ಜಾನ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್

ಜಾನ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ (JOHN JAMES BRIGEL) : ಟೋಬಿಯಾಸ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ (TOBIOS BRIGEL) ಬೊಕ್ಕ ಅನ್ನ ಮಾರ್ಗರೇಟ್ (ANNA MARGARET) ವಾಲ್ಟರ್ ದಂಪತಿಳು ಜರ್ಮನಿದ ಟ್ಯುಬಿಂಗೆನ್ ಕೈತಲ್‍ದ ವ್ಯೊಶಿಂಗೆನ್ ಪನ್ಪಿ ಊರುದಕುಲು.ಈ ಕುಟುಂಬದ ರಡ್ಡ್ ಜೋಕುಲೆಡ್ ಒರಿ ಆದ್ ಜಾನ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ 1832ನೇ ಇಸವಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ ತಿಂಗೊಲ್ದ 4ನೇ ತಾರೀಕ್‍ದಾನಿ ವ್ಯುರ್‍ಟೆಂಬರ್ಗ್‍ದ ಎರ್‍ಫಿಂಗೆನ್ (WURTEMBURGH, ERFINGEN) ಪನ್ಪಿ ಊರುಡು ಪುಟ್ಟಿಯೆರ್.ಅಪ್ಪೆ ಅಮ್ಮಾಡ್ಲು ಬೆನ್ನಿದಕುಲಾಂಡಲಾ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ಗ್ ಶಿಕ್ಷಣ ಕೊರ್ದು ವಿದ್ಯಾವಂತೆ ಮಳ್ತೆರ್. ದೈವಜ್ಞಾನೊ ಕಲ್ತ್ ದ್ ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಶಾಲೆಡ್ ಜೋಕುಲೆಗ್ ಬರವು ಕಲ್ಪಾವು ಬೇಲೆ ಮಳ್ಪೊಡು ಪಂಡ್ದ್ ಎನ್ನಿಯೆರ್.ಆಂಡ ಕುಟುಂಬೊಡು ಒರಿಯೇ ಮಗೆ ಇತ್ತ್‌ದ್ ಬೆನ್ನಿದ ಬೇಲೆನ್ ತೂವೊನಿಯೆರೆ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ನ ಮಸ್ತ್ ಅಗತ್ಯ ಇತ್ತ್ಂಡ್.ಅಪ್ಪೆ ಅಮ್ಮಾಡ್ಲೆ ಒತ್ತಾಯೊಗು ಇಲ್ಲಡೆ ಇತ್ತ್‌ದ್ ಬೆನ್ನಿದ ಬೇಲೆಡ್ ಕುಟುಂಬದಕುಲೆಗ್ ಸಹಾಯ ಮಲ್ತೊಂದು ಇತ್ತೆರ್.

1851ಟ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ 19 ವರ್ಷ ಪ್ರಾಯ. ಆರ್ ಒಂಜಿ ಮಲ್ಲ ಕಾಯಿಲೆಡ್ ಬೂರ್ದು ಪಜೆ ಪತ್ತಿಯೆರ್. ಬದುಕುವನವು ಕಷ್ಟನೇ ಪಂಡ್ದ್ ತೋಜಿಂಡ್. ಅಪ್ಪೆ ಅಮ್ಮಾಡ್ಲು ಮಗಕ್ಕಾದ್ ದೇವೆರೆಡ ನಟ್ಟೊಂಡೆರ್. ಇಂಚಿತ್ತಿ ಸಮಯೊಡು ಬ್ರಿಗೆಲ್ “ಯಾನ್ ಈ ಸೀಕ್‍ಡ್ದ್ ಸೌಖ್ಯ ಆದ್ ಬದ್‍ಕ್‍ದ್ ಒರಿಯೆಡ ಮಿಶನರಿಯಾದ್ ದೇವರೆ ಸೇವೆ ಮಲ್ಪುವೆ“ ಪನ್ಪಿ ಒಂಜಿ ನಿರ್ಧಾರ ಮಲ್ತೆರ್.

ದೇವೆರೆ ದಯನಾ? ಅತ್ತ್ ತುಳುನಾಡ್‍ದ ಲೆಪ್ಪಾ? ಸೌಖ್ಯ ಆಯಿ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಹಾಸಿಗೆಡ್ದ್ ಲಕ್ಕಿಯೆರ್. ಅನುಪಾನ ಮಲ್ತೊಂದು ಇಲ್ಲಡೇ ಉಪ್ಪುನಗ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ತಾನ್ ಸೀಕ್‍ಡ್ ಜೆತ್ತಿತ್ತಿನದಗ ಮಲ್ತಿ ನಿರ್ಧಾರೊನು ಎನ್ನಿದ್- ಎಂಕ್ ಉಂದು ಸಾಧ್ಯ ಉಂಡಾ? ಎನಡ್ದ್ ಈ ಬೇಲೆ ಆವಾ? ಪನ್ಪಿ ಯೋಚನೆ ಉಡಲ್‍ಡ್ ಆಂಡ್. ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ಎಲ್ಲಿಡ್ದಿಂಚಿ ಜನಸೇವೆ ಮಲ್ಪೊಡು ಪನ್ಪುನವು ಆಸೆ ಅತ್ತಂದೆ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಸೇವೆದ ಬಗೆಟ್ಟ್ ಓದುನ ಅಭ್ಯಾಸಲಾ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಭಾರತೊಡು ಮಿಶನರಿಲು ಮಲ್ತೊಂದು ಇತ್ತಿ ಸೇವೆದ ವರದಿಲೆನ್ ಓದೊಂದಿತ್ತೆರ್.

ಮಗನ್ ಕಡಪುಡಿಯೆರೆ ಮನಸ್ಸ್ ಇತ್ತ್‌ಜಿಂಡಲಾ, ಮಗನ ಅಗತ್ಯ ಇಲ್ಲ‍ಡ್ ಮಸ್ತ್ ಇತ್ತ್ಂಡಲಾ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ನಿರ್ಧಾರೊಗು ಕುಟುಂಬದಕುಲು ಅಡ್ಡಿ ಮಲ್ಪಂದೆ ಮಗನ್ ಅಶೀರ್ವಾದ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಕಡಪುಡಿಯೆರ್. 1853ಟ್ಟ್ ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಶನ್ ಕಾಲೇಜ್‍ಡ್ ದೈವಜ್ಞಾನ ಕಲ್ಪೆರೆ ಸೇರ್ದ್ 1858ಟ್ಟ್ ಗುರು ದೀಕ್ಷೆ ಪಡೆದ್ ಸೇವೆಗ್ ಪಿದಾಡಿಯೆರೆ ತಯಾರಾಯೆರ್. ಮಿಶನ್ ಸಂಸ್ಥೆದಕುಲು ಬಾಕಿ ಐನ್ ಮಿಶನರಿಲೆ ಒಟ್ಟುಗು ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ್ ಭಾರತೊಗು ಸೇವೆ ಮಲ್ಪೆರೆ ಕಡಪುಡಿಯೆರ್.

ತುಳುನಾಡ್‍ಗ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್

1858 ಡಿಸೆಂಬರ್ ತಿಂಗೊಲ್ದ ಕ್ರಿಸ್ಮಸ್ ಪರ್ಬದ ರಾತ್ರೆಡ್ ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್ ಇತ್ತಿ ಮಿಶನರಿಲು ಬೊಕ್ಕ ದೇಶಿಯೆರ್ ಬುರ್ಕ್ಹಾಡ್ಟ್, ಶ್ಲುಂಕ್, ಮ್ಯಾಕ್, ಟ್ರ್ಯಾಬ್, ಹಾರ್ಟ್ಮನ್ ಪನ್ಪಿ ಈ ಐನ್ ಮಿಶನರಿಲೆ ಒಟ್ಟುಗು ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ್ ಮೋಕೆಡ್ ಎದುಕೊಂಡೆರ್. ಈ ಆಜಿ ಜನ ಕುಡ್ಲಗ್ ಬರ್ಪಿ ಸಮಯೊಡು ಕುಡ್ಲಡ್ ಮಾತಾ ಕೋಡಿಡ್ ಟೈಫಾೈಡ್ ಜ್ವರತ್ತ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ಸೀಕ್ ಇತ್ತ್‍ಂಡ್. ಈ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ಸೀಕ್‍ಡ್ದ್ ಸುಮಾರ್ ಐನ್ ಜನ ಮಿಶನರಿಳು ಸೈತ್‍ದಿತ್ತೆರ್, ನೆಟ್ಟ್ ಒರಿ ಕೆಮರರ್(ತುಳು ನಿಘಂಟ್ ತಯಾರ್ ಮಲ್ಪೆರೆ ಪಂದ್ ಸುಮಾರ್ 2000 ಶಬ್ದೊಲೆನ್ ಒಟ್ಟು ಪಾಡ್ದ ಇತ್ತಿನಾರ್. 24-10-1858). ಇಂಚಿತ್ತಿ ಪೋಡಿಗೆದ ವಾತಾವರೊಣೊಡೇ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ತನ್ನ ಸೇವಾ ಕ್ಷೇತ್ರೊಗು ಗಟ್ಟಿ ಮನಸ್ಸ್ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಜತ್ತೆರ್.

ತುಳುನಾಡ್‍ಗ್ ಬತ್ತಿ ಮಾತಾ ಮಿಶನರಿನಕುಳು ಕ್ರೈಸ್ತ ಮತ ಬೋಧನೆ ಅಂಚನೆ ಶಾಲೆಲೆಡ್ ಶಿಕ್ಷಣದ, ಆಶ್ರಮ ನಡಪಾವುನ, ಪ್ರೆಸ್‍ದ, ಓಡುದ ಕಾರ್ಖನೆದ, ನೆಯಿಗೆ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಇಂಚ ಮಾತ ಜವಾಬ್ಧಾರಿದ ಬೇಲೆಲೆನ್‍ಲಾ ಮಲ್ಪೊಡಿತ್ತ್ಂಡ್. ಮಿಶನರಿನಕುಲು ಈ ಬೇಲೆಲು ಅತ್ತಂದೆ ತುಳುನಾಡ್‍ದ ಭಾಷೆ, ಸಂಸ್ಕøತಿಲೆನ್ ಕಲ್ತೇರ್. ನನ ತುಳುನಾಡ್‍ಗ್ ಬರ್ಪಿ ವಿದೇಶಿಯೆರೆಗಾದ್ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ರೀತಿಡ್ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಬುಳೆಚ್ಚಿಲ್‍ಲೆನ್ ಮಲ್ತ್‌ರ್. ಇಂಚ ತುಳುನಾಡ್‍ಗ್ ಬತ್ತಿ ಬ್ರಿಗೆಲ್ 17 ವರ್ಷ ಇತ್ತೆರ್. ಆರ್ ಮಲ್ತಿ ಬೇಲೆನ್ ಸಭಾಸೇವೆ - ಆಶ್ರಮ ಬೊಕ್ಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸೇವೆ ಇಂಚ ರಡ್ಡ್ ವಿಭಾಗೊಡು ತೂವೊಲಿ.

ಸಭೆ ಬೊಕ್ಕ ಆಶ್ರಮೊಡು ಬ್ರಿಗೆಲ್

ಕುಡ್ಲದ ಬಲ್ಮಠೊಡಿತ್ತಿ ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಶನ್ ಸಂಸ್ಥೆದಾಕುಳು ಆರೆನ್ ದೇಶೀಯ ಭಾಷೆ ಕಲ್ಪೆರೆ ಉಡುಪಿಗ್ ಕಡಪುಡಿಯೆರ್. ತುಳು ನಿಘಂಟು ರಚನೆ ಮಳ್ತಿನ ಮೆನ್ನರ್ (AUGUST MEANNER )ಉಡುಪಿಡ್ ಮಿಶನರಿ ಆದಿತ್ತೆರ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಆರೆನೊಟ್ಟುಗು ಇತ್ತ್‍ದ್ ದೇಶೀಯ ವಿದ್ವಾಂಸೆರೆ ಸಹಾಯೊಡು ತುಳುಭಾಷೆ, ತುಳು ಸಂಸ್ಕøತಿಳೆನ್ ಕಲ್ಪೆರೆ ಸುರುಮಳ್ತೆರ್.ಅತ್ತಂದೆ ದೇವಾಲಯದ ಬೇಲೆಲೆಡ್ ಮೆನ್ನರ್‍ಗ್ ಸಾಯ ಮಳ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್.1859ದ ಅಂತ್ಯ ಭಾಗೊಡು ಮುಲ್ಕಿಗ್ ವರ್ಗ ಆಯೆರ್.ಅಲ್ಪ ಡಿಗೆಲ್ಲರ್ ), ಅಮ್ಮನ್ನ್(J.J. AMMANN) ಬೊಕ್ಕ ಹಾರ್ಟ್‍ಮನ್ ಪನ್ಪಿ ಈ ಮೂಜಿ ಮಿಶನರಿಳು ಇತ್ತೆರ್.ಅಮ್ಮನ್ನ್ ಹಳ್ಳಿ ಹಳ್ಳಿಲೆಗ್ ಪೋವೊಂದಿತ್ತಿನೆಡ್ದ್ ಅಂಚನೆ 1861 ಜನವರಿಡ್ದ್ ಅರೆಗ್ ಉಸಾರಿಜ್ಯಂದೆ ಆದ್ ತನ ಊರುಗು ಪಿರ ಪೋಯಿನೆಡ್ದ್ ಸಭೆತ್ತ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ಆಂಡ್.

1862 ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗೊಳ್ದ 27ನೇ ತಾರೀಕ್‍ದಾನಿ ಮೂಲ್ಕಿ ದೇವಾಲಯೊಡು ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್ ದಾಂಪತ್ಯ ಜೀವನೊಗು ಸೇರಿಯೆರ್.ಮೆರೆನ ಸಂಗಾತಿಯಾದ್ ಬತ್ತಿನಾರ್ ಕುಮಾರಿ ಜೆನ್ನಿ ಸೋಫಿಯಾ ಎಬುರ್‍ಲೆನ್.ಮೇರ್ ಜರ್ಮನಿದಾರ್. ಉಂದುವೇ ವರ್ಷ ಬಾಕಿ ರಡ್ಡ್ ಪೊಂಜೊವುಳು ಮಿಶನರಿಳೆ ಒಟ್ಟುಗು ಭಾರತೊಗು ಬತ್ತಿತ್ತೆರ್. ಮದ್ಮೆ ಆದ್ ಕೆಲವು ದಿನ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ದಂಪತಿಳು ಕುಡ್ಲಗ್ ಪೋಯೆರ್.
1863 ಫೆಬ್ರವರಿ ತಿಂಗೊಳುಡು ಬ್ರಿಗೆಲ್ ದಂಪತಿಳು ಕುಡ ಮೂಲ್ಕಿಗ್ ಬನ್ನಗ ಕುಡ್ಲದ ಆಶ್ರಮೊಡಿತ್ತಿ ಪೊಣ್ಣು ಜೋಕುಳೆನ್ ಓಡೊಡು ಲೆತೊಂದು ಮೂಲ್ಕಿಗ್ ಬತ್ತೆರ್, ಅಪಗ ಬಸ್ಸ್‍ದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇತ್ತ್‍ಜಿ.ಮುಲ್ಕಿದ ಆಶ್ರಮೊಡಿತ್ತಿ ಆಣ್ ಜೋಕುಳೆನ್ ಉಡುಪಿಗ್ ಕಡಪುಡ್ದು ಅಲ್ಪ ಪೊಸತ್ತ್ ಆಶ್ರಮ ಸ್ಥಾಪನೆ ಆಂಡ್.ಮುಲ್ಕಿಡ್ ಆಶ್ರಮ ತೂವೊಂದಿತ್ತಿ ಹಾರ್ಟ್‍ಮನ್‍ರೆಗ್ ಉಡುಪಿಗ್ ನೇಮಕ ಆಂಡ್. ಉಡುಪಿಡಿತ್ತಿ ಮೆನ್ನರ್ ಮುಲ್ಕಿಗ್ ವರ್ಗ ಆದ್ ಸಭೆತ್ತ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಅರೆಗ್ ಬತ್ತ್‍ಂಡ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್ ದಂಪತಿಳು ಬೊಕ್ಕ ಶ್ರೀಮತಿ ಮೆನ್ನರ್ ಆಶ್ರಮದ ಬೇಲೆಗ್ ನೇಮಕ ಆಯೆರ್.ಮೆನ್ನರ್ ಮೂಲ್ಕಿಗ್ ಬತ್ತಿನೆಡ್ದ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ಅರೆನೊಟ್ಟುಗು ಸೇವೆ ಮಳ್ಪು ಭಾಗ್ಯ ತಿಕ್ಕ್‍ಂಡ್.ಆರೆನ ಸಹವಾಸೊಡೇ ಪನ್ಪಿಲೆಕ್ಕ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್‍ಲಾ ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯ ಸೇವೆಗ್ ಜತ್ತೆರ್ ಪಂಡ್ದ್ ನಮ ಎನ್ನೊಲಿ.
1865 ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ 20ನೇ ತಾರೀಕ್‍ದಾನಿ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆದ ಸಭೆಕ್ಕ್‍ಳೆಗ್ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಿನ.ಈತ್‍ನೆಟ್ಟ ಭಾರತೊಡು ವಿದೇಶಿಲು ಮಾತ್ರ ಬೋಧಕೆರಾದ್ ಸೇವೆ ಮಳ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್.1847ಡ್ ಬಲ್ಮಠೊಡು ಗುರುಮಠ ಸ್ಥಾಪನೆ ಆದಿತ್ತ್‍ಂಡಲಾ ಅವುಳು ದೇಶಿಯೆರೆಗ್ ಉಪದೇಶಿ ತರಬೇತಿ ಕೊರ್ದು ಸಭೆಳೆಡ್ ಸಹಾಯಕೆರಾದ್ ಬೇಲೆ ಮಳ್ಪೆರೆ ಅವಕಾಶ ಮಳ್ತ್ ಕೊರೊಂದಿತ್ತೆರ್.ಗುರುಮಠೊಟ್ಟು ಮೇಲ್ಮಟ್ಟದ ತರಬೇತಿ ಸುರು ಆಯಿಬೊಕ್ಕ ಸುರುತ್ತ ತಂಡೊಡು ತರಬೇತಿ ಪಡೆಯಿನ ಸೆಬೆಸ್ಟಿನ್ ಫುರ್ಟಾಡೋ ಮೆರೆನ ಗುರುದೀಕ್ಷೆದ ಸಮಾರಂಭ ಬಲ್ಮಠದ ಶಾಂತಿ ದೇವಾಲಯೊಡು ನಡತ್‍ಂಡ್. ಈ ಆರಾಧನೆನ್ ಮಿಶನರಿ ಮೆನ್ನರ್ ಬೊಕ್ಕ ಕೌಂಡಿನ್ಯ ನಡಪಾದ್ ಕೊರಿಯೆರ್.ಆರಾಧನೆದ ಮಾತಾ ವಿಧಿ ವಿಧಾನೊಳು ತುಳು ಭಾಷೆಡ್ ನಡತ್‍ಂಡ್.ಆನಿದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮೊಡು ಮುಖ್ಯ ಬಿನ್ನೆರಾದಿತ್ತಿನಾರ್ ಮಿಶನರಿ ಬ್ರಿಗೆಲ್.ಆರ್ ಸಭಾ ಸೇವೆದ ಬಗ್ಗೆ ತುಳು ಭಾಷೆಡ್ ಭಾಷಣ ಮಳ್ತೆರ್.ಆನಿಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಭಾರತೀಯೆರ್‍ಲಾ ಬೋಧಕೆರಾದ್ ಸೇವೆ ಮಳ್ಪುನ ಅವಕಾಶ ಆಂಡ್.
1866 ಜನವರಿ ತಿಂಗೊಳುಡು ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ಕುಡ್ಲಗ್ ವರ್ಗಾವಣೆ ಆಂಡ್.ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗೊಳುಡು ಹೌಫ್ ಬೊಕ್ಕ ಕಿಟ್ಟೆಲ್ ತನ್ಕುಲೆ ಊರುಗು ರಜೆಟ್ಟ್ ಪೋಯಿನೆಡ್ದ್ ಕುಡ್ಲದ ಮಾತಾ ಅಧಿಕಾರ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ತಿಕ್ಂಡ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಬಲ್ಮಠ ಶಾಂತಿ ದೇವಾಲಯದ ಅಧಿಕಾರಿ ಅತ್ತಂದೆ ಜಿಲ್ಲೆದ ಮಾತಾ ಸಭೆಕ್ಕುಲೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆರಾದ್ ನೇಮಕ ಆಯೆರ್.ಆರೆನ ಅಧಿಕಾರ ಅವಧಿಡ್ ಮಳ್ತಿ ಸುಧಾರಣೆಳೆಡ್ ನೆಂಪು ದೀವೊನ್ನಂಚಿ ಬೇಲೆನ್ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.ಐಟ್ ಮುಖ್ಯವಾಯಿನವು ಎಪ್ರಿಲ್ 23ನೇ ತಾರೀಕ್‍ದಾನಿ ಸಭಾ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ ಮಳ್ತಿನವು.ಈತ್‍ನೆಟ್ಟ ಸಭಾ ಆಡಳಿತೊಗು ತಕ್ಕಂತಿನ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ ಇತ್ತ್‍ಜಿ.ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಶನ್ ಸಂಘ ಭಾರತೊಡು ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಳ್ತಿ ಸಭೆಕ್ಕುಳು ನನ ಮಿತ್ತ್ ಅನುಸಾರ ಮಳ್ಪೊಡಾಯಿ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆನ್ ರಚನೆ ಮಳ್ತ್‍ದ್ ಜಾರಿಗ್ ಕನತ್‍ಂಡ್.ಬಲ್ಮಠ ಸಭೆಕ್ಕ್ 18 ಜನ ಸದಸ್ಯೆರ್‍ನಕುಲು ಇತ್ತಿನ ಸಭಾ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿ ನೇಮಕ ಆಂಡ್.ನೆಟ್ಟ್ 10 ಮಂದಿ ವಿದೇಶಿಯೆರ್,8 ಜನ ದೇಶಿಯೆರ್.ಈ ಮಂಡಳಿದ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆರಾದ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ನೇಮಕ ಆಯೆರ್.ಇಂಚ ಸುರು ಆಯಿ ಸಭಾ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಳು ಮಿಶನರಿಳು ಭಾರತೊಡು ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಳ್ತಿ ಮಾತಾ ಸಭೆಕ್ಕ್‍ಳೆಡ್ ಅನುಷ್ಟಾನೊಗು ಬತ್ತ್‍ಂಡ್.ಇತ್ತೆಲಾ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಭಾರತದ ಮಾತಾ ಸಭೆಕ್ಕುಳೆಡ್ ‘ಸಭಾ ಪರಿಪಾಲನಾ ಸಮಿತಿ’ ಪನ್ಪಿ ಪುದರ್‍ಡ್ ಕಾರ್ಯ ಮಳ್ತೊಂದು ಸಭೆಕ್ಕುಳೆ ಜವಾಬ್ಧಾರಿಳೆನ್ ತೂವೊಂದುಂಡು.
1867 ಫೆಬ್ರವರಿ ತಿಂಗೊಳುಡು ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಬುಡೆದಿ ಸೀಕ್‍ಡ್ ಬೂರಿನೆಡ್ದ್ ನೀಲಗಿರಿಕ್ಕ್ ಪೋವೊಡಾಂಡ್.ಒಂತೆ ದಿನೊಟ್ಟು ಪಿರ ಬತ್ತಿ ಆರ್ ಕುಡ ಜೂನ್ ತಿಂಗೊಳುಡು ತಂಪು ಜಾಗೆಗ್ ಪೋನಗ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್‍ಲಾ ಪೋಯೆರ್.ಅಪಗ ಸಭೆತ್ತ ಅಧಿಕಾರೊನು ರೆವೆ.ಕೌಂಡಿನ್ಯ ತೂವೊಂದಿತ್ತೆರ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಬುಡೆದಿ ಹವೆ ಬದಲ್‍ಗ್ ನೀಲಗಿರಿಕ್ಕ್ ಪೋಯೆರ್‍ಡಲಾ ಆರ್ ಸೌಖ್ಯ ಆಯಿಜೆರ್.ಅಪಗ ಆರ್ ಊರುಗು ಪಿರ ಪೋವೊಲಿ ಪಂಡ್ದ್ ಮಿಶನ್ ಸಂಸ್ಥೆ ಒಪ್ಪಿಂಡ್.ಆಂಡ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಆರೆನೊಟ್ಟುಗು ಪೋವೆರೆ ಸಾಧ್ಯ ಇತ್ತ್‍ಜಿ.ದಾಯೆಪಂಡ ಕುಡ್ಲಡ್ ಏರ್‍ಲಾ ಅನುಭವ ಇತ್ತಿ ಮಿಶನರಿಳು ಇತ್ತ್‍ಜೆರ್.ಸಭೆತ್ತ ಮಾತಾ ಜವಾಬ್ಧಾರಿಳೆನ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ತೂವೊಂದಿತ್ತಿನೆಡ್ದ್ ಅರೆ ಬುಡೆದಿ ಮಾತ್ರ ಊರುಗು ಪೋವೊಡಾಂಡ್.1868 ಎಪ್ರಿಲ್ ತಿಂಗೊಳುಡು ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಬುಡೆದಿ ಊರುಗು ಪಿದಡ್ನಗ ರಡ್ಡ್ ಜೋಕುಲೆನ್ ಮೂಲೇ ಬುಡ್ದು ಪೋಯೆರ್.ಅಂಚಾದ್ ಸಭಾ ಸೇವೆದ ನಡುಟ್ಟು ಕುಟುಂಬದ ಆರೈಕೆಲಾ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಪಾಲ್‍ಗ್ ಬತ್ತ್‍ಂಡ್.
1869 ಮಾರ್ಚ್ 19 ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ದುಃಖದ ದಿನ.ಇಂಚಿಡ್ ಬುಡೆದಿ ಕೈತಲಿಜ್ಜಿ.ಮಲ್ಲ ಸಭೆತ್ತ ಪುರುಸೊತ್ತುದಾಂತಿನ ಜವಾಬ್ಧಾರಿದ ಬೇಲೆ.ರಡ್ಡ್ ಜೋಕುಲೆ ಚಾಕರಿ. ರಡ್ಡನೇ ಬಾಲೆ ಕಾರ್ಲ್ ಜಾಕೋಬ್ ಸೀಕ್‍ಡ್ ಸೈತ್ ಪೋಂಡು.ಅಪಗ ಬಾಲೆಗ್ 2 ವರ್ಷ 4 ತಿಂಗೊಳು.ಉಂದುವೆ ಚಿಂತೆಡ್ ಉಪ್ಪುನಗ ಕುಡೊಂಜಿ ಗಂಡಾಂತರ.ಮರಿಯಲ ಸುರು ಆಪಿನೆಡ್ದ್ ದುಂಬು ಎಪ್ರಿಲ್ ಮೇ ತಿಂಗೊಳುಡು ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಬೊಕ್ಕ ಬಾಕಿ ಮಿಶನರಿಳೆಗ್ ವೈರಿಳೆ ಕಿರುಕುಳ.ರಡ್ದ್ ಸರ್ತಿ ಮಿಶನ್ ಬಿತ್ತಿಲ್‍ದ ಅಗರ್‍ನ್ ಹಾಳ್ ಮಳ್ತೆರ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್ ವಾಸ ಮಳ್ತೊಂದಿತ್ತಿ ಇಲ್ಲ್ ನಾಶ ಆಂಡ್.ಕುದುರೆದ ಲಾಯೊಗುಲಾ ತೂ ಕೊರಿಯೆರ್.ನೆಟ್ಟ್ ಒಂಜಿ ಕುದುರೆಲಾ ಪೊತ್ತುದು ಪೋಂಡು.ಉಂದು ಮಿಶನ್ ಸಂಸ್ಥೆಗೇ ಮಲ್ಲ ನಷ್ಟ.ಐಟ್‍ಲಾ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ಮಲ್ಲ ನಷ್ಟ.ವೈರಿಳು ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ಜೀವ ಬೆದರಿಕೆಲಾ ಪಾಡಿಯೆರ್. ಕೆಲವು ರಾತ್ರಿಳೆನ್ ನಿದ್ರೆದಾಂತೆ ಕಳೆವೊಡಾಂಡ್.ಒರ ತೂ ಪೊತ್ತಿನದಗ ಕೈತಲಿತ್ತಿ ಪ್ರೆಸ್ ಕಟ್ಟಣೊಗುಲಾ ತೂ ಪತ್ತಿಯೆರೆ ಇತ್ತ್‍ಂಡ್.ಆಂಡ ಊರ್ದ ಜನೊಕ್ಕುಲು ಸೇರ್ದ್ ಆಪಿ ಅವಗಡೊನು ತಪ್ಪಾಯೆರ್.ಏರ್ ತೂ ಕೊರಿನಿ ಪಂಡ್ದ್ ಗೊತ್ತಾಯಿಜಿ.ಬಲ್ಮಠಡಿತ್ತಿ ಮಾತಾ ಕ್ರೈಸ್ತೆರೆ ಇಲ್ಲಳೆನ್ ಪೊತ್ತಾವೆರ್‍ಗೆ ಪಂಡ್ದ್ ಊರು ಮಾತಾ ಸುದ್ದಿ ಆಂಡ್.ಅಪಗ ಬಲ್ಮಠೊಡು ಕೆಲವು ಮುಲಿತ್ತ ಮಾಡ್‍ದ ಇಲ್ಲುಲುಲಾ ಇತ್ತ್‍ಂಡ್.ಪೋಡಿಗೆಡೇ ದಿನ ದೆತ್ತೆರ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್ ವಾಸ ಮಳ್ತೊಂದಿತ್ತಿ ಕೋಣೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಾಶ ಆದಿತ್ತಿನೆಡ್ದ್ ಕಿಟ್ಟೆಲ್ ವಾಸ ಮಳ್ತೊಂದಿತ್ತಿ ಕೋಣೆಡ್ ಮೇರ್ ಕುಲ್ಲೊಡಾಂಡ್.ಅಪಗ ಕಿಟ್ಟೆಲ್ ವಿದೇಶೊಡ್ದು ಪಿರ ಬತ್ತ್‍ದಿತ್ತ್‍ಂಡಲಾ ಆರ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಬೇಲೆಡೇ ಇತ್ತಿನೆಡ್ದ್ ಅರೆಗ್ ಮಡಿಕೇರಿಗ್ ವರ್ಗ ಆಂಡ್.
1871 ಫೆಬ್ರವರಿ ತಿಂಗೊಳುದ 11ನೇ ತಾರೀಕ್‍ದಾನಿ ರಡ್ಡ್ ದೇಶಿಯ ಬೋಧಕೆರೆಗ್ ಮುಲ್ಕಿದ ದೇವಾಲಯೊಡು ಗುರುಪಟ್ಟ ಆಂಡ್.ಆನಿ ಗುರು ಪಟ್ಟ ಪಡೆಯಿನಗುಲು ಡೀಗೋ ಫೆರ್ನಾಂಡಿಸ್ ಬೊಕ್ಕ ಡಾನಿಯೇಲ್ ಅರೋನ್ಸ್.ಆನಿದ ಮಾತಾ ವಿಧಿ ವಿಧಾನೊಳೆನ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ನಡಪಾದ್ ಕೊರಿಯೆರ್.ಮಿಶನರಿ ಮ್ಯಾಕ್ (ಒಚಿಛಿಞ) ಬೊಕ್ಕ ಮೆನ್ನರ್ ಸಹಾಯಕೆರಾದಿತ್ತೆರ್.
1872 ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಬುಡೆದಿ ಸೌಖ್ಯ ಆದ್ ಪಿರ ಭಾರತೊಗು ಬತ್ತ್‍ದ್ ತನ್ನ ಕುಟುಂಬೊನು ಸೇರೊಂಡೆರ್.ಸುಮಾರ್ ಐನ್ ವರ್ಷ ಮುಟ್ಟ ಆರ್ ತನ್ನ ಊರುಡೇ ಇತ್ತೆರ್.ಮೇರ್ ಊರುಗು ಬತ್ತಿನೆಡ್ದ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ಸಂಸಾರ ತಾಪತ್ರಯ ಒಂತೆ ಕಮ್ಮಿ ಆದ್ ಸಭಾ ಸೇವೆದಂಚಿ ಗಮನ ಕೊರಿಯೆರೆ ಸಾಯ ಆಂಡ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಬಲ್ಮಠ ಸಭೆತ್ತ ಆಡಳಿತ ಅತ್ತಂದೆ ಹಳ್ಳಿ ಸಭೆತ್ತ ಜವಾಬ್ದಾರಿಳೆನ್‍ಲಾ ತೂವೊಂದಿತ್ತೆರ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಬುಡೆದಿ ಅರೆಗ್ ಸಹಾಯಕಿ ಆದಿತ್ತ್‍ದ್ ಸಭೆಟ್ಟ್ ನಡಪು ಪೊಂಜೊವುಲೇ ಕೂಟ,ಐತಾರ ಶಾಲೆಡ್ ಜೋಕುಲೆಗ್ ಬೋಧನೆ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಬೇಲೆನ್ ಮಳ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್.

ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ

17 ವರ್ಷ ತುಳುವೆರೊಟ್ಟುಗು ತುಳುವೆ ಆದ್ ಸೇವೆ ಮಳ್ತಿ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ್ ತುಳುನಾಡ್‍ದ ಜನೊಕ್ಲೆಗ್ ಮದಪ್ಪರೆಗೇ ಕಷ್ಟ ಆಂಡ್.ನಂಬಿಗಸ್ಥ, ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಸೇವಕೆ ಪನ್ಪಿ ಪುದರ್‍ಗ್ ಆರ್ ಯೋಗ್ಯದಾರಾದಿತ್ತೆರ್.ದೈವಜ್ಞಾನೊಡು ಆಳವಾಯಿನ ಜ್ಞಾನ, ಪ್ರಸಂಗ ಮಳ್ಪುನ ಎಡ್ಡೆ ಕಲೆ ಆರೆಗ್ ಗೌರವ ಸ್ಥಾನ ಕೊರ್ದಿತ್ತ್‍ಂಡ್. ಮಾತೆರೊಟ್ಟುಗು ಸೇರ್‍ದ್ ಬೇಲೆ ಮಳ್ಪು ಮನಸ್ಸ್, ಧೈರ್ಯ, ಗಾಢವಾಯಿನ ಆಲೋಚನೆ ಉಂದು ಆರೆ ಬದ್‍ಕ್‍ಡ್ ತೋಜಿದ್ ಬತ್ತಿನ ಎಡ್ಡೆಪ್ಪುಲು.

ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯೊ ಬೊಕ್ಕ ಬ್ರಿಗೆಲ್

ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್ ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರೊಡು ಮಸ್ತ್ ಬೆನ್ನಿ ಬೆನ್ತೆರ್.ಅವು ಮಾತ ತುಳು ಭಾಷೆದ ಬುಳೆಚ್ಚಿಲ್‍ಗ್ ಸಹಾಯ ಆಂಡ್.ತುಳು ಸಂಗೀತ, ತುಳು ಭಾಷೆ, ತುಳು ಸಂಸ್ಕøತಿ ಇಂಚ ಮೂಜಿ ವಿಭಾಗೊಡು ಆರ್ ಮಲ್ತಿನ ಬೇಲೆಲೆನ್ ನಮ ತೆರಿವೊನ್ನವು ಅಗತ್ಯದವು ಆದುಂಡು.
ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯ ಸೇವೆಡ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ತುಳುವೆರ್ ಮದಪ್ಯರಾವಂದಿ ಸೇವೆನೇ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್ ಪಂಡ್‍ಂಡ ತಪ್ಪಾವಂದ್. ತುಳುನಾಡ್‍ದ ಬೇಲೆ ಮಳ್ತೊಂದುಪ್ಪುನಗ ತುಳು ಮಿಶನರಿ ಆದಿತ್ತಿ ಮೆನ್ನರ್ ಬೊಕ್ಕ ಅಮ್ಮನ್ನ್‍ರೆನ ಒಟ್ಟುಗೇ ಬೇಲೆ ಮಳ್ತೊಂದಿನೆಡ್ದ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್‍ಲಾ ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯೊಡು ಬೇಲೆ ಮಳ್ಪುಲೆಕ್ಕ ಆಂಡ್.

ಸಂಗೀತ ಕ್ಷೇತ್ರೊಡು ಬ್ರಿಗೆಲ್

ಕ್ರೈಸ್ತೆರೆಗ್ ಸುರುತ್ತ ಪುಸ್ತಕ ಸತ್ಯವೇದ ಆಂಡ ರಡ್ದನೆದವು ಸಂಗೀತ ಪುಸ್ತಕ. ಪ್ರತಿ ಕ್ರೈಸ್ತೆರೆ ಇಲ್ಲಲೆಡ್ ಒಂಜೊಂಜಿ ಸತ್ಯವೇದ ಬೊಕ್ಕ ಸಂಗೀತ ಪುಸ್ತಕ ಉಂಡು. ಜರ್ಮನ್ ಭಾಷೆಡಿತ್ತಿ ಸಂಗೀತೊಲು ಕನ್ನಡ, ತುಳು, ಬೊಕ್ಕ ಮಲಯಾಳಂ ಭಾಷೆಲೆಗ್ ತರ್ಜುಮೆ ಆದ್ ಬಳಕೆಗ್ ಬತ್ತ್‍ದ್ ಇತ್ತೆಲಾ ಬಳಕೆಡ್ ಉಂಡು.ತುಳುನಾಡ್‍ದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರೊಡು ಕೃಷಿ ಮಳ್ತಿ ಮಿಶನರಿಳು ಸಂಗೀತ ಕ್ಷೇತ್ರೊಡುಲಾ ಮಸ್ತ್ ಸಾಹಿತ್ಯೊ ರಚನೆ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.

ತುಳುತ್ತ ಸುರುತ್ತ ವ್ಯಾಕರಣ :
1872ಟ್ಟ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಬರೆತಿ ತುಳು ವ್ಯಾಕರಣ 139 ಪುಟೊಕ್ಕುಳೆನ್ ಹೊಂದುದುಂಡು.ಮುನ್ನುಡಿಡ್ ಈ ಪುಸ್ತಕ ಬೊಳ್ಪುಗು ಬರಿಯೆರೆ ಉಮೇದ್ ಕೊರಿ ಎ. ಸಿ. ಬರ್ನೆಲ್(A.c. Burnell) ರೆನ ಪುದರ್‍ನ್ ಮಾತ್ರಾ ತೋಜಾದೆರ್ ಅತ್ತಂದೆ ಬೇತೆ ದಾಲಾ ವಿಷಯೊಡು ಬರೆತ್‍ಜೆರ್.ಈ ಬೂಕುನು ಮೂಜಿ ವಿಭಾಗೊಳೆಡ್ ಪೊರ್ಲುಡು ಮುಡೆತೆರ್. ಅನುಬಂಧೊಡು ಬೆರೆಣೆರೆ ತುಳುತ್ತ ಮಾದರಿ,ತುಳುತ್ತ ರಡ್ಡ್ ಪದ್ಯ, ಅತ್ತಂದೆ 50 ತುಳು ಗಾದೆಳೆನ್‍ಲಾ ಕೊರ್ತೆರ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ್ ತುಳು ವ್ಯಾಕರಣದ ಬಗೆಟ್ಟ್ ಮಸ್ತ್ ವಿದ್ವಾಂಸೆರ್‍ನಗುಲು ಆಧ್ಯಯನ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್ ಅತ್ತಂದೆ ನನಲಾ ಐಟ್ ಅಧ್ಯಯನೊಗು ಎಗ್ಗೆಲು ಉಂಡು.ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ತುಳುವ್ಯಾಕರಣದ ವಿಷಯೊಡು ಅವೆನ್ ಅಧ್ಯಯನ ಮಳ್ತ್‍ದ್ ಅವು ಎಂಚ ಯೋಗ್ಯದವು ಪಂಡ್ದ್ ತೋಜಾದ್ ಕೊರಿನ ಹಿರಿಯ ವಿದ್ವಾಂಸೆರಾಯಿ ಡಾ.ಯು.ಪಿ. ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ಬೊಕ್ಕ ಡಾ.ಕೆ.ಕುಶಾಲಪ್ಪ ಗೌಡ ಮೊಗಳೆನ ಅಭಿಪ್ರಾಯೊನ್ ಮುಳ್ಪ ತುಳುತ್ತ ತರ್ಜುಮೆಡ್ ತೂವೊಳಿ.
ಡಾ.ಯು.ಪಿ. ಉಪಾಧ್ಯಾಯರು ಆರೆನ ‘ತುಳುವಿನ ಎರಡು ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥಗಳು’ಪಣ್ಪಿ ಲೇಖನೊಡು, ಬ್ರಿಗೆಲೆರೆನ ಈ ವ್ಯಾಕರಣದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಇಂಚ ಮಳ್ಪೇರ್: ‘ಸುರುತ್ತ ಭಾಗೊಡು ವರ್ಣಮಾಲೆ,ಉಚ್ಚಾರಣೆ, ಸಂಧಿ ಪನ್ಪಿ ಉಪ ವಿಭಾಗೊಳುಲಾ, ರಡ್ಡನೇ ಭಾಗೊಡು ಶಬ್ದೊಳೆ ವರ್ಗೀಕರಣ, ನಾಮಪದ, ಸರ್ವನಾಮ, ಸಂಖ್ಯಾವಾಚಕ, ಕ್ರಿಯಾಪದ, ಅವ್ಯಯ ಪನ್ಪಿ ಉಪ ವಿಭಾಗೊಳುಲಾ ಉಂಡು.ಮೂಜನೇ ಭಾಗೊಡು ವಾಕ್ಯ ರಚನೆ, ಶಬ್ದೊಳೆ ಸ್ಥಾನ ನಿರ್ದೇಶಿತ ಅರ್ಥ ಬೊಕ್ಕ ಪ್ರಯೋಗ ವಿಧಾನ, ವಿಶೇಷಣಾರ್ಥಕ ಘಟಕೊಲು, ವಾಕ್ಯ ಘಟಕೊಳೆ ರಚನೆ ಬೊಕ್ಕ ಐಕುಲ್ನ ರೂಪ, ವಾಕ್ಯೊಳೆ ಜೋಡಣೆ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಉಪ ವಿಭಾಗೊಲು ಉಂಡು.ಬ್ರಿಗೆಲೆರ್ ವ್ಯಾಕರಣ ರಚನೆ ಮಳ್ತಿನ ಉದ್ದೇಶ ಕ್ರೈಸ್ತ ಮಿಶನರಿಲೂ ಐಟ್ಟ್‍ಲಾ ವಿದೇಶಿಯೆರ್ ತುಳುಭಾಷೆ ಕಲ್ತ್‍ದ್ ಐತ ಮುಖಾಂತ್ರ ಧರ್ಮಪ್ರಚಾರ,ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಾಶನ ನೆಕ್ಕ್ ಸಾಯ ಮಲ್ಪುನವು ಆದಿತ್ತ್‍ಂಡ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ನ ಭಾಷೆ ಯುರೋಪ್‍ದವು ಆದಿತ್ತ್‍ದ್ ತುಳುನು ಆರ್ ಕಲ್ತ್‍ದ್ ವ್ಯಾಕರಣ ರಚನೆ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್. ಬರೆವೆರೆಗ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಉಪಯೋಗ ಮಳ್ತಿನ ಭಾಷೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅತ್ತಂದೆ ಐತ ಸಂಸ್ಕಾರ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಬೊಕ್ಕ ಯುರೊಪುದ ಭಾಷೆಳೆ ವ್ಯಾಕರೊಣೊಲೆ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಆದುಂಡು.
ವರ್ಣಮಾಲೆಳೆನ್ ವಿವೇಚನೆ ಮಳ್ಪುನಗ ಬ್ರಿಗೆಲೆರ್ ಅ, ಇ, ಋ, ಎ, ಒ- ಪನ್ಪಿ ಆಜಿ ಹ್ರಸ್ವಸ್ವರ ಅಂಚೆನೇ ಐಕುಳೆ ದೀರ್ಘ ರೂಪೊಳೆನ್‍ಲಾ ಐ, ಔ ಪನ್ಪಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಸ್ವರಳೊನೆಲಾ ಉ ಪನ್ಪಿ ತುಳುತ್ತ ವಿಶಿಷ್ಟ ಉಕಾರೊಳೆನ್‍ಲಾ ಅಂ ಅಃ ಳೆನ್‍ಲಾ ಗುರ್ತ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.ವ್ಯಂಜನೊಳೆಡ್ 25 ವರ್ಗೀಯ ಅಂಚೆನೇ ಯ,ರ,ಲ,ವ,ಶ,ಷ,ಸ,ಹ.ಳ- ಪನ್ಪಿ 9 ಅವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನೊಳೆನ್‍ಲಾ ಗುರ್ತ್ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.ಆಂಡ ಉಂದು ಕನ್ನಡ ವರ್ಣಮಾಲೆದ ಅನುಕರುಣೆಯಾದುಂಡು.ಋ,ಋ,ಅಂ,ಅಃ ಉಂದುಲಾ ಮಹಾ ಪ್ರಾಣೊಲುಲಾ ಅವರ್ಗೀಯೊಳೆಡ್ ಶ,ಷ,ಲಾ ತುಳುಕ್ಕು ಬೋಡಾ ಪನ್ಪಿ ಕಡೆಕ್ಕ್ ಆರೆನ ಗೇನ ಪೋತುಜಿ.ತುಳುತ್ತ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಯಿನ ಅರ್ಧ ಉಕಾರೊಳೆನ್ ಗುರ್ತ ಮಳ್ತ್‍ದಿತ್ತ್‍ಂಡಲಾ ವಿವೃತ ಎಕಾರೊಗು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸ್ಥಾನ ಕೊರ್ತುಜೆರ್.
ಬ್ರಿಗೆಲೆರ್ ಶಬ್ದೊಳೆನ್ ಶುದ್ಧ ತುಳು, ಶುದ್ದ ಸಂಸ್ಕøತ, ಸಂಸ್ಕøತ ತದ್ಬವ, ಕನ್ನಡ, ಹಿಂದುಸ್ಥಾನಿ ಬೊಕ್ಕ ವಿದೇಶಿ ಪಂಡ್ದ್ ವರ್ಗೀಕರಣ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.ರಾಚನಿಕವಾದ್ ಮೂಲ ಶಬ್ದ, ಸಾಧಿತ ಶಬ್ದ, ಸಮಾಸ ಶಬ್ದ ಪಂಡ್ದ್ ವರ್ಗೀಕರಣ ಮಳ್ತ್‍ದ್ ಮೂಲ ಶಬ್ಧೊನು ಧಾತು, ನಾಮ, ಸರ್ವನಾಮ, ಸಂಖ್ಯಾವಾಚಕ, ಅವ್ಯಯ ಪಂಡ್ದ್ ವಿಂಗಡನೆ ಮಲ್ತ್‍ದೆರ್.
ತುಳುಟ್ಟು ವಿಶೇಷಣ, ಕ್ರಿಯಾವಿಶೇಷಣ ಪನ್ಪಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವರ್ಗ ರಾಚನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಡ್ದ್ ಇಜ್ಜಿ. ಐಕುಳೆಗ್‍ಲಾ ನಾಮಪದಕ್ಕುಲ್ನ ಲೆಕ್ಲನೇ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯೊಲು ಪತೊನುಂಡು.ಐಕುಳುಲಾ ಸಂದರ್ಭೊಗು ಅನುಸಾರವಾದ್ ನಾಮಪದದಲೆಕ್ಕನೇ ಉಪಯೋಗ ಮಳ್ತೊನುಂಡು.ಉದಾ: ಪೊರ್ಲು (ಚಂದ), ಪೊರ್ಲುದ (ಚಂದದ) ಪೊರ್ಲುಗು (ಚಂದಕ್ಕೆ) ದುಂಬು (ಮೊದಲು) ದುಂಬುದ (ಮುಂಚಿನ) ದುಂಬಡ್ದ್ (ಮುಂಚಿಗಿಂತ)- ಇತ್ಯಾದಿ.ಇಂಚಾದ್ ತುಳುಟ್ಟು ವಿಶೇಷಣ ಕ್ರಿಯಾವಿಶೇಷಣ ಪನ್ಪಿ ವರ್ಗ ರಾಚನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಟ್ದ್ ಇಜ್ಜಿ ಪನ್ಪಿನೆನ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್ ತೋಜಾದ್ ಕೊರ್ತೆರ್.
ತುಳು ಧಾತುಳೆ ವರ್ಗೀಕರಣದ ವಿಚಾರೊಡು ಬ್ರಿಗೆಲೆರ್ ಮಸ್ತ್ ಶ್ರಮೆ ಪಡೆತೆರ್. ಧಾತುಳೆನ್ ಮುಖ್ಯವಾದ್ ರಡ್ಡ್ ಗುಂಪುಳಾದ್ ವರ್ಗ ಮಳ್ಪೊಲಿ ಪಂಡ್ದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ವರ್ತಮಾನಕಾಲ ರೂಪೊಡು 'ಉವ್' ಸೇರುನ ಧಾತುಲು ಅಂಚೇನೇ 'ಪ' ಸೇರುನ ಧಾತುಲು.ತುಳು ಭಾಷೆಡ್ ನಿಜವಾದ್ ತೂಂಡ ಭವಿಷ್ಯತ್ಕಾಲ ರೂಪ ಇಜ್ಜಿ.ಭವಿಷ್ಯಾರ್ಥೊಡು ನಮ ವರ್ತಮಾನಕಾಲ ರೂಪೊನೇ ಗಳಸುವ.ಭವಿಷ್ಯತ್ ಪಂಡ್ದ್ ಪನ್ಪಿನ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ರೂಪ ಭವಿಷ್ಯತ್ಕಾಲ ರೂಪ ಅತ್ತ್.ಸಂಭಾವನಾರ್ಥ ಭವಿಷ್ಯತ್ಕಾಲ ಅತ್ತ್‍ಡ ಸಾಮಥ್ರ್ಯ ದ್ಯೋತಕ ಭವಿಷ್ಯತ್ಕಾಲ ರೂಪ. ‘ಆಯೆ ಬರುವೆ' ಪಂಡ ‘ಅತ ಬರಬಹುದು’ ಪಂಡ್ದ್ ಅರ್ಥ,‘ಆಯೆ ಕೊರುವೆ’ ಪಂಡ ‘ಆತ ಕೊಡಬಹುದು, ಕೊಡಲು ಸಮರ್ಥನಾಗಬುಹುದು’ ಪಂಡ್ದ್ ಅರ್ಥ.ಆಂಡ ಬ್ರಿಗೆಲೆರ್ ಉಂದೆನ್ ಭವಿಷ್ಯತ್ಕಾಲ ಪಂಡ್ದ್ ನಿರೂಪಣೆ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.ಉಂದು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ವ್ಯಾಕರಣದ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಭಾವ.
ಬ್ರಿಗೆಲರು ಶಬ್ಧರೂಪಾವಳಿ ಅಂಚನೇ ಧಾತು ರೂಪಾವಳಿಳೆಗ್ ಹೆಚ್ಚದ ಮಹತ್ವ ಕೊರ್ದು ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಜಾಗದ ಪ್ರಕೃತಿಳೆ ರೂಪಾವಳಿಳೆನ್ ವಿಸ್ತಾರವಾದ್ ತೆರಿಪಾದೆರ್.ಉಂದು ಭಾಷೆ ಕಲ್ಪಾವುನಗಲೆಗ್ ಉಪಯೋಗ ಆಂಡಲಾ ಭಾಷಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣ ದೃಷ್ಟಿಡ್ ಹೆಚ್ಚ ಮಹತ್ವದವು ಅತ್ತ್.ದಾಯೆಪಂಡ ವಾ ವಾ ಪ್ರತ್ಯಯಳೊಟ್ಟಿಗೆ ಎಂಚ ಹೊಂದೊಣುಂಡು, ಪ್ರಕೃತಿ ಪ್ರತ್ಯಯೊಳೆ ಜೋಡಣೆ ಆಇನದಗ ವಾ ರೀತಿಡ್ ಧ್ವನಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಪುಂಡು, ಐಕುಳೆ ಮೂಲೊಡು ದೆಂಗ್‍ದುಪ್ಪು ನಿಯಮೊಲು ಒವು ಪನ್ಪಿ ಬಗೆಟ್ಟ್ ಬ್ರಿಗೆಲೆರ್ ಹೆಚ್ಚಾದ್ ವಿವೇಚನೆ ಮಳ್ತ್‍ಜೆರ್.ಆಂಡ ಭಾಷೆ ಕಲ್ಪುನಗಲ್ನ ದೃಷ್ಟಿಡ್ ಈ ರೂಪಾವಳಿಲು ಮಹತ್ವದವು ಅದುಂಡು.ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಉದ್ದೇಶಲಾ ಮಿಶನರಿನಗಲೆಗ್ ತುಳು ಕಲ್ಪರೆ ಸಹಾಯ ಮಳ್ಪುನವು ಆದಿತ್ತಿನೆಡ್ದ್ ಆ ಉದ್ದೇಶ ಸಾಯ ಆಪುಂಡು.
ತುಳುಭಾಷೆದ ವ್ಯಾಕರಣೊಳೆಡ್ ವಾಕ್ಯರಚನಾ ಪ್ರಕರಣದ ಇತಿ ಮಿತಿಲು ದಾದ ಇತ್ತ್‍ಂಡಲಾ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ವ್ಯಾಕರಣದ ಸೊಗಸಾಯಿ ಭಾಗ ಆರೆನ ವಾಕ್ಯರಚನಾ ಕ್ರಮ ಪಂಡ್ದ್ ಪನಿಯೆರೆ ಅಡ್ಡಿ ಇಜ್ಜಿ. 1872ಟ್ಟ್ ಆರ್ ಬರೆಯಿನದಗ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನ ಆತ್ ದುಂಬು ಇತ್ತ್‍ಜಿಂಡಲಾ ಬ್ರಿಗೆಲೆರ್ ತನ್ನ ಐರೋಪ್ಯ ವ್ಯಾಕರಣ ಪ್ರಜ್ಞೆಡ್ದ್ ತುಳುತ್ತ ವಾಕ್ಯ ಅಂಚೆನೇ ವಾಕ್ಯಾಂಶೊಲೆ ನಿರೂಪಣೆನ್ ಪೊರ್ಲುಡು ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.ತಾನ್ ತೂದು ತೆರಿಯಂದಿ ಭಾಷೆ ಆಯಿ ತುಳುನು ಕಲ್ತ್‍ದ್ ದುಂಬಗ್ ಕಲ್ಪುನಗಲೆಗ್ ಆಧಾರ ಸಾಮಾಗ್ರಿಳೆನ್ ಕೋಶ ವ್ಯಾಕರಣೊಲೆ ಮುಖಾಂತ್ರ ಸೃಷ್ಟಿ ಮಲ್ತಿನವು ಆ ಕಾಲದ ಕ್ರೈಸ್ತ ಮಿಶನರಿನಗಲೆನ ಹೆಚ್ಚ್‍ಗಾರಿಕೆನೇ ಸರಿ.’
ಡಾ.ಕೆ.ಕುಶಾಲಪ್ಪ ಗೌಡರು ಆರೆನ ‘ರೆವೆ. ಜೆ. ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಅವರ ತುಳು ವ್ಯಾಕರಣ- ಒಂದು ಅವಲೋಕನ’ ಪಣ್ಪಿನ ಲೇಖನಡ್ ಈ ವ್ಯಾಕರಣೊದ ಗುಣದೋಷಳೆನ್ ತೂಪೇರ್. ‘ವಿದೇಶಿ ಮಿಶನರಿನಗುಳು ತನ್ಕುಳೆ ಮತ ಪ್ರಚಾರೊನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನೊಕ್ಲೆಗ್ ಅರ್ಥ ಆಪಿನ ರೀತಿಡ್ ಜನ ಸಮುದಾಯದ ಭಾಷೆಡೇ ಮಲ್ಪೊಡು ಪಂಡ್ದ್ ಯೋಜನೆ ಪಾಡೊನ್ನೆಡ್ದ್ ದೇಶದ ಭಾಷೆಳೆನ ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಅಧ್ಯಯನೊಳೆನ್ ವಿದೇಶಿ ಪದ್ಧತಿಳೆ ಲೆಕ್ಕ ಮಳ್ಪುನು ಅಗತ್ಯ ಪಂಡ್ದ್ ತೋಜಿದ್ ಬತ್ತ್‍ಂಡ್.ಬ್ರಿಗೆಲ್ ತನ್ನ ತುಳು ವ್ಯಾಕರಣೊನು ವಿದೇಶಿ ತತ್ವದ ಲೆಕ್ಕ ರಚನೆ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.ಧ್ವನಿ ವಿಚಾರೊಡು (Phoಟಿoಟogಥಿ) 15 ಸ್ವರೊಕ್ಕುಲು ರಡ್ಡ್ ಮದ್ಯಾನುವರ್ತ ಬೊಕ್ಕ 34 ವ್ಯಂಜನೊಲೆನ್ ಗುರ್ತ ಮಳ್ತ್‍ದ್‍ಂಡ್. ವ್ಯಂಜನೊಳೆಡ್ ವರ್ಗಿಯೊಲು 25 ಬೊಕ್ಕ ಅವರ್ಗಿಯೊಲು 9 ಪಂಡ್ದ್ ವಿಭಾಗ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್ ಕನ್ನಡ ವರ್ಣಮಾಲೆದ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಲೆಕ್ಕನೇ ಉಂದೆನ್ ಕೊರ್ತುಂಡು.ಅವೆಡ್ದಾವರ ಧ್ವನಿಮಾ ರೀತಿಡ್ದ್ ಬೊಡ್ಚಾಂದಿನ ಕೆಲವು ವ್ಯಂಜನೊಲು ಸೇರ್ದ್‍ಂಡ್ ಪನಂದೆ ಉಪಾಯ ಇಜ್ಜಿ. ಸಂಪೂರ್ಣ ವರ್ಣಮಾಲೆದ ಅಕ್ಷರೊಳೆನ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.
ವ್ಯಾಕರಣ ರೀತಿಡ್ ತುಳುತ್ತ ಪದೊಕ್ಕುಳೆನ್ ಐನ್ ವಾಕ್ಯಾಂಗ ಪಂಡ್ದ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮಳ್ದೆರ್.ನಾಮಪದ, ಸರ್ವನಾಮ ಸಂಖ್ಯಾವಾಚಕ, ಕ್ರಿಯೆ ಬೊಕ್ಕ ಅವ್ಯಯೊಳು ಪಂಡ್ದ್ ನಾಮ ಪದೊಕ್ಕುಳೆಡ್ ಮೂಜಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಂಗೊಲು ಪ್ರಥಮ.ಅಂಜೊವುಲು ಬೊಕ್ಕ ದೇವೆರ್‍ನಗಲ್ನ ಪುದರುಳು ಪುಲ್ಲಿಂಗ ವರ್ಗ, ಪೊಂಜೊವುಲು ಬೊಕ್ಕ ದೇವಿನಗಲ್ನ ಪುದರುಳು ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗ ವರ್ಗ.ಬಾಕಿ ಒರಿದಿನ ಪ್ರಾಣಿಲು ಬೊಕ್ಕ ನಿರ್ಜೀವ ವಸ್ತುಲು ಮಾತ ನಪುಂಸಕ ವರ್ಗೊಲು ಪನ್ತೆರ್.ಆಣ್, ಪೊಣ್ಣು ಪನ್ಪಿನೆನ್ ಪ್ರಕೃತಿ ಪೂರ್ವೊಡು ಸೇರಾದ್ ಲಿಂಗ ಸೂಚನೆ ಮಳ್ಪು ವಿಧಾನೊನು(ಆಣ್‍ಬಾಲೆ, ಪೊಣ್ಣುಬಾಲೆ) ತೂತೆರ್ ಅತ್ತಂದೆ ಬಾಲೆ ಬೊಕ್ಕ ಜನ ಪನ್ಪಿ ಪದೊಕ್ಕುಳು ನಪುಂಸಕ ಆಪುಂಡು ಪನ್ಪಿನೆನ್ ವಾಕ್ಯದ ನಿಲೆಟ್ಟ್ ನಿರ್ಧಾರ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.ವಚನೊಳೆ ವಿಚಾರೊಡು ಪನ್ನಗ ಬಹುವಚನೊಡು -ರ-ಳು ಅತ್ತ್‍ಡ –ಕುಳು ಪನ್ಪಿನವು ಪ್ರತ್ಯಯೊಳು ಪಂಡ್ದ್ ಸಂಬಂಧವಾಚಕ ಬಹುವಚನೊಡು- ಆಡ್ಳು ಪನ್ಪಿನೆನ್ ಮಾತ್ರ ಕೊರ್ತೆರ್.ನಪುಂಸಕ ಅತ್ತಂದಿ ವರ್ಗೊಳೆಗ್ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಯಿನ ಬಹುವಚನ ಪ್ರತ್ಯಯ ಪಂಡ್ದ್ ಗುರ್ತ ಮಳ್ತ್‍ಜೆರ್.ದೇವೆರ್ ಪನ್ಪಿ ಪದ ಏಪಲಾ ಬಹುವಚನ ರೂಪೊಡೇ ಪದಸ್ತರೊಳೆಡ್‍ಲಾ ತುಳುಟ್ಟು ಪ್ರಯೋಗ ಆಪುಂಡು.
ಪದಾಂತ್ಯ ರೂಪೊನು ಅನುಸಾರ ಮಳ್ತ್‍ದ್ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಪದೊಕ್ಲೆಗ್ ವಿಭಕ್ತಿಲು ಸೇರುನೆನ್ ಪುಟ12ಡ್ದ್ 30 ಮುಟ್ಟ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.ವಿಶೇಷಣದ ವಿಷಯೊಡು ಪಂಡೊಂದು ಪ್ರಕೃತಿ ರೂಪದ ವಿಶೇಷಣೊಲು ಬಾರಿ ಕಮ್ಮಿ ಆದುಂಡು.ಆಂಡ ಆ ಕಡಮೆನ್ ಸಹಾಯಕ ಕ್ರಿಯಾ ಪದೊಕ್ಲೆ ಕೃಲ್ಲಿಂಗ ರೂಪೊಡ್ದು ದಿಂಜಾವೊಂದುಂಡು ಪಂಡ್ದ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಬರೆತೆರ್.’
ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ವ್ಯಾಕರಣದ ಮಹತ್ವದ ಮಿತ್ತ್ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ವಿದ್ವಾಂಸೆರ್‍ನಗುಳು ಪಣ್ತಿನ ಅಭಿಪ್ರಾಯೊಳೆನ್ ಮುಲ್ಪ ತೂವೊಳಿ :
ಡಾ.ಕೆ.ಕುಶಾಲಪ್ಪ ಗೌಡ ಉಂಬೆರ್ “ಅಧ್ಯಯನ ಪಟುಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗೆ ಬ್ರಿಗೆಲರ ತುಳು ವ್ಯಾಕರಣದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಗ್ರಾಸವುಳಿದಿದೆ.”(ಸಂ.ಡಾ. ಪುರುಷೋತ್ತಮ ಬಿಳಿಮಲೆ ಮತ್ತು ಇತರರು;1995 ;ಪುಟ.440)ಅಂದ್‍ದ್ ಪಣ್ಪೆರ್
ಡಾ.ಯು, ಪಿ. ಉಪಾಧ್ಯಾಯ, “ಬ್ರಿಗೆಲರ ತುಳು ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥವು ತುಳು ಭಾಷೆಯ ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಕೃತಿ ಎಂದು ತಿಳಿಯಬಹುದು.ತುಳು ಸಂಶೋಧನೆಯ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಗ್ರಂಥವು ಮರೆಯಲಾಗದ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಸಂಶೋಧಕರಿಗೆ ಪ್ರೇರಕ ಗ್ರಂಥ.”(ಸಂ.ಕು.ಶಿ. ಹರಿದಾಸ ಭಟ್ಟ;1982;ಪುಟ.12)ಇಂಚ ಪಣ್ಪೇರ್.
ಪ್ರೊ.ಅಮೃತ ಸೊಮೇಶ್ವರ,“ಬ್ರಿಗೆಲರ ಶ್ರೇಷ್ಟ ಕೊಡುಗೆಯೆಂದರೆ ತುಳು ಭಾಷೆಗೊಂದು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾದ ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಬರೆದುದು.”(ಸಂ. ಪಾದೆಕಲ್ಲು ವಿಷ್ಣು ಭಟ್ಟ; 1997;ಪುಟ.217)ಅಂದ್‍ದ್ ಪಣ್ಪೇರ್.

ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಸ್ವದೇಶೋಗು

1875 ಮೇ ತಿಂಗೊಳುಡು ಹವೆ ಬದಲ್ ಬೊಕ್ಕ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಪಂಡ್ದ್ ತನ ಊರುಗು ಪೋಯಿ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್ ಸುಮಾರ್ ಮೂಜಿ ವರ್ಷ ಇಲ್ಲಡೇ ಇತ್ತೆರ್. ಆಂಡಲಾ ಕುಡ ಭಾರತೊಗು ಬತ್ತ್‍ಂಡ ಹವೆ ಬದಲ್ ಆದ್ ಸೀಖ್‍ಡ್ ಬೂರೊಡಾವು ಅತ್ತಂದೆ ಬುಡೆದಿಗ್‍ಲಾ ಅಸೌಖ್ಯ, ಎಲ್ಲೆಲ್ಯ ಜೋಕುಲು ಇಂಚ ಆರ್ ಊರುಡೇ ಕುಲ್ಲುನ ಮನಸ್ಸ್ ಮಳ್ತೆರ್.ಆರೆನ ಆರೆ ಕುಟುಂಬದ ಸ್ಥಿತಿನ್ ತೆರಿಯೊಂಡಿ ಮಿಶನ್ ಸಂಸ್ಥೆದಕುಲೆಗ್ ಮನಸ್ಸಿಜ್ಜಿಡಲಾ ಆರೆಗ್ ಸಂಸ್ಥೆಡ್ದ್ ಬುಡುಗಡೆ ಮಳ್ತ್‍ಂಡ್.

ಮಿಶನ್ ಸಂಸ್ಥೆಡ್ದ್ ಬುಡುಗಡೆ ಪಡೆಯಿ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಮನಿಪಂದೆ ಇಲ್ಲಡೆ ಕುಲ್ಲುಜೆರ್, ತಾನ್ ಸೇವೆಗ್ ಜತ್ತ್‍ದಿ ಉದ್ದೇಶೊನು ನೆನೆತ್‍ದ್ ತಾನ್ ಜೀವ ಉಪ್ಪುನೆಟ್ಟ ದೇವರೆ ಸೇವೆ ಮಳ್ಪೊಡು ಪನ್ಪಿ ನಿರ್ದಾರೊನು ಮಳ್ತೊಂದು ಅಲ್ಪನೇ ಸಭಾ ಸೇವೆ ಮಳ್ಪೆರೆ ಜತ್ತೆರ್.ನವೆಂಬರ್ 1878ಡ್ದ್ 1880 ಮುಟ್ಟ ವುಟೆನ್‍ಬರ್ಗ್‍ದ ಗೆಲಾರ್ಡ್ ಜಿಲ್ಲೆದ ರುಪರ್ಟ್‍ಶೋಷನ್ ಪನ್ಪಿ ಊರುದ ಒಂಜಿ ದೇವಾಲಯದ ಬೋಧಕೆರಾದ್ ಸೇವೆ ಮಳ್ಪರೆ ಸೇರಿಯೆರ್.ಆಯಿಬೊಕ್ಕ ದೈವಜ್ಞಾನೊಡು ರಡ್ಡ್ ವರ್ಷ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದ್ ಎಂಗ್ಸೆಲಾಟ್ ಪನ್ಪಿ ಊರುದ ಒಂಜಿ ಸಭೆತ್ತ ಬೋಧಕೆರಾದ್ ಸೇರ್ದ್ ಒಂತೆ ಸಮಯೊಡು ಬೊಕ್ಕ ಅಲ್ತ ಸಭೆಕ್ಕುಲೆ ಮುಖ್ಯಸ್ಥೆರಾದ್ ನೇಮಕ ಆದ್ ತನ್ನ ಸೇವೆನ್ ಮಳ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್.

ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಕಡೆ ದಿನೊಕ್ಕೊಲು

ಸಭೆಟ್ಟ್ ಬೇಲೆ ಮಳ್ತೊಂದಿತ್ತಿ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್ 1886 ಜನವರಿ ತಿಂಗೊಳ್‍ದ 2ನೇ ತಾರೀಕ್‍ದಾನಿ ತನ್ನ ಬದ್‍ಕ್‍ದ ಕಡೆತ್ತ ದೇವರೆ ವಾಕ್ಯದ ಸಂದೇಶ ಕೊರಿಯೆರ್.ಅವ್ವೇ ತಿಂಗೊಳುದ ನಾಲನೇ ತಾರೀಕ್‍ದಾನಿ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆಗ್ ಬಲತ್ತ ಮರ್ಗಿಲ್‍ದ ಪಕ್ಷಪಾತ ಆಂಡ್.ಆನಿಡ್ದ್ ಪಜೆ ಪತ್ತಿನ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್ ಈ ಒಂಜಿ ತೊಂದರೆ ಅತ್ತಂದೆ ಗಂಟ್‍ಬೇನೆ,ವಾತ,ಅಸ್ಥಮಾ,ನಿತ್ರಾಣ, ಉಂದೆನ್ ಮಾತಾ ಅನುಭವಿತೆರ್.ಜನವರಿ ತಿಂಗೊಳುದ 17ನೇ ತಾರೀಕ್‍ದಾನಿ ತಾನ್ ಬೇಲೆ ಮಳ್ತೊಂದಿತ್ತಿ ಸಭೆಕ್ಕ್ ಕಾಕಜಿ ಬರೆದ್ ಅಗಲೆಡ್ದ್ ಆತ್ಮಿಕ ಬಿಡುಗಡೆ ಪಡೆಯೆರ್.

ಇಂಚೆನೇ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್ ಸುಮಾರ್ 15 ತಿಂಗೊಳು ಹಾಸಿಗೆಡೇ ಇತ್ತ್‍ದ್ ಕಷ್ಟ ಸಂಕಟೊನು ಅನುಭವಿತೊಂದು ದೇವೆರೆ ಲೆಪ್ಪುಗಾದ್ ಕಾತೊಂದು ಇತ್ತೆರ್.ಕಡೆಕ್ಕ್‍ಲಾ ದೇವೆರ್ ಅರೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆನ್ ಕೇಂಡೆರ್.1887 ಎಪ್ರಿಲ್ 13 ತಾರೀಕ್‍ದಾನಿ ಬಯ್ಯಗ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರ್ ದೃಢ ಶರೀರೊನು ಈ ಲೊಕೊಡು ಬುಡ್ದು ಪರಲೋಕ ಸೇರಿಯೆರ್.ಮರಣದ ಸಮಯೊಡು ಅರೆ ಬುಡೆದಿ ಬೊಕ್ಕ ಐನ್ ಜೋಕುಲು ಕೈತಲಿತ್ತೆರ್.55 ವರ್ಷ ಪ್ರಾಯೊಡು ತನ್ನ ಬುಡೆದಿ ಜೋಕುಲೆನ್ ದುಃಖೊಡು ಬುಡ್ದು ದೇವೆರೆ ಸನ್ನಿಧಿಗ್ ಪೋಯಿ ಬ್ರಿಗೆಲ್ ತಾನ್ ಮಳ್ತಿ 29 ವರ್ಷದ ದೇವರೆ ಸೇವೆಡ್ ಮಲ್ಲ ಪಾಲ್‍ದ ಸೇವೆ ಸುಮಾರ್ 17 ವರ್ಷ ತುಳುನಾಡ್‍ಡೇ ಮಳ್ತ್‍ದೆರ್.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಕುಟುಮ್ಮೊದ ಇವರೊ

ಪೂರ್ತಿ ಪುದರ್ : ಜಾನ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್
ಊರುದ ಪುದರ್ : ಜರ್ಮನಿ ಟ್ಯುಬಿಂಗೆನ್‍ದ ವ್ಯೊಶಿಂಗೆನ್
ಪುಟ್ಟಿನ ಜಾಗೆ : ಜರ್ಮನಿ ವ್ಯುರ್‍ಟೆಂಬರ್ಗ್‍ದ ಎರ್‍ಫಿಂಗೆನ್
ಅಪ್ಪೆನ ಪುದರ್ : ಟೋಬಿಯಾಸ್ ಬ್ರಿಗೆಲ್
ಅಮ್ಮನ ಪುದರ್ : ಅನ್ನ ಮಾರ್ಗರೇಟ್ ವಾಲ್ಟರ್
ಬುಡೆದಿ : ಜೆನ್ನಿ ಸೋಫಿಯಾ ಎಬುರ್‍ಲೆನ್
ಜೋಕುಲು :

ಸಾಮುವೇಲ್ ಗೋಟ್‍ಲೋಬ್(11-6-1864)
ಕಾರ್ಲ್ ಜಾಕೋಬ್(29-10-1966ಡ್ದ್19-3-1969)
ಪೌಲ್ (12-10-1868)
ಜೊಹನೆಸ್ ವಿಲ್‍ಹೆಲ್ಮ್ (20-10-1873)
ಗೋಟ್‍ಹಿಲ್ಫ್ (22-8-1877)
ತಿಯೋದೋರ್ (22-7-1878)

ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಬದ್‍ಕ್‍ಡ್ ಕೆಲವು ಘಟನೆಳು

ಕ್ರಮ ಸಂಖ್ಯೆ	ಘಟನೆಲು	ತಾರೀಕ್/ಇಸವಿ
೧.	ಜನನೊ	4-12-1832
೨.	ಭಾರತೊಗು ಬತ್ತಿನೆ	24-12-1858
೩.	ಮಂಗಳೂರುಡು ಸೇವೆ	1866-1875
೪.	ಉಡುಪಿಡ್ ಸೇವೆ	1858-1861
೫.	ಮುಲ್ಕಿಡ್ ಸೇವೆ	1862-1865
೬.	ಮದ್ಮೆ ಆತಿನೆ	27-11-1862
೭.	ಸಭಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆ	1866
೮.	ತುಳುವ್ಯಾಕರಣ ಬೂಕು ಪ್ರಕಟ	1872
೯.	ಬುಡುಕೊರ್ಪಿ ಸಮಾರಂಭ	5-4-1875
೧೦.	ಬ್ರಿಗೆಲ್ ಸ್ವದೇಶೊಗು ಪೋಯಿನೆ	1875
೧೧.	ಬ್ರಿಗೆಲ್‍ರೆನ ಮರಣ	13-4-1887

ಪರಾಮರ್ಶನಾ ಸೂಚಿ

ಇಂಗ್ಲಿಸ್

Basel Mission Report 1841-1888
Rev. J. Brigel, 1872, Grammar of Tulu Language, Basel Mission Press,Mangalore, 1872
A.c. Burnell, Elements of South Indian Palaeography, Trubner & Co. London, 1878
. G. Shiri, Wholeness in Christ, KATHRI, Managalore
. J. Sturrock, Madras District Manual, South Canara, 1894

ಕನ್ನಡ

ಕಡವ ಶಂಭು ಶರ್ಮ;1970; ತುಳು ದೇಶ ಭಾಷಾ ವಿಚಾರವು; -------
ಕು.ಶಿ. ಹರಿದಾಸ ಭಟ್ಟ (ಸಂ.);1997; ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಪೂರ್ವ ತುಳು ಸಾಹಿತ್ಯ. ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಗೋವಿಂದ ಪೈ ಸಂಶೋಧನ ಕೇಂದ್ರ,ಉಡುಪಿ,
ಪಾದೆಕಲ್ಲು ವಿಷ್ಣು ಭಟ್ಟ (ಸಂ.); 1997;ತುಳುವರಿವರು;ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಗೋವಿಂದ ಪೈ ಸಂಶೋಧನ ಕೇಂದ್ರ,ಉಡುಪಿ,
ಡಾ.ಪುರುಷೋತ್ತಮ ಬಿಳಿಮಲೆ ಮತ್ತಿತರರು (ಸಂ.); 1995; ಸಿರಿ, ಶ್ರೀ ಅಮೃತ ಸೋಮೇಶ್ವರ ಅಭಿನಂದನ ಸಂಪುಟ, ಕಲಾ ಗಂಗೋತ್ರಿ, ಸೋಮೇಶ್ವರ,
ಡಾ.ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಹಾವನೂರ 1974;ಹೊಸಗನ್ನಡ ಅರುಣೋದಯ;ಕನ್ನಡ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ, ಬೆಂಗಳೂರು,
ಹೆರಂಜೆ ಕೃಷ್ಣ ಭಟ್ ಮತ್ತು ಮುರಳೀಧರ ಉಪಾದ್ಯ ಹಿರಿಯಡಕ(ಸಂ.); 1995; ಗೋವಿಂದ ಪೈ ಸಂಶೋಧನ ಸಂಪುಟ, ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಗೋವಿಂದ ಪೈ ಸಂಶೋಧನೆ ಕೇಂದ್ರ, ಉಡುಪಿ,
---1886; ತುಳು ಗೀತೊಳು (186 ಗೀತೊಳು);ಬಾಸೆಲ್ ಮಿಶನ್ ಪ್ರೆಸ್ ಮಂಗಳೂರು
---1981;ತುಳು ಗೀತೊಳು, (251 ಗೀತೊಳು);ಬಿ.ಐ.ಪಿ.ಟಿ. ಮಂಗಳೂರು
---ಬಲ್ಮಠ ದೇವಾಲಯ ದಾಖಲೆ ಪುಸ್ತಕ, ಮಂಗಳೂರು
--ಮುಲ್ಕಿ ದೇವಾಲಯ ದಾಖಲೆ ಪುಸ್ತಕ, ಮುಲ್ಕಿ

ಉಲ್ಲೇಕೊಲು