ಮೊಂದೆಲ್ ದೇಸೆ

ಮದಿಮೆದಾನಿ ಬೊಲ್ಪು ಬೊಲ್ಪುಗು ಮದಿಮಾಯ ಮದಿಮಾಲೆಗ್ ಮೋಂದೆಲ್ ದೇಸ ಪಾಡುನವು ಕ್ರಮೋ. ಮೋನೆಗ್ ಪೊರ್ಲು ಕೊರ್ಪಿನ, ಮೋನೆನ್ ಪೊರ್ಲುಮಲ್ಪುನ ಬೇಲೆ. ಆನನ ಗಡ್ಡ ದೆತ್ದ್ ಕೆನ್ನಿದರುತ ಕುಜಾಲ್ಗ್ ಬಾಲ್ ದೀದ್ ಮೋನೆ ಪೊರ್ಲು ತೋಜುಲೆಕ್ಕ ಈ ಬೇಲೆನ್ ಮಡ್ಡೆಲೆ ಮಲ್ಪುವೆ (ಆನಿದ ಕಾಲೊಡು ಈ ಬೇಲೆನ್ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆಡ ಇನಿ ಈ ಬೇಲೆನ್ ಬ್ಯೂಟಿ ಪಾರ್ಲರ್ಡ್ ಮಲ್ತೊನುವೆರ್) ಕೆನ್ನಿಗ್ ಬಾಲ್ ದೀಪಿನವು ಪುರ್ಬುನು ಸರಿ ಮಲ್ಪು ಶಾಸ್ತ್ರೊನು ಪೊನ್ನ ಇಲ್ಲಲ್ಲಾ ನಡಪಾವೊಂದಿತ್ತೆರ್.ಇನಿ ಬ್ಯೂಟಿ ಪಾರ್ಲರ್ಗ್ ಪೋಪಿನ ಪೊನ್ನುಲು ಮಡ್ಡೆಲನ ಬಡ್ಡ್ ಬಾಲ್ಗ್ ಕೆನ್ನಿ ಒಡ್ಡಾದ್ ಕೊರಯೆರ್.

ಪದೊತ ಅರ್ಥ

ಮೋಂದೆಲ್ ಪನ್ನಗ (ಮೂದಲೆ) (ಮುಂಡ, ಕೆನ್ನಿ, ಪುರ್ಬು)

ಮೋಂದೆಲ್ ಗ್ ಸಿದ್ದತೆ

ಈ ಮೋಂದೆಲ್ ದೇಸೆರ್ದ್ ದುಂಬು ಮಡ್ಯೆಲೆ ಸುರುಕ್ಕು ತೊಲಸಿಕಟ್ಟೆದ ಬಲಲತಬರಿಟ್ ಕೇನ್ಡಿ ಮೂರ್ತೊಗು ಸರಿಯಾದ್ ಒಂಜಿ ಕಬೆ ಕೌಂಪುವೆ.ಉಂದೆನ್ ಮೂರ್ತ ಕಬೆ ಪನ್ಪೆರ್.ಈ ಕಬೆನ್ ಪಾಲದ ಮರತ ತುಂಡುಡು ಆಚಾರಿ ಮಲ್ತ್ ಕೊರ್ಪೆ. ಒಂಜಿ 1/2 ಕೋಲು ಉದ್ದದ ಪಾಲೆದ ಮರತ ಗೆಲ್ಲ್ದ ಕೊಡಿನ್ ಮುಗುಳಿದ ಆಕಾರೊಡು ಕೆತ್ದುಪ್ಪುವೆರ್. ಈ ಕಬೆನ್ ಅರ್ಧವಾಸಿ ತೋಜುಲೆಕ ಕೌಂಪುವೆರ್.ಅಯಿಕ್ಕ್ ಬೊಲ್ದು ಪೊಸ ಕುಂಟು ಪೊದ್ದಿದ್ ಸುತ್ತಲಾ ಪಿಂಗಾರದ ಎಸಳ್ಡ್ ಸಿಂಗಾರ ಮಲ್ಪುವೆರ್.ಈ ಕಬೆ ಕೌಂತುದಾದ್ ಅಯಿತ್ತ ಮುದೆಲ್ಗ್ ಮದಿಮಾಯೆ ಆನ್ ಪೇರ್ ಮೈಪುವೆ.ಕೆಲವು ಸರ್ತಿ ಈ ಕಬೆ ತೆಗ್ಲ್ದ್ ಜೀವ ಪತ್ತುನಲ ಉಂಡುಗೆ.ಇಂಚ ಜೀವ ಪತ್ತ್ಂಡ ಆ ಇಲ್ಲಡೆ ಬಾರೀ ಎಡ್ಡ ಪನ್ಪಿ ನಂಬಿಕೆ ಈ ಜನಮಾನಿಲೆಡ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್.

ಕ್ರಮೋ

ತೊಲಸಿ ಕಟ್ಟೆದ ಎದುರು ಒಂಜಿ ಕೊಡಿ ಇರೆ ಪಾಡ್ದ್ (ಬಾರೆದ ಇರೆ) ಅಯಿತ ಮಿತ್ತ್ ಒಂಜಿ ಸೇರ್ ಅರಿ ಪಾಡ್ದ್ ಒಂಜಿ ತಾರಾಯಿ ದೀದ್ ಸುತ್ತ ದೀದ್ ಗಣಪತಿ ದೀಪೆ. ಒಂಜಿ ಸಾನಾದಿಗೆ ತುಡರ್ ಅರ್ಲಾವೆ. ಸೇರ್ದಿನ ಮಾತೆರೆ ಕೈಕ್ ರಡ್ಡ್ ರಡ್ಡ್ ಅರಿ ಕೊರ್ದು, ಇನಿ ನಡಪುನ ಮದಿಮೆದ ಕಾರ್ಯ ಅಂಚನೆ ಆನನ- ಪೊನ್ನನ ಮೋನೆದ ಕಲಿಕಲೆದ್ ಪೊರ್ಲು ಮಲ್ಪು ಈ ಕಾರ್ಯೊಡ್ಲಾ ವಾ ಒಂಜಿ ತರತ ದೋಸ ಇತ್ತ್ಂಡಲಾ ಅವೆನ್ ಗರುಡಬಾಯಿಗ್ ಪಾಡ್ದ್ ಅಮುರ್ತ ಗಳಿಗೆ ಎಂಕ್ಲೆಗ್ ಒದಗಾದ್ ಕೊರ್ದು ಎಂಕ್ಲು ನಡಪುನ ಕಾರ್ಯ ಕಜ್ಜೊಲೆನ್ ಪೊರ್ಲು ಮಲ್ತ್ ಕೊರ್ಪಿ ಆರಬಾರ ಮಾತಲ ಎಂಕ್ಲೆ ಹಿರಿಯಕುಲು ನಂಬೊಂದು ಬೈದಿ ದೈವ ದೇವೆರೆಗ್, ಅಂಚೆನೇ ಗ್ರಾಮ ದೇವೆರೆಗ್ ಅಂಚೆನೇ ಎಂಕ್ಲೆ ಕುಲದೇವೆರೆಗ್ ಈ ಗಣಪತಿ ದೇವೆರೆಗ್ಲ ಸೇರ್ದಿನವು ಪಂಡ್ದ್ ಮಾತೆರ್ಲ ಕೈಟಿತ್ತಿ ಅರಿನ್ ಗಣಪತಿ ದೀತಿ ಇರೆಕ್ಕ್ ಪಾಡುವೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಕೈಮುಗಿಪೆರ್. ಮೂಲು ಒವ್ವೆ ಒಂಜಿ ಕೆಲಸ ಕಾರ್ಯ ಮಲ್ಲುನಾಂಡಲ ಈ ಜನಮಾನಿಲು ಒಂಜಿ ತುಂಡು ಕೊಡಿ ಇರೆಟ್ ಒಂಜಿ ಸೇರ್ ಅರಿ ಪಾಡ್ದ್ ಒಂಜಿ ತಾರಾಯಿ ,ಬಚ್ಚಿರೆ ಬಜ್ಜೆಯಿ ದೀದ್ ಅಯಿಟ್ ಗಣಪತಿನ್ ಉಂಡು ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಅವೆನೆ ಗಣಪತಿಂದ್ ನಂಬೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ಈ ಬೇಲೆನ್ ಊರ್ದ ಮಡ್ಯೆಲೆ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆಡ ಅಯಿಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಇಲ್ಲದ ಹಿರಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿ ಈ ಬೇಲೆನ್ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಆಂಡ ಇನಿ ಈ ಕಟ್ಟ್ ರೀತಿ ರಿವಾಜಿ ಮಾತಲ ಬರಿಕ್ ಪೋದು ಇನಿ ಮಾತೆಕ್ಕ್ಲ ಭಟ್ರೆನ್ ಲೆತ್ತ್ದೇ, ಭಟ್ರೆನೇ ಕಾತ್ದ್ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಬೇಲೆಲೆನ್ ಮಲ್ಪುನವು ರೂಢಿಗ್ ಬೈದ್ಂಡ್.ಈ ಗಣಪತಿ, ಬ್ರಹ್ಮೆರ್, ಬೊಕ್ಕ ಲೆಕ್ಕೆಸಿರಿ ಪನ್ಪಿನವು ವಾ ವೇದೊಡ್ಲಾ ಇಜ್ಜಿ.ಉಂದು ಮೂಜಲ ಈ ಬೆನ್ನಿ ಬೆನ್ಪಿನಕ್ಲೆ, ಈ ಜನಪದೆರೆ ಉಂಡು ಮಲ್ತಿನ.ಅಕುಲಕುಲು ಅಕ್ಲೆ ಕಷ್ಟ ಕಾಲೊಡು ನಂಬೊಂದು ಬೈದಿನ ಒಂಜಿ ಸಕ್ತಿಲು ಪಂಡ್ದ್ ಒರಿ ತಂತ್ರಿದಾರೇ ಪಂತೆರ್.ಒಂಜಿ ಕೊಡಿ ಇರೆಟ್, ಒಂಜಿ ತಾರಾಯಿಡ್ ಒಂಜಿ ಸೇರ್ ಅರಿಟ್ ಈ ದೇವೆರೆನ್ ಉಂಡು ಮಲ್ತಿನಕುಲು ಈ ನಾಡ್ದ ಜನೊಕುಲು.

ಬದಲಾಯಿನ ಕ್ರಮೋ

ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ಒವ್ವೆ ಭೂತಸಾನಾವಡ್, ಇಲ್ಲಲಿತ್ತಿ ಮಣೆಮಂಚಾವುಡು ನಂಬುದಿ ದೈವದೇವೆರಾವಡ್ ಉಂದೆತ್ತ ಅಗೆಲ್ ತಂಬಿಲ, ಕೋಲ ಬಲಿಕ್ಕ್ ಬೆರಣೆರ್ ಬರ್ಪಿನವು ರೂಡಿಡಿಜ್ಜಾಂಡ್.ಈ ಕಾರ್ಯೊಲೆನ್ ಆ ಕುಟುಮದ ಹಿರಿಯಾಯೆ ನಡಪಾವೊಂದಿತ್ತಿನ ಮಾತೆರೆಗ್ ತೆರಿದಿನವೆ.ಆಂಡ ಇನಿ ಕಾಲ ಬದಲಾತ್ಂಡ್ ಕುಟುಮದ ದೈವ ದೇವೆರೆ ಕೆಲಸ ಕಾರ್ಯೊಲೆಗ್ ಬೆರಣೆರೆನ್ ಲೆತ್ತ್ದ್ ಅಕ್ಲೆ ಕೈಟೇ ಮಾತ ಬೇಲೆಲೆನ್ ಮಲ್ಪಾವುನವು ತೋಜಿದ್ ಬರ್ಪುಂಡ್.ದುಂಬುದ ಕಾಲೊಡು ದೈವೊಲೆಗ್ ಬ್ರಹ್ಮ ಕಲಸ ಅಪಿನವು ರೂಡಿಡಿಜ್ಜಾಂಡ್. ಅವು ಇಂಚಿಪೊಗು ಸುರು ಆಯಿನ ಪೊಸ ಕಟ್ಟ್ಂದ್ ತೆರಿದಿನಕುಕಲು ಪನ್ಪೆರ್.ಒಟ್ಟಾರೆ ಪನ್ಪಿನಾಂಡ ಉಂದು ಕಾಸ್ದ ಕಾರ್ಬಾರ್ಂದೇ ಪನೊಲಿ.ಮೂಲು ಬೆರಣೆರೆನ, ಸೆಟ್ರ್ನಗಲ್ನ ಕುಜಾಲ್ ದೆಪ್ಪುನಿ ಬಂಡಾರಿಲು.ಬಾಕಿದಕಲ್ನ ಪರೇಲ್ ಮಡ್ಡೆಲೆರ್.ಕೆಲವೆರ್ ಈ ಮೋಂದೆಲ್ ದೇಸೆದ ಪೊರ್ತುಡೇ ದೃಷ್ಟಿ ದೆಪ್ಪುನ ಸೋಂಕು ಕಲೆಪಿನ, ಕಲಸ ಮೀಪಾವುನ ಕಟ್ಟ್ಲೆನ್ ನಡಪಾವೊಂದಿತ್ತೆರ್.ಬೊಕ್ಕ ಅಲ್ಪ ಸೇರ್ದಿನ ಮಾತೆರ್ಲ ದೇಸೆ ಪಾಡುವೆರ್.ಬೊಕ್ಕ ಮಾತೆರೆಗ್ಲಾ ಮೋಂದೆಲ್ ದೇಸೆದ ಗಂಜಿದ ವನಸಾಪುಂಡು.

ಆಧುನೀಕರಣ

ಪಿರಾಕ್ಡ್ ಮದಿಮೆದಾನಿ ಕಾಂಡೆನೆ ಮದಿಮಾಯನ ತರೆಕುಜಾಲ್ ಗಡ್ಡ, ದೆತ್ದ್ ಮದಿಮಾಯನ್ ಪೊರ್ಲು ಮಲ್ಪುನ ರೀತಿ ರಿವಾಜಿಲು ನಡತ್ದುಪ್ಪೊಡು.ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಈ ರೀತಿರಿವಾಜಿಲು ಬದಲಾದ್ ಮದಿಮೆದ ದುಂಬುದ ದಿನ ಜುಜಾಲ್ ಗಡ್ಡ ದೆತ್ದ್, ಮದಿಮೆದಾನಿ ಕಾಂಡೆ ಬಜೀ ಶಾಸ್ತ್ರೊಗಾದ್ ಮೋನೆಗ್ ಬಾಲ್ ದೀಪಿನ ಕಟ್ಟ್ ನಡಪಾದ್ ಬೊಕ್ಕ ಮೋಂದೆಲ್ ದೇಸೆದ ಕಟ್ಟ್ ನಡಪಾವೊಂದು ಬತ್ತೆರ್ ಪಂಡ್ದ್ ತೋಜುಂಡು.ಮದಿಮಲೆ ಬಗೆಟ್ಲಾ ಕೆನ್ನಿದ, ಮುಂಡದ ಕುಜಾಲ್ ಕತ್ತೆರ್ದ್, ಕಣ್ಣ್ದ ಪುರ್ಬು ಸರಿಮಲ್ತ್ದ್ ಮದಿಮಾಲೆ ಮೋನೆನ್ ಪೊರ್ಲು ಮಲ್ಪುನ ಉಂತುದು ಕಾಲಿ ದೇಸೆ ಪಾಡುನ ರೀತಿ ನಡತ್ ಬತ್ದುಪ್ಪೊಡು.ಇತ್ತಿತ್ತೆ ಬೇತೆ ಒಂಜಿ ರೀತಿಡ್ ಮದಿಮಾಲೆನ್ ಪೊರ್ಲು ಮಲ್ಪುನವು ರೂಡಿಗ್ ಬೈದ್ಂಡ್. ಇನಿ ಮೋಂದೆಲ್ ದೇಸೆದ ರೀತಿರಿವಾಜಿ ಉಂತುದು ಉಂತುದುಂಡ¯ ಪೊನ್ನನ ಕುಜಾಲ್, ಪುರ್ಬುನು ಪೊರ್ಲು ಮಲ್ಪೆರೆ, ಪೊನ್ನನ್ ಐತ ಸಿಂಗಾರ ಮಲ್ಪೆರೆಂದ್ ಪೊರ್ಲುಕೊಟ್ಯಗ್(ಬ್ಯೂಟಿಪಾರ್ಲರ್) ಲೆತೊಂದು ಪೋದು ಮದಿಮಾಲ್ ಪೊರ್ಲು ತೋಜುಲೆಕ್ಕ ಮಲ್ಪಾವೊಂದು ಬರ್ಪಿನೆನ್ ತೂವೊಲಿ. ಮೂಲೊಂಜಿ ಹಿರಿಯಕ್ಲೆ ಪಾತೆರ ನೆನೆಪಾಪುಂಡು. ದಾನೆ ಪನ್ನಗ “ಪೋದು ಪೋದು ಬರ್ಪಿನಡೆಗೆ”. ಉಂದು ನಿಜವಾಯಿನ ಪಾತೆರ. ನಮ ಪಾಡುನ ಅಂಗಿ ಕುಂಟುದ ದೇಕಿ (ರೂಪ) ಆದುಪ್ಪು , ನಮ ಗಲಸುನ ಬಾಜನ ಆದುಪ್ಪು ಒವ್ವೇ ಆಂಡಲಾ ಅವು ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ನಂಕ್ ಅವು ಓಬಿರಾಯನ ಕಾಲದ ಅವು ನಂಕ್ ಬೊಡ್ಚಿಂದ್ ಅವೆನ್ ದೆತ್ತ್ದ್ ಬರಿಕ್ಕ್ ದೀಪ. ಆಂಡ ಅವ್ವಾ ಸೊತ್ತು ಒಂತೆ ಕಾಲ ಕರಿನಗ ಬೇತೆ ಒರುಟು ಬರ್ಪುಂಡು.ಒಂಜಿಪಾತೆರ ಪನ್ಪುಂಡ ಅಜ್ಜೆರ್ ಅಂಗಿದ ಬದಲ್ಗ್ ಪಾಡೊಂದಿತ್ತಿನ ಬನಿಯನ್ದಂಚಿನ ಕೈತ ಅಂಗಿ ಒರ ಮಾಯಾಂಡ್.ಒಂತೆಕಾಲ ಕರಿನಗ ಅವ್ವೆ ಪರಬೆರ್ ಪಾಡೊಂದಿತ್ತಿ ಬನಿಯನ್ದಂಚಿನ ಅಂಗಿನ್ ಜವನೆರ್ ಪೊಸ(ಪ್ಯಾಶನ್) ಪೊರ್ಲುಂದು ಪಾಡೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ತೆರ್.ಇಂಚಿನೆನ್ ನಮ ಇನಿಗ್ಲಾ ತೂಪ.ಒರ ಪೋಪುಂಡು, ಒಂತೆ ಸಮಯ ಕರಿ ಬೊಕ್ಕ ಪಿರ ಬರ್ಪುಂಡು.ಉಂದು ಒರಿ ಊರು ಬುಡ್ದು ಪರವೂರುಗು ಪೋಯಿಲೆಕ.ಒಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ಎಂಕ್ ಇಲ್ಲ್ ಬೊಡ್ಚಿ, ಎನ್ನ ಅಪ್ಪೆ ಅಮ್ಮೆ ಬೊಡ್ಚಿ, ಎನ್ನ ಊರು ಬೊಡ್ಚಿಂದ್ ಪರವೂರುಗು ಪೋಯೆಡಲ, ಬೊಕ್ಕೊಂಜಿ ಕಾಲೊಗು ಆಯೆ ಸೋತುದಾ ಅತ್ತ್ಡ ಪರವೂರುಡ್ದು ಏಪಲ ಎನ್ನ ಊರೇ ಎಂಕ್ ಆವು ಪನ್ಪಿಲೆಕ್ಕೊಡಾ ಆಯೆ ಆಯನ ಊರುಗೇ ಪಿರ ಬರ್ಪೆ.ಈ ಕಾರಣೊಲೆನ್ ದೆತ್ ತೂನಗ “ಒಡೆ ಪೋಂಡಲ ಬರ್ಪಿನಿ ಅಡಗೆ” ಪನ್ಪಿ ಪಾತೆರ ಸರಿಂದ್ ತೋಜುಂಡು.