ಸತ್ಯ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೆ
ಇತಿಹಾಸೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಇಕ್ಷ್ವಾಕು ವಂಶದ ಅರಸು/ದೊರೆ ರಾಜ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೆ ಸತ್ಯಪಾಲನೆಗಾದ್ ಪುದರ್ ಪೋಯಿನಾಯೆ. ಅಮ್ಮೆರ್ ಸೂರ್ಯ ವಂಶದ ಅರಸು/ದೊರೆ ತ್ರಿಶಂಕು, ಅಪ್ಪೆ ಸತ್ಯವ್ರತೆ ಅಕುಲೆನ ಮಗೆ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೆ. ಬೊಕ್ಕ ಸತ್ಯ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೆ ಪನ್ಪಿ ಪುದರ್ ಡ್ ಪ್ರಸಿದ್ದಿಗ್ ಬರ್ಪೆ.
ಕತೆ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಒಂಜಾನೊಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೆ ಪನ್ಪಿ ರಾಜೆ ಆಯೋಧ್ಯೆ ಪನ್ಪುನ ರಾಜ್ಯೊನು ಚಾಣಕ್ಷ್ಯತನೊಟ್ಟು ಆಳೊಂದು ಇತ್ತೆ. ಅವು ಅತ್ತಂದೆ ಆಯೆ ಸತ್ಯೊನು ಬುಡುದು ಬೇತೆ ದಾಲಾ ಪನೊಂದು ಇಜ್ಯಂಡ್. ಏಪಾಲಾ ಸಂತೋಸುಡೇ ರಾಜ್ಯಭಾರ ಮಲ್ತೊಂದು ಇತ್ತೆ. ಆ ಸಮಯೊಡು ದೇವರ್ ನಕುಲು ಆಯಗೊಂಜಿ ಸತ್ವಪರೀಕ್ಷೆ ಮಲ್ಪುನ/ಕೊರ್ಪುನ ನಿರ್ದಾರೊಗು ಬತ್ತೆರ್. ಆಯಿಕ್ಕಾದ್ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರೆ ಪನ್ಪುನ ಮುನಿನ ಸಹಾಯೊ ಕೇಂಡ್‍ದ್ ದೆತೊಂಡೆರ್.
ಒಂಜಿ ದಿನೊ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೆ ಬೋಂಟೆಗಾದ್ ಕಾಡ್‍ಗ್ ಪೋದ್ ಇತ್ತೆ. ಅ ಪೋರ್ತುಗು ಸರಿಯಾದ್ ಒಂಜಿ ಪೊಣ್ಜೊವುನ ಬುಲಿಪುದ ಶಬ್ದ ಕೇನ್ಂಡ್. ಅಪಗ ಆಯೆ ಅವ್ವೇ ಶಬ್ದೊನು ಕೇನೊಂದು ನಾಡೊಂದು ಪೋನಗ ಅವ್ವು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಮುನಿನ ಆಶ್ರಮೊಗು ಪೋದ್ ಸೇರ್ಂಡ್... ಆ ಪೊರರತುಗು ಅವುಲು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಮುನಿ ತಪಸ್ಸ್ ಗ್ ಕುಲ್ಲ್ ದ್ ಇತ್ತೆ. ರಾಜೆ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೆ ಅಡೆಗ್ ಪೋಯಿನೆರ್ದ್ ಮುನಿನ ತಪಸ್ಸ್‌‍ಗ್ ಭಂಗ ಆಂಡ್. ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಮುನಿಕ್ಕ್ ಬಾರಿ ಕೋಪ ಬತ್ತ್ಂಡ್. ಅಪಗ ರಾಜೆ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೆ ಮುನಿನ್ ಸಮಾಧಾನೊ ಮಲ್ಪುನ ಪ್ರಯತ್ನೊ ಮಲ್ಪುವೆ. ತನ್ನ ರಾಜ್ಯೊನೇ ಬುಡ್‍ದ್ ಕೊರ್ಪುನಡೆ ಮುಟ್ಟ ಸತ್ಯ ಪ್ರಮಾಣ ಮಲ್ತೆ. ಆಂಡ ರಾಜ್ಯ ಮಾತ್ರ ಅತ್ತ್ ಅಯಿತ್ತ ಒಟ್ಟುಗೆ ದಕ್ಷಿಣೆಲಾ ಕೊರೊಡು ಪಂಡ್‍ದ್ ಮುನಿ ಕೇಂಡೆ. ಅಯಿಕ್ಕ್‌‍ಲಾ ರಾಜೆ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೆ ಒಪ್ಪಿಯೆ. ಆಂಡ ಮಾತ ಕಳೆವೊಂದು ಇತ್ತಿನ ಕಾರಣೊ ಅಯನ ಕೈಟ್ ದಕ್ಷಿಣೆಯಾದ್ ಕೊರಿಯೆರೆ ದಾಲಾ ಒರಿದ್ ಉಪ್ಪುಜಿ.
ಕೊರ್‌‍ನ ಪಾತೆರೊನು ಒರಿಪಾಯೆರೆ ಬೋಡಾದ್ ಅಯೆ ರಾಜ್ಯೊನು ಬುಡ್‍ದ್ ಅಯನ ಬುಡೆದಿ ಶೈವ್ಯ ಬೊಕ್ಕ ಮಗೆ ರೋಹಿತಶ್ವನೊಟ್ಟುಗು ಕಾಶಿ ಪಟ್ಟನೊಗು ಪೋದ್ ಬೇಲೆ ಕೇನೊಂದು ಕೇನೊಂದು ಪೋಪೆ. ಆಂಡ ಆಯಗ್ ಬೆನಿಯೆರೆ ವಾ ಬೇಲೆಲಾ ತಿಕ್ಕುಜಿ. ಅಂಡ ಆಯೆ ಮುನಿಕ್ಕ್ ಪಾತೆರ ಕೊರ್ದ್ ತಿಂಗೊಲೊಂಜಿ ಆವೊಂದು ಬರೊಂದು ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಆಪಗ ಆಯನ ಬುಡೆದಿನ್ ದುಡ್ಡುಗಾದ್ ಮಾರಿತೆರೆ ದೀಪೆ. ಶೈವ್ಯ ಪೋನಗ, ರೋಹಿತಶ್ವೆ ಗಳಗಳ ಪಂಡ್‍ದ್ ಬುಲಿತೊಂದು ಉಪ್ಪುವೆ. ಉಂದೆನ್ ತೂಯಿನ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೆ ಇಂಬ್ಯನ್ ಲಾ ದುಡ್ಡುಗು ದೆತೊನುಲೆ ಪಂಡ್‍ದ್ ವಿನಂತಿ ಮಲ್ತೊಂಡೆ, ಉಂದೆರ್ದ್ ಲಾ ದಕ್ಷಿಣೆದ ದುಡ್ಡು ಬರ್ತಿ ಆಯಿಜಿ. ಆಯಿಕ್ಕ್ ಬೋಡಾದ್ ಆಯನ್‍ನ್‍ಲಾ ಗುಲಾಮೆ ಆದ್ ಚಂಡಾಲಗ್ (ಸ್ಮಶಾನ ಕಾಪುನಾಯೆ) ಆಯನ್ ಆಯೆನೆ ಮಾರೊನುವೆ ಈ ದುಡ್ಡುಡು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಗ್ ಕೊರ್ ನ ಪಾರೆರೊದಂಚ ದಕ್ಷಿಣೆದ ದುಡ್ಡುನು ಕೊರ್ದ್ ಆಯೆ ಸ್ಮಶಾನೊಡು ಬೇಲೆ ಬೆನಿಯೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ಪುವೆ.
ಶ್ವೆವ್ಯ ಕಾಶಿದ ಬ್ರಾಣನ ಇಲ್ಲದ ಕೆಲಸೊದಾಲ್ ಆದ್ ಬೇಲೆ ಮಲ್ತೊಂದು ಇತ್ತಲ್. ಈ ಸಮಯೊಡು ಆಲ್ ಕೆಲಸ ಮಲ್ತೊಂದು ಇತ್ತ್ ನ ಇಲ್ಲಲ್ ಶ್ರಾದ್ದ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಅಯಿಕ್ಕಾದ್ ಮಗನ್ ದರ್ಭೆ ಕನಯೆರೆ ಕಡಪುಡುಯೆರ್ ಅಪಗ ಉಚ್ಚುದ ಪುಂಚದ ಮಿತ್ತ್ ಬಾರಿ ಪೊರ್ಲುದ ದರ್ಬೆ ತೋಜುಂಡು ಅಯಿನ್ ಕೊಯ್ಯೆರೆಂದ್ ಪೋಯಿನ ಬಾಲೆ ಗೊತ್ತಿಂಜೆ ಪುಂಚದ ಮಿತ್ತ್ ಕಾರ್ ದೀಪೆ. ಆಪಗ ಅಯಿಟ್ಟ್ ಇತ್ತ್ ನ ಉಚ್ಚು ಒಂಜಿ ಆಯನ ಹಾವೂಂದು ಅಯನ ಕಾರ್ ಗ್ ತುಚ್ಚಿದ್ ಬುಡುಪುಂಡು. ಆಪಗನೇ ಆಯೆ ಸೈತ್‍ದ್ ಬುರುಬೆ. ಈ ವಿಸಯೊನು ಒಟ್ಟುಗು ಪೋಯಿನ ಜೋಕುಲು ಬತ್ತ್ ದ್ ಆಲೆಗ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಆಲ್ ತನ್ನ ಮಗನ ಪುಣೊನು ದೆತೊಂದು ಸ್ಮಶಾನೊಗು ಪೋಪಲ್. ಅಲ್ಪ ಸ್ಮಶಾನೊನು ಕಾತೊಂದು ಇತ್ತ್ ನ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರಗ್ ತನ್ನ ಒರಿಯೆ ಮಗನ್ ಕಳೆವೊಂದಿನ ದೃಶ್ಯೊನು ತೂದ್ ಬಾರಿ ದುಃಖ ಅಪುಂಡು. ಪುಣನ್ ಪೊತ್ತಯೆರೆ ಶ್ವೆವ್ಯಡ ದಾಲಾ ದುಡ್ಡು ಉಪ್ಪುಜಿ. ಆಂಡ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರಗ್ ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯ ಬುಡೆರೆ ಆವಾಂದೆ ಮುಲ್ಪ ದುಡ್ಡು ಇಜ್ಜಂದೆ ಪುಣನ್ ಪೊತ್ತಾಯೆರೆ ಅಪುಜಿ ಪಂಡ್‍ದ್ ಪುಣನ್ ಪತೊಂದು ಪೊಂದ್ ಪನ್ಪೆ. ಆಪಗ ಆಲ್ ನಿಕ್ಕ್ ಕೊರಿಯೆರೆ ಎನಡ ದಾಲಾ ಇಜ್ಜಿಂದ್ ಪನ್ಪಲ್. ಆಪಗ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ ನಿನಡ ಉಪ್ಪುನ ತಾಳಿನ್ ಕೊರ್ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆ. ಎನ್ನ ಕೆಕ್ಕಿಲ್‌ಡ್ ಉಪ್ಪುನ ತಾಳಿ ಎನ್ನ ಕಂಡನ್ಯಗ್ ಬುಡ್‍ದ್ ಬೇತೆ ಎರೆಗ್ಲಾ ತೊಜಿಯೆರೆ ಸಾಧ್ಯ ಇಜ್ಜಿ ಪನ್ಪುನ ವರತ್ತ ನೆನೆಪಾದ್ ಆಲ್ ಕೆಕ್ಕಿಲ್‍ನ್ ದೆರ್ತ್ ದ್ ತೂದ್ ಆಲೆನ ಕಂಡ್ಯನನ ಗುರ್ತ ಪತ್ತುವಲ್. ಈ ಪೊರ್ತುಡು ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವೆರ್ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾದ್ ನಿಕುಲೆನ ನಿಷ್ಟೆ ಸತ್ಯೊನು ಒತ್ತೊಂಡೆ ಪಂಡ್‍ದ್ ರೋಹಿತಶ್ವನ್(ಮಗ) ಬದುಕಾದ್ ಕೊರ್ಪೆ.
ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರನ ಸತ್ಯ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಗ್ ತನ್ನ ಪ್ರಾಣೊನುಲಾ ಬುಡಿಯೆರೆ ತಯಾರಾದ್ ಇತ್ತೆ...
ಉಮೇದ್ ಇತ್ತ್ ನಕುಲೆಗ್ ಮಾಹಿತಿ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಮೂಕಿ ಚಲನಚಿತ್ರ 'ರಾಜಾ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ’
- ಗಾಂಧೀಜಿನ ಮಿತ್ತ್ ಅತ್ಯಂತ ಗಾಢವಾದ್ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರ್ ನ ನಾಟಕ - 'ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ' ಬೊಕ್ಕ 'ಶ್ರವಣನ ಪಿತೃಭಕ್ತಿ'
- 'ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ ಮಹಾಕಾವ್ಯ’ ಹಳೆಗನ್ನಡದ ಒಂಜಿ ಬೂಕು