ಕಿತ್ತೂರ ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ
ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ | |
|---|---|
 Statue of Rani Chennamma in Bengaluru | |
| ಪುಟ್ಟಿನ | ಚೆನ್ನಮ್ಮ ೨೩ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೭೭೮ |
| ಮರಣ | 21 ಫೆಬ್ರವರಿ 1829 (aged 50)ವಿವರೊ ದೋಸೊ: ಗೊತ್ತಾವಂದಿನ ಚಿನ್ನೆಲು "೨". |
| ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ | Indian |
| ಬೇತೆ ಪುದರ್‌ಲು | Rani Chennamma, Kittur Rani Chennamma |
| Known for | 1824 Revolt against the British East India Company |
ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ (೧೭೭೮-೧೮೨೯) ಕನ್ನಡನಾಡ್‍ದ ಧೈರ್ಯದ ಪೊಂಜೊವುನ ಸಾಲ್‍ಗ್ ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಸೇರುವಲ್. ಕಿತ್ತೂರು ದೇಸಾ ಪಂದ್ ಪ್ರಸಿಧ್ದ ಆಯಿನ ಮಲ್ಲಸರ್ಜನ ಎಲ್ಯ ಬುಡೆದಿಯೇ ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ. ತನ್ನ ಎಲ್ಯ ರಾಜ್ಯೊದ ರಕ್ಷಣೆಗೊಸ್ಕರ ಬ್ರಿಟಿಷೆರೆನ ಒಟ್ಟುಗೆ ಲಡಾಯಿಗ್ ಉಂತಿನ ಧೈರ್ಯದ ಪೊಂಜೊವು. ಈ ಚೆನ್ನಮ್ಮರ್ದ್ ಆದ್ ಕಿತ್ತೂರು ಪನ್ಪುನ ಎಲ್ಯ ಊರು ಮಲ್ಲ ಪುದರ್ನೆ ಪಡೆದ್ಂಡ್.[೧] ಕಿತ್ತೂರು ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಕೋಟೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಒಂಜಿ ಮಲ್ಲ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಮಾರಕದ ಒಟ್ಟುಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆ ಆದ್ ಉಂಡು. ಕಿತ್ತೂರು ಪನ್ಪುನ ಎಲ್ಯ ಪಟ್ಟಣೊದ ಕಿತ್ತೂರು ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಕೋಟೆ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಪುದರ್‌ ಪಡೆದ್ಂಡ್. ಕಿತ್ತೂರು ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಕೋಟೆ ಬೆಳಗಾಂರ್ದ್ 50 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರೊಡು ಉಂಡು. ಧಾರವಾಡೊರ್ದು ಉಂದು 32 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರೊಡು ಉಂಡು. ಕಿತ್ತೂರು ಒಂಜಿ ಎಲ್ಯ ಪಟ್ಟಣ ಬೊಕ್ಕ ಪರತ್ತ್ ಅರಮನೆಕುಲು, ಸ್ಮಾರಕೊಲು ಬೊಕ್ಕ ಪ್ರತಿಮೆಲೆರ್ದ್‌ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾದ್ ಉಂಡು.ಮಹಿಳೆಯರ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಸಂಕೇತ ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಕೋಟೆ
ಕಿತ್ತೂರುದ ಇತಿಹಾಸೊ[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
ಇತಿಹಾಸೊ ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೫೮೬ಡ್ದ್ ಸುರುವಾತ್ಂಡ್. ಮಲೆನಾಡ್ದ ಗೌಡಮನೆತಡ್ದ್ ಬಯಿದಿನ 'ಮಲ್ಲ' ಪನ್ಪಿನ ಪುದರ್‍ದ ರಡ್ಡ್ ಅಣ್ಣ-ಮೆಗ್ಗೆನಕುಲು ವಿಜಯಪುರದ ಆದಿಲಶಾಹಿ ಸೈನ್ಯ್ಯೊಡ್ ಸೇರ್‌ದ್ ಇತ್ತೆರ್‌ಗೆ. ಈ ಅಣ್ಣ-ಮೆಗ್ಗೆನಕ್ಲೆನೆಟ್ ಸುರುತಾಯೆಗ್ "ಸೋಮಶೇಖರ ಜಂಗಾಬಹದ್ದೂರ" ಪನ್ಪುನ ಬಿರುದು ಬೊಕ್ಕ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ ವಿಭಾಗೊಡು ಸರದೇಶಮುಖಿನ ಸ್ಧಾನೊನ್‍ಲ ಕೊರ್‍ದಿತ್ತೆರ್‍ಗೆ.[೨]
- ಬೆಡ್ಕಾಯಿಡ್ ರಾಜ್ಯೊದ ವಿಸ್ತರಣೆಗ್ ಬಂಗ ಬರೊಂದಿತ್ತಿನ ಪೇಶ್ವೆ,ಹೈದರಾಬಾದ್‍ದ ನಿಜಾಮಶಾಹಿ ಬೊಕ್ಕ ಮೈಸೂರುದ ಹೈದರಾಲಿ[dead link] ಮೆಕ್‍ಲ್ ಪುರ ಅಕ್ಲೆನ ರಾಜ್ಯೊನು ಒರಿಪಾಯೆರೆ ಪುನೆಯೊಂದಿತ್ತಿನ ಎಲ್ಯ ಪಾಳೆಗಾರ್‍ನಕುಲು. ಮೆಕ್ಲೆನ ಈ ಕಷ್ಷದ ಸಂದರ್ಬೊ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯ ಕಂಪೆನಿಗ್ ಎಡ್ಡೆಂತಿನ ಅವಕಾಶನೆ ಒದಗಾದ್ ಕೊರುಂಡು.[೩]
- ಇಂಚಿನ ಸಮಯೊಡು ಮಲ್ಲಸರ್ಜನ ದೊರೆನ್ ಟಿಪ್ಪುಸುಲ್ತಾನನ್ ಪತ್ತ್‌ದ್ ಕಪಾಲದುರ್ಗದಲ್ಪ ದೀಪೆಗೆ. ಉಪಾಯೊಡು ತಪ್ಪಾಯಿನಂಚಿನ ಮಲ್ಲಸರ್ಜನೆ ೧೮೦೨ಟ್ ವೆಲ್ಲೆಸ್ಲಿಗ್ ಸಹಾಯ ಮಲ್ತ್ದ್ ಕಿತ್ತೂರುನು ನನಲಾತ್ ಬಲ ಮನ್ತೆ. ೧೮೦೯ಡ್ ಪೇಶ್ವೆಗ್ ೧,೭೫,೦೦೦ ಕಾಸ್ ಕೊರ್‍ದು, ಅಕ್ಲೆನ ಸೈನಿಕೆರೆನ ಖರ್ಚಿಲಾ ಕೊರ್ದ್ ಅಕ್ಲೆಗ್ ಸಹಾಯನ್ ಮಲ್ತ್ದ್ ಇತ್ತೆ. ಆಂಡ ಈ ಪೇಶ್ವೆ ಮಲ್ಲಸರ್ಜನಗ್ ಡೊಂಗಿ ಮಲ್ತ್ದ್ ಮಲ್ಲಸರ್ಜನ್ ೩ ವರ್ಷ ಪುಣೆಡ್ ದೀಪೆ. ೧೮೧೬ಡ್ ಇಂಬ್ಯಗ್ ಬುಡುಗಡೆ ಆದ್ ಬರೊಂದ್‍ಪ್ಪುನಗ ಸಾದಿಡೆ ಮಲ್ಲ ಸರ್ಜನೆ ತೀರ್‌ದ್ ಪೋಪೆಗೆ.[೪]
- ಆಯೆನ ಮಗೆ ಆಯಿನ ಶಿವಲಿಂಗ ರುದ್ರಸರ್ಜನೆ ಮರಾಠೆರೆನ ಬೊಕ್ಕ ಸುಲ್ತಾನೆರೆನ ಕಿರಿಕಿರಿನ್ ತಪ್ಪಾಯೆರೆಗೊಸ್ಕರ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್‍ನೊಟ್ಟಿಗೆ ದೊಸ್ತಿಡ್ ಉಪ್ಪುವೆಗೆ. ಆಂಡ ಅವು ಎಂಚಿನ ದೊಸ್ತಿ ಪಂಡ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷೊಲ ೧,೭೦,೦೦೦ ಕಾಸ್ ಕೊರ್ಪುನ ಒಪ್ಪಂದಡ್ ಮೆಕ್ಲೆನ ದೊಸ್ತಿ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಇ ಶಿವಲಿಂಗರುದ್ರಸರ್ಜನೆ ೧೧ ಸಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೮೨೪ಕ್ ಎರ್‌ಲಾ ಆಳೆರೆ ಜನ ಇಜ್ಜಂದೆ ತೀರ್‌ದ್ ಪೋಯೆ.
- ೧೩ ಸಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೮೨೪ಡ್ ಥ್ಯಾಕರೆ ಕಿತ್ತೂರುಗ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಕಂಪೆನಿ ಸರ್ಕಾರೊದ ದುಂಬುದ ಆದೇಶ ಬನ್ನೆಟ ಮಲ್ಲಪ್ಪಶೆಟ್ಟಿ ಬೊಕ್ಕ ಹಾವೇರಿ ವೆಂಕಟರಾವ್ ಇಂಬೆರೆನ್ ಸಂಸ್ಥಾನೊಡು ಬೇಲೆನ್ ತುಯೆರೆ ಉಂತಾವೆ ಅಯಿತೊಟ್ಟಿಗೆ ಕಿತ್ತೂರುದ ಭಂಡಾರೊಗು ತರ್ಕೊಲ್ ಪಾಡುವೆ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆಗೆ.[೫]
- ಅಪಗ ಉಂದೆನ್ ಧೈರ್ಯೊಡು ದುಂಬುಂತುದು ಲಡಯಿ ಮಂತಿನಾಲ್ ತಿರ್ನ ಮಲ್ಲಸರ್ಜನೆನ ರಡ್ಡನೆ ಅಪ್ಪೆ.[೬]
ಉಲ್ಲೇಕೊಲು[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
- ↑ "Rani Chennamma of Kitturu". pib.nic.in. Retrieved 2018-02-21.
- ↑ Gopalakrishnan, Subramanian (Ed.); Gopalakrishnan, edited by S. (2007). The South Indian rebellions : before and after 1800 (1st ed.). Chennai: Palaniappa Brothers. pp. 102–103. ISBN 9788183795005.
{{cite book}}:|author2=has generic name (help) - ↑ Disturbances at Kittur and the death of Mr. Thackeray. London: Parbury, Allen, and Company. 1825. pp. 474–5.
- ↑ Asiatic Journal Vol.3 (1830). The Occurrences at Kittur in 1824. London: Parbury, Allen, and Co. pp. 218–222.
- ↑ O'Malley, Lewis Sydney Steward (1985). Indian civil service, 1601–1930. London: Frank Cass. p. 76. ISBN 9780714620237.
- ↑ "'Restore Kittur monuments'". The Hindu. 1 October 2011. Retrieved 13 November 2012.