂಬೊಂದು ಪೋಯೆರೆಲಾ ಮುಟ್ಟಾಲೆನ್ ತರೆಕ್ಕ್ ದಿಪೇರ್. ಮುಟ್ಟಾಲೆ ತುಳುಟು ತರೆಕ್ ಕಟ್ಟುನ ಮುಂಡಾಸ್ ಅಯಿನೆತ್ತವರ ತರೆತ್ರ ಪಂಡ್‍ದ್‌ಲ ಪುದರ್ ಉಂಡು. ಉಂದ್ ಬೇಲೆಮಾನ್ಪುನಗ ತರೆತ ರಕ್ಷಣೆಗತ್ರ ಉಪ್ಪಿ ಕಮ್ಮಿ ಕರ್ಚಿದ ಸಾಮಾನ್. ನೆನ್ನ್ ಮಲೆನಾಡ್‌ಡ್ ಹಾಳೆಕೊಟ್ಟೆ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಮೊಟ್ಪಾಲೆಂದ್ ಅರೆಬಾಸೆಟ್ ಪನ್ಪೆರ್.[೧]
ಪದೊತ ಅರ್ಥೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಮುಟ್ಟಾಲೆ - ಮುಟ್ಟೆ+ಪಾಲೆ, ಮುಟ್ಟೆ ಪಂಡ ತರೆ, ತರೆಕ್ಕ್ ದೀಪುನ ಅತ್ತಂಡ ತರೆನ್ ರಕ್ಷನೆ ಮಾನ್ಪುನ ಪಾಲೆ
ಕೊರಗ ಜನಾಂಗದಕುಲು ಮನ್ಪುನ ಮುಟ್ಟಾಲೆದ ವಿಧಾನೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಕೊರಗ ಜನಾಂಗದಕುಲು ಮುಟ್ಟು ಪಾಲೆನ್ ತಯಾರು ಮನ್ಪುನ ವಿಧಾನೊಡು ಅಳತೆನ್ ಲತ್ತುದು ಬೊಕ್ಕ ಮುಟ್ಟಾಲೆನ್ ತಯಾರು ಮಂತೊಂದು ಇತ್ತೆರ್. ದುಂಬುದ ಕಾಲೊಡು ಅಳತೆ ಉಪಕರಣೊಲು ಇತ್ತುಜಿ. ಅಂಚಾ ಪಿರ ಕಾರ್ಡುದು ಕಾರುದ ಬಿರೆಲ ಮುಟ್ಟ, ಅಯಿಕ್ "ಮುಟ್ಟು" ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಅಂಚ ಅಯಿತ ಅದೊಟು ಕಂಗುದ ಪಾಲೆನ್ ಕತ್ತೆರ್ ದ್ ಬಲ್ಲುಡು ಕಟ್ಟುದು, ಮುಟ್ಟಾಲೆ ನ್ ತಯಾರು ಮನ್ಪುವೆರ್. ಅಂಚ ಮುಟ್ಟು ದ ಅಳತೆಡ್ ತಯಾರು ಮಂದಿನ ಪಾಲೆದ ಸಾಧನನೆ ಮುಟ್ಟಾಲೆ. ಕೊರಗ ಜನಾಂಗದಕುಲು ಮಂದಿನ ಮುಟ್ಟಾಲೆಗ್ ರಡ್ಡ್ ದಿಕ್ಕ್ಲು ಉಪ್ಪುಂಡು. ಬೊಕ್ಕ ನೆತ್ತ ವಿನ್ಯಾಸೊಲು ವರ್ಷೊ ವರ್ಷೊ ಲಾ ಬದಲಾಪುಂಡು. ಬೊಕ್ಕ ಬೊಕ್ಕ ದ ಕಾಲೊಡು ಮುಟ್ಟಾಲೆಗ್ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಾನಗ ತುಳುನಾಡುದ ಪೂರಾ ಇತರ ಜಾತಿದಕುಲುಲಾ ಮುಟ್ಟಾಲೆ ಮಂತು ಉಪಯೋಗ ಮನ್ಪರೆ ಸುರು ಮಂತೆರ್. ಕಂಗುದ ಮರತ ಪಾಲೆಡು ಮಂದಿನ ಈ ಮುಟ್ಟಾಲೆ ಬರ್ಸ ಬನ್ನಗ ಮಾತ್ರ ಅತ್ತು. ಮುಟ್ಟಾಲೆ ಹಾಳಾಪಿನ ವಸ್ತು ಅಂಚ ಅವೆನ್ ಮಸ್ತ್ ಎಚ್ಚರಿಕೆಡ್ ತೆತ್ತು ದೀವೊಡು. [೨]
ಬಗೆಕುಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಗೋಂಪರ್ ಮುಟ್ಟಾಲೆ
ಗೋಂಪರ್ ಮುಟ್ಟಾಳೆ: ಈ ಮುಟ್ಟಾಳೆ ಮಸ್ತ್ ದಿನ ಬಾಳ್ವಿಕೆ ಬರ್ಪುಜಿ. ದಾಯೆಗ್ ಪಂಡಾ ಉಂದು ಪಜ್ಜಿ ಪಾಲೆಡು ಗಳಸುನ ಸಾಧೊನ. ಬೊಕ್ಕ ಉಂದು ಬೇಗನೆ ತಯಾರು ಮನ್ಪರೆ ಬರ್ಪುಂಡು ಅಂಚೇನೆ ಬೇಗಲ ಹಾಳಾಪುಂಡು. ಉಂದೆಕ್ ಪಾಲೆದ ಉಲಯಿದ ಪೊರೆನ್ ದೆಪ್ಪುಜೆರ್. ಅಂಚ ಉಂದು ಮಸ್ತ್ ಮೃದು ಆದ್ ಆರಾಮೊಡು ಉಪ್ಪುಂಡು. ಉಂದೆನ್ ದೊಂಬುಗುಲಾ ಉಪಯೋಗ ಮನ್ಪುವೆರ್ ಅಂಚೇನೆ ಬರ್ಸಗುಲಾ ಉಪಯೋಗ ಮನ್ಪುವೆರ್. ಬರ್ಸ ಬನ್ನಗ ನೀರ್ ಮೋನೆಗ್ ಬುರಂದಿಲೆಕ್ಕ ಗೋಂಪರ್ ರಕ್ಷಣೆ ಮನ್ಪುಂಡು. ನೀರ್ ಬುರುದು ಬುರುದು ಗೋಂಪರ್ ಬೇಗೊ ಹಾಳಾಪುಂಡು. ಅದಗ ಅವೆನ್ ದಕ್ಕುದು ಕುಡೊಂಜಿ ಗೋಂಪರ್ ತಯಾರು ಮನ್ಪುನ ಕ್ರಮೊ ಉಂಡು. ಅಂಚಾ ತುಳುನಾಡುಡು ಕೃಷಿ ಕಾರ್ಮಿಕೆರ್ ಅಗತ್ಯ ಬೂರುನಗ ಅಕುಲಕುಲೆ ಮನ್ಪುನ ಮುಟ್ಟಾಳೆದ ವಿನ್ಯಾಸೊನೇ ಗೋಂಪರ್ ಮುಟ್ಟಾಲೆ. [೨]
- ಕನ್ನಿ ಮುಟ್ಟಾಲೆ
ಗಳಸುನ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
- ಮುಟ್ಟಾಲೆ ಪನ್ನಗ ಅಡಪ್ಪುನಗ/ದಪ್ಪುನಗ, ತುಂಬುನಗ, ಕೆಲಸ ಮಲ್ಪುನಗ ದೀಪಿನ ಕಂಗ್ದ ಪಾಲೆದ ತರೆತ ಪೊದಿಪು. ಉಂದು ಬೆನ್ನಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿದ ಸಂಕೇತ. ಆಂಡ ಉಂದು ಬೇಲೆತ, ಬೆಲೆತಕುಲೆನ, ಬೊಟ್ಟುಲ ಅಂದ್.
- ಕಂಗುದ ಪಾಲೆಡ್ ಮಲ್ತಿನ ಮುಟ್ಟಾಲೆ ಬೇಸಾಯದ ಕೆಲಸಡು, ಗೊಬ್ಬರ ತುಂಬ್ಯರ, ಮಣ್ಣ್ ತುಂಬ್ಯರ ತರೆಕ್ಕ್ ಒತ್ತಂದುಲೆಕ ದಿವರ ಬೊಡು.
- ನಮ ಕೈತಲ್ತ ಮಲೆನಾಡ್‌ ಕಾಡ್‌ಟ್ ಪೊನಾಗ ತರೆಕ್ ಕಾಡ್‌ಡಿಪ್ಪಿ ಉಚ್ಚುಲು ತರೆಕ್ಕ್ ಬುರ್‌ಯರ ಬಲ್ಲಿ. ಅಡರ್, ಬೂರುಲು ಪರಂಕಿಯರ ಬಲ್ಲಿ ಪಂದ್ ಗಳಸುವೆರ್.
ಮುಟ್ಟಾಲೆದ ಬೇತೆ ಉಪಯೋಗೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಕೊರಗ ಜನಾಂಗದಕುಲು ಸುರುಕು ನೀರು ಪರ್ರೆ ಬೊಕ್ಕ ಪಗೆಲುಡು ತಿನಿಸು ತಿನರೆ ಜುಟ್ಟು ಮುಟ್ಟಾಲೆ ನ್ ಗಳಿಸೊಂದು ಇತ್ತೆರ್. ದೊಂಬುಡು ನಡಪುನಗ , ಮುಟ್ಟಾಲೆದ ರಡ್ಡ್ ತುದಿಡುಲಾ ಮರತ ಸೊಪ್ಪುಲೆನ್ ಕಟ್ಟೊಂದು ಇತ್ತೆರ್. ಆ ಕಾಲೊಡು ದೇಹೊಡು ಅಂಗಿ ಉಪ್ಪುಜಿ ಆಂಚ ಮೊನೆಗ್ ದೊಂಬು ನೇರ ಬುರರೆ ಬಲ್ಲಿ ಪಂದ್ ಅತ್ತವಂದೆ, ಗಾಲಿ ಬೀಜುನಗ ಸೊಪ್ಪುಲ ಬೀಜುನಗ ಮೋನೆಗ್ ಗಾಳಿ ರಟ್ಟುನಗ ತಂಪುದ ಅನುಭವ ಆವರೆ ಉಪಯೋಗ ಆವೊಂದು ಇತ್ತುಂಡು.[೨]
ಮುಂಡಾಸ್
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಮುಂಡಾಸ್ ಪನ್ನಗ ಯಜಮಾನ ಸಂಸ್ಕೃತಿದ ಒರು. ಎಡ್ಡೆ ಕೆಲಸ ಮಲ್ಪುನಗ ತರೆಕ್ ಮುಂಡಾಸ್ ಕಟೊನುನು ಒಂಜಿ ರಿವಾಜಿ. ಮುಂಡಾಸ್ ಕಟ್ಟೇರೆ ಗೊತ್ತಾಜಿಡ ಬೇತೆಕ್ಲೆಡ ಕಟ್ಟಾವೊಲಿ, ಬೈರಾಸಾಂಡಲ ತರೆಕ್ ಪಾಡೊನೊಡು. ದಾಲ ಇಜ್ಜಿಡ ಟುವಾಲ್ ಪಾಡ್‍ದ್ ಸುದಾರ್ಪುನಲ ಉಂಡು. ಮಂಡೆಗ್ ಮುಂಡಾಸ್ ಕಟ್ಟುನ ಕಿರ್ಮ ತುಳುಟೇ ಅತ್ತ್ ನಮ್ಮ ದೇಸೊದ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಜನಾಂಗೊಲೆಡ್ಲಾ ಉಂಡು. ಮುಂಡಾಸ್ ಕಟ್ಟುನ ಒಂಜಿ ವಿದ್ಯೆ.
ನಿಷೇದೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ದೈವೊತ ಚಾಕರಿ ಮಾನ್ಪುನಕುಲಾಯಿನ ಪೂಜಾರಿ, ಬೂತ ಕಟ್ಟುನಾಯೆ, ಮಡ್ಯೊಲೆ, ಕಾಪಾಡೆ ಮುಟ್ಟಾಲೆ ದೀಯರ ಬಲ್ಲಿ.
ತುಳುಗಾದೆ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಮುಂಡಾಸ್ ದಾಯೆ ಬೈಜೆ, ಮುಟ್ಟಲ್‍ದಾಯಗ್ ಕೊರಯೆರ್: ಒಂತೆ ಸ್ಥಿರವಂತೆರೆನ ಪೊಣ್ಣಗ್ ಪ್ರಾಯೊಡೇ ಮದಿಮೆ ಆಯಿಜಿಂಡ ಜನೊಕುಲು ಇಂಚ ಪಾತೆನುವೆರ್.
- ಮುಂಡಾಸ್ ದಾಯೆ ಬರ್ಪುಜೆ - ಮುಟ್ಟಾಲೆದಾಯಗ್ ಕೊರ್ಪುಜಿ.
- ಮುಟ್ಟಾಳೆದಾಯಗ್ ಕೊರ್ಪುಜಿ, ಮುಂಡಾಸ್‌ದಾಯೆ ಬರ್ಪುಜೆ
ಪಾತೆರೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಮುಟ್ಟಾಳೆ ದೀಡಿಯರ ಮನಸ್ಸಿದ್ದಿ ಮುಂಡಾಸ್ ಕಟ್ಯರ ಎತ್ತುಜ್ಜಿ
ಉಲ್ಲೇಕೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ↑ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಆಚಾರ್, ನಲಿಕೆ ಜನಾಂಗದ ಕುಣಿತಗಳು- ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನ,೧೯೯೫, ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ
- ↑ ೨.೦ ೨.೧ ೨.೨ ಭಂಡಾರಿ, ಐ ಕೆ ಗೋವಿಂದ (16 July 2022). "ಮುಟ್ಟು ಪಾಲೆ ಮುಟ್ಟಾಲೆ". ಭಂಡಾರಿವಾರ್ತೆ.