ಗಂಗೆ

ಗಂಗಾ
ವಾರಣಾಸಿದ ಗಂಗಾ
ಗಂಗಾ ಸುದೆ (ಮಂಜಲ್), ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ (ನೇರಳೆ) ಬುಕ್ಕೊ ಮೇಘನಾ (ಪಚ್ಚೆ)ದ ಸಂಯೋಜಿತ ಒಳಚರಂಡಿ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶೊಲೆನ ನಕ್ಷೆ
ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ	ಗಂಗಾ(ದೇವಿ)
ಜಾಗೆ
ದೇಶೊ	ಭಾರತ (ಗಂಗಾ ಆದ್), ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ (ಪದ್ಮ ಆದ್)
ನಗರೊಲು	ಉತ್ತರಾಖಂಡ: ಋಷಿಕೇಶ್ & ಹರಿದ್ವಾರ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ: ಬಿಜ್ನಾರ್, ಗರ್ಮಮುಕ್ತೇಶ್ವರ, ಅನುಪ್ಶಹರ್, ಫರುಖಾಬಾದ್, ಫತೇಗಢ್, ಕಣ್ಣೌಜ್, ಕಾನ್ಪುರ್, ಫತೇಪುರ, ಕುಂದಾ, Prayagraj, ಮಿರ್ಜಾಪುರ, ವಾರಾಣಸಿ, ಮುಘಲ್ಸರಾಯಿ, ಗಾಜಿಪುರ ಬುಕ್ಕೊ ಬಾಳ್ಯ ಬಿಹಾರ: ಚೌಸಾ, ಬಕ್ಸರ್, ಛಾಪ್ರ, ದಾನಾಪುರ, ಪಾಟ್ನಾ, ಹಾಜಿಪುರ, ಬಿದುಪುರ, ಬರ್ಹ್, ಮೋಕಾಮ, ಬೇಗುಸರಾಯಿ, ಮುಂಗೇರ, ಬಿಹರ್ಸರ, ಭಾಗಲ್ಪುರ್ ಬುಕ್ಕೊ ಮಣಿಹಾರಿ ಜಾರ್ಖಂಡ್: ಸಾಹಿಬ್ಗಂಜ್ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ: ಮುರ್ಷಿದಾಬಾದ್, ಪಲಶಿ, ನಬಾದ್ವಿಪ್, ಶಾಂತಿಪುರ, ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ಸೆರಂಪೂರ್, ಚಿನ್ಸುರಾ, ಬರಾನಗರ, ಡೈಮಂಡ್ ಹಾರ್ಬರ್, ಹಾಲ್ಡಿಯಾ, ಹೌರಾ, ಉಲುಬೆರಿಯಾ ಬುಕ್ಕೊ ಬ್ಯಾರಕ್ಪೋರ್. ರಾಜಶಾಹಿ ವಿಭಾಗ: ರಾಜಶಾಹಿ, ಪಬ್ನ, ಈಶ್ವರ್ದಿ ಖುಲ್ನಾ ವಿಭಾಗ: ಕುಷ್ಟಿಯಾ, ಶಿಲೈದಹ. ಢಾಕಾ ವಿಭಾಗ: ಢಾಕಾ, ನಾರಾಯಣ ಗಂಜ್, ಗಾಜಿಪುರ, ಮುನ್ಶಿಗಂಜ್, ಫರೀದ್ಪುರ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ವಿಭಾಗ: ಚಂದ್ಪುರ, ನೋಖಳಿ
ಭೌತಿಕ ಬೊಕ್ಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣೊಲು
Source
• ಜಾಗೆ	ದೇವಪ್ರಯಾಗ್, ಗಂಗಾ ಸುದೆತ ಮೂಲೊದ ಮುದೆಲ್
ಬಾಯಿ	ಬಂಗಾಳ ಕೊಲ್ಲಿ
• location	ಗಂಗಾ ಡೆಲ್ಟಾ
ಉದ್ದೊ	2,525 km (1,569 mi)
ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶೊದ ಗಾತ್ರೊ	1,999,000 km2 (772,000 sq mi)
Discharge
• ಜಾಗೆ	ಗಂಗಾ ಬಾಯಿ (ಗಂಗಾ-ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ-ಮೇಘನಾ); ಮೂಲ ಗಾತ್ರೊ 1,999,000 km2 (772,000 sq mi), ಬಂಗಾಳ ಕೊಲ್ಲಿ
• average	38,129 m3/s (1,346,500 cu ft/s) to 43,900 m3/s (1,550,000 cu ft/s) 1,389 km3/a (44,000 m3/s)
Discharge
• ಜಾಗೆ	ಗಂಗಾ ಡೆಲ್ಟಾ, ಬಂಗಾಳ ಕೊಲ್ಲಿ
• average	18,691 m3/s (660,100 cu ft/s)
• maximum	ಸಂಪ್ರದಾಯೊಡು ಸಂಗಮ. ಈ ಪೊರ್ತುದ ತಲೆಕುಲು: ಮಂಡಕಿನಿ, ನಂದಕಿನಿ, ಪಿಂದಾರ್ ಬುಕ್ಕೊ ಧೌಳಿಗಂಗಾ, ಮಾತಾ ಅಲಕನಂದದ ಉಪ ಸುದೆಕುಲು.
Discharge
• ಜಾಗೆ	ಫರಕ್ಕ ಬರ್ರಾಜ್
• average	16,648 m3/s (587,900 cu ft/s)
• minimum	180 m3/s (6,400 cu ft/s)
• maximum	70,000 m3/s (2,500,000 cu ft/s)
Basin features
ತೋಡುಲು
• left	ರಾಮಗಂಗಾ, ಗರ್ರ, ಗೋಮತಿ, ತಮ್ಸಾ ಘಾಘಾರ, ಗಂಡಕ, ಬೂರ್ಹಿ ಗಂಡಕ, ಕೋಶಿ ಸುದೆ, ಮಹಾನಂದ
• right	ಯಮುನಾ, ತಮ್ಸ (ತೋನ್ಸ್ ಸುದೆ ಪಂಡ್ದ್ ಲಾ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್), ಕರಮನಾಸ, ಸೋನೆ, ಪುನ್ಪುನ್, ಫಾಲ್ಗು, ಕಿಯುಲ್, ಅಜಯ್, ದಾಮೋದರ, ರೂಪನಾರಾಯಣ ಸುದೆ

ಗಂಗೋತ್ರಿಡ್ ಭಾಗೀರಥಿ ಸುದೆ

ದೇವಪ್ರಯಾಗ್, ಅಲಕನಂದ (ಬಲತ್ತ) ಬುಕ್ಕೊ ಭಾಗೀರತಿ (ಎಡತ್ತ)ಸುದೆಕ್ಲೆನ ಸಂಗಮೊ, ಗಂಗಾ ಸುದೆತ ಸರಿಯಾಯಿನ ಮೂಲೊ.

ಕೋಲ್ಕತ್ತಾಡ್ ಗಂಗಾ ಸುದೆಕ್ ಹೌರಾ ಸಂಕೊ

ಗಂಗೆದ ತಿರ್ತಮೈ ಲಕ್ಷ್ಮೀಪುರ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ

ಪಾಟ್ನಾದ ಗಂಗಾ ದಾಟಿನ ಗಾಂಧಿ ಸಂಕೊ

ಭಾಗಲ್ಪುರಡ್ ಗಂಗಾ ಸುದೆ ಕಡಾವುದ ವಿಕ್ರಮಶೀಲ ಸಂಕೊ

ಭಾರತೊದ ಉತ್ತರಾಖಂಡ ಗರ್ವಾಲ್ ಪ್ರದೇಶೊದ ಗಂಗಾ ಸುದೆತ ಹಿಮಾಲಯೊದ ತರೆನೀರ್. ಪರ್ವತೊಲೆನ, ಕೆರೆಕುಲೆನ ಬುಕ್ಕೊ ಊರುಲೆನ ಎತ್ತರೊಲೆನ್ ಮೀಟರ್ಡ್, ಕೋಶೊಡು ತೋಜಾವೊಲಿ

ಗಂಗಾ ಸುದೆ ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರವಾಯಿನ ಸುದೆಕುಲೆಡ್ ಪ್ರಮುಖವಾಯಿನವು. ಗಂಗಾ ನದಿನ್ ಭಾರತದ ಪುರಾಣೊಲೆಡ್ ಬುಕ್ಕೊ ಮಹಾಕಾವ್ಯೊಲೆಡ್ "ದೇವನದಿ" ಪಂದ್ ವರ್ಣಿಸಾದ್ ಉಂಡು. ನಮ ದೇಸೊದ ಉದ್ದಗೆಲೊಗುಲಾ ಗಂಗಾನದಿನ್ ಮಾತೃದೇವತೆನ ರೂಪೊಡು ಪೂಜಿಸುನ ನಂಬಿಕೆ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಡ್ ಉಂಡು. ಗಂಗಾನದಿ ಹಿಮಾಲಯದ ಗಂಗೋತ್ರಿಡ್ ಪುಟ್ಟ್‌ದ್ 1558 ಮೈಲಿ (2507 ಕಿ.ಮಿ) ದೂರ ಪರತ್‌ದ್ ಕಡೆಕ್ ಬಂಗಾಳ ಕೊಲ್ಲಿನ್ ಸೇರುಂಡು.

ಗಂಗಾ ಸುದೆತ್ತ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ

ಹಿಂದೂಲೆನ ಅತಿಶ್ರೇಷ್ಟ ಬುಕ್ಕೊ ಪವಿತ್ರವಾಯಿನ ಜಾಗೆಲೆಡ್ ಒಂಜಾಯಿನ ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲ್‌ಡ್ ಉಪ್ಪುನ ಗಂಗೋತ್ರಿ. ಹಿಮಾಲಯ ಕೇವಲ ಹಿಮಶಿಖರೊಲೆನ ಆಲಯ ಅತ್ತ್. ಋಷಿ ಮುನಿಕುಲು ವಾಸವಾದ್ ಇತ್ತ್‌‍ನ ಪ್ರದೇಶೊಲು. ಅಲ್ಪದ ಪರಿಸರ ಪಂಡ್ಂಡ ಭೂಮಿ, ಜಲ, ಪನಿಕುಲೆನ ಉಪಯೋಗೊರ್ದು ಆ ಜಾಗೆಲೆನ ಪಾವಿತ್ರತ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚ ಆದ್ ಉಂಡು. ಈ ತೀರ್ಥಕ್ಷೇತ್ರೊಲೆಡ್ ತಿಕ್ಕುನಂಚಿನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬುಕ್ಕೊ ಮಾನಸಿಕ ಉನ್ನತಿನ್ ಗೌರವಿಸದ್ ಜಿಜ್ಞಾಸಿಲು, ಸಾದಕೆರ್, ಎದುರಿಸೊಡಾಯಿನ ಕಷ್ಟ ಕಾರ್ಪಣ್ಯೊಲೆನ್, ಅಪಾಯೊಲೆನ್, ಅನಾನುಕೂಲಲೆನ್ ಪರಿಗಣಿಸವಂದೆ ಅತೀ ಕಠಿಣ ಮಾರ್ಗೊನು ಕ್ರಮಿಸವೊಂದು ಬರ್ಪೆರ್. ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಭಾಗೊಡು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಭಾವೊಲೆರ್ದ್ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಯಿನ ಹಲವಾರ್ ತೀರ್ಥಕ್ಷೇತ್ರೊಲು ಉಂಡು. ಪ್ರಾಚೀನ ಗುರುಕುಲು, ಅರ್ಚಾಯೆರ್ ಸಿದ್ಧೆರ್ ಬುಕ್ಕೊ ಋಷಿಕುಲು ಈ ಪ್ರದೇಶೊಲೆನ ಅಮೂಲ್ಯವಾಯಿನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಪತ್ತುನು ಅಕುಲೆನ ದುಂಬುದ ಜನಾಂಗೊಗು ಕೊಡುಗೆಯಾದ್ ಕೊರ್ತೆರ್.

ಗಂಗೆದ ಇತಿವೃತ್ತ

• ಉತ್ತರ ಭಾರತೊಡು 'ದೇವಭೂಮಿ' ಪಂಡ್‌ದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಯಿನ ಹಿಮಾಲಯದ ನಾಲ್ ಧಾಮೊಲೆಡ್ ಒಂಜಿ ಪಾವನ ಜಲ ಪಂಡ್‌ದ್ ಪೂಜಿಸುನ ಗಂಗೆದ ಉಗಮದ ಜಾಗೆನೇ ಗಂಗೋತ್ರಿ. ಹಿಮಾಲಯದ ನಾಲ್ ಧಾಮೊಲೆನ ಯಾತ್ರೆಗ್ ಉತ್ತರಕಾಂಡದ ಹರಿದ್ವಾರೊರ್ದು ಪಿದಡೊಡಾವುಂಡು. ಹರಿದ್ವಾರ ಪಂಡ್ಂಡ ಬದರಿನಾರಾಯಣ(ಹರಿ)ಗ್ ಮುಲ್ಪರ್ದ್ ಯಾತ್ರೆ ಆರಂಭಿಸುನೆರ್ದ್ ಉಂದೆಕ್ 'ಹರಿದ್ವಾರ' ಪಂಡ್‌ದ್‍ಲಾ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಮುಲ್ಪ ಗಂಗೆ ಮಾತ ಪುಡೆಟ್ಟ್‌ಲಾ ತಾನ್ ತಾನಾದ್ ಕಣ್ಮನ ತಣಿಪುನಂಚ ಪರಪುವಲ್.
• ಹರಿದ್ವಾರೊರ್ದು 23 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರಡು ಋಷಿಕೇಶ ಮಹಾ ಉತ್ತಮ ತೀರ್ಥ ಬುಕ್ಕೊ ತಪೋಭೂಮಿ ಉಂಡು. ಉತ್ತುಂಗ ಪರ್ವತೊಲೆನ ಶಿಖರೊಲೆನ ನಡುಟ್ಟು ಪರಪುನ ಗಂಗೆದ ಝಳು ಝಳು ನಿನಾದದೊಟ್ಟುಗು ಜಲಧಾರೆದ ಪರಪು, ತಪ್ಪಲ್‌ದ ಪ್ರದೇಶೊಲೆನ್ ಸೇರುಂಡು.
• ಹರಿದ್ವಾರೊರ್ದು ಗಂಗೋತ್ರಿಗ್ 228.ಕಿ.ಮೀ. ಋಷಿಕೇಶ ದಾಟ್‌ದ್ ಚಂಬಾ ಪಟ್ಟಣ ಮುಟ್ಟ (290 ಅಡ್ಡಿ ಎತ್ತರ) ಉತ್ತಮವಾಯಿನ ಅತೀ ಕಡಿದಾಯಿನ, ಎಲ್ಯ, ತೀವ್ರ ತಿರುವುಲೆರ್ದ್ ಕೂಡ್‌ನ ಮಾರ್ಗ ಅಲ್ಪರ್ದ್ (ಚಂಬಾ -ಮಹಾರಾಜ ಸುರ್ದಶನ ಶಾಹ್ ರೂಪಿಸಯಿನ ರಾಜಧಾನಿ) ಉತ್ತರ ಕಾಶಿದ ಕಡೆಕ್ಕ್ ಪಿದಡೊಡು. ಉತ್ತರಕಾಶಿ ಒಂಜಿ ಅಧುನಿಕ ಬಗೆರ್ದ್ ರಚಿತವಾಯಿನ ಸುಮಾರ್ ೫೦೦೦೦ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಉಪ್ಪುನ ನಗರ. ಮುಲ್ಪ ಈ ಜಿಲ್ಲೆದ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಾಲಯೊಲು ಉಂಡು.

ಉತ್ತರ ಕಾಶಿ

• ಉತ್ತರ ಕಾಶಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸೌಂದರ್ಯ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಸ್ತಿಕತೆತ್ತ ಅಪೂರ್ವ ಸಂಗಮ ಪ್ರದೇಶ. ನರಮಾನಿನ ಮನಸ್ಸ್‌ಗ್ ರೋಮಾಂಚನ ಕನಪುನ ಜಾಗೆ, ಮನಮೋಹಕ ದೃಶ್ಯ. ಭಕ್ತೆರೆನ ಪಾಲ್‍ಗ್ ಕಲ್ಯಾಣಕಾರಿ. ಪ್ರಕೃತಿದ ಅನುಪಮ ದೇಕಿ, ತರೆ ದೆರ್ತ್ಂಡ ಗಗನಚುಂಬಿ ಬೆಟ್ಟೊಲು, ತರೆ ತಗ್ಗಾಂಡ ನೀಳವಾದ್ ಪರಪುನ ಗಂಗೆ, ಉಂದೆನ್‌ ಪೂರ ಪೋದೇ ಅನುಭವಿಸವೊಡು, ಆಸ್ವಾದಿಸವೊಡು.
• ಉತ್ತರಕಾಶಿಡ್ ಉಂತುದು ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಪಡೆದ್ ದುಂಬು ಪಿದಡೊಲಿ. ಮುಲ್ಪ ಉಂತ್ಯೆರೆ ಮಸ್ತ್ ಧರ್ಮಶಾಲೆಲ್, ವಸತಿಲು ಉಂಡು. ನೂದು ವರ್ಷದಾತ್ ಪಿರಾಕ್‌ದ ಕೈಲಾಸ ಆಶ್ರಮಲಾ ಉಂಡು. ಮುಲ್ಪ ರಾತ್ರೆ ಎಣ್ಮ ಗಂಟೆ ಮುಟ್ಟಲಾ ಬೊಲ್ಪು ಉಪ್ಪುಂಡು. ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ತಡವಾದ್ ಆಪುಂಡು. ಉಂದುವೇ ಮುಲ್ಪದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ.
• ಅಂಚ ಬೊಲ್ಪು 4.30ಗ್ ಮೂಲು ಅಪುಂಡು. (ಸೂರ್ಯೋದಯಲಾ ಬೇಕ). ಉಂದೆಕ್ಕ್ ಉತ್ತರ ಕಾಶಿ ಪನ್ಪುನ ಪುದರ್ ಬತ್ತ್‌ನೆ ಮುಲ್ಪುನೇ ನೆಲೆಸ್‌ದ್ ಉಪ್ಪುನ ಶಿವರ್ದ್ ಆದ್. ಉತ್ತರದ ಕಡೆ ಮಲ್ತ್‌ನ ಶಿವನ ದೇವಾಲಯ ಮುಲ್ಪ ಉಂಡು. ಅಯಿಕ್ಕ್ ಎದುರಾದ್ ಆದಿಶಕ್ತಿನ ದೇವಸ್ಥಾನ ಉಂಡು.
• ಅಲ್ಪದ ವಿಶೇಷ ಪಂಡ ಸುಮಾರ್ 100 ಅಡಿ ಎತ್ತರೊದ ಪಿತ್ತಾಳೆದ ರೀತಿಡ್ ಉಪ್ಪುನ ಲೋಹದ ತ್ರಿಶೂಲ ಉಂಡು. ಅಯಿನ್ ಅದಿಶಕ್ತಿಯೇ ರಕ್ಕಸೆರೆ ಸಂಹಾರೊರ್ದು ಬುಕ್ಕೊ ಅಲ್ಪ ಊರುದೆರ್ ಬುಕ್ಕೊ ಅವು ಪಾತಾಳೊಗು ಪೋತ್ಂಡ್ ಪನ್ಪುನವು ಅಲ್ಪದಕುಲೆನ ಹೇಳಿಕೆ. ಅಯಿನ್ ತೆರಿಯೆರೆ ಮಸ್ತ್ ರೀತಿದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಯೋಗೊಲು ಆಂಡ್, ಆಂಡಲಾ ಸತ್ಯೊನು ತೆರಿಯೆರೆ ನನಲಾ ಸಾಧ್ಯ ಆತ್‌ಜಿ. ಉತ್ತರ ಕಾಶಿರ್ದ್ ಬೊಲ್ಪುಗು ಬೇಕ ೫ ಗಂಟೆಗ್ ಪಿದಡ್ಂಡ ಬಯ್ಯಗ್ ವಾಪಾಸ್ಸ್ ಉತ್ತರ ಕಾಶಿಗ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಸೇರೊಲಿ.
• ಉತ್ತರ ಕಾಶಿರ್ದ್ ಗಂಗೋತ್ರಿಗ್ ಪೋನಗ ಸಾದಿಡ್ ತಿಕ್ಕುನ ಪೊರ್ಲುದ ಜಾಗೆ ಹಸ್ಲಿಲ. ಈ ಪ್ರದೇಶ ಏಪುಲ್‌ದ ಮರಕುಲೆರ್ದ್ ದಿಂಜಿದ್ ತುಳುಕೊಂದು ಉಪ್ಪುಂಡು. ಉತ್ತರ ಕಾಶಿರ್ದ್ 15 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರೊಡು ಮನೇರಿ ಡ್ಯಾಂ ಉಂಡು. ಮುಲ್ಪರ್ದ್ ಬುಕ್ಕೊ ಗಂಗೆ ತನ್ನ ಗಾತ್ರೊನು ಕುಗ್ಗಿಸವಲ್. ಬೆಟ್ಟದ ಅಡಿರ್ದ್ ಉತ್ತರಕಾಶಿ ಮುಟ್ಟ ಪೋಪಲ್. ಮುಲ್ಪರ್ದ್ ದುಂಬು ಭೂ ಕುಸಿತೊಲೆನ ಪ್ರಕರಣೊಲು ಎಚ್ಚ, ಅಂಚ ದಾದಂಡಲ ಆಂಡ ಗಂಟೆಗಟ್ಟಲೆ-ದಿನಗಟ್ಟಲೆ ಸಾಲ್‌ಸಾಲಾದ್ ವಾಹನೊಲು ಉಂತುಂಡು.
• ಮಿಲಿಟ್ರಿದಕುಲು ಬತ್ತ್‌ದ್ ತೆರವು ಮಲ್ತಿ ಬುಕ್ಕೊ ಪಿದಡೊಡವುಂಡು. ಹಸ್ಲಿಲಡ್ ಮಿಲಿಟ್ರಿ ಕ್ಯಾಂಪ್ ಉಂಡು, ಆ ಜಾಗೆದ ಸುತ್ತು ಮುತ್ತು ರಾಮತೇರಿ ಗಂಗಾಮೈಲಿ ಹಿಂದಿ ಸಿನಿಮಾ ದೆತ್ತ್‌ನ ವಿಚಾರೊನು ಅಲ್ಪದ ಜನಕುಲು ಇತ್ತೆಲಾ ನೆನೆಪು ಮಲ್ತೊನುವೆರ್. ಬುಕ್ಕೊ ತಿಕ್ಕುನವು ಭೈರವ ಘಾಟಿ. ಮುಲ್ಪ ಭೈರವನ ದೇವಸ್ಥಾನ ಉಂಡು. ಓಣಸ್ಸ್-ತಿಂಡಿ ಚಾಯದ ಹೋಟೆಲ್‌ಲು ಉಂಡು. ಯಾತ್ರಿಕೆರ್ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ದೆತೊಂದು ಬುಕ್ಕೊ ದುಂಬು ಪೋಪೆರ್.
• ಭೈರವ ಘಾಟಿರ್ದ್ ಬುಕ್ಕೊ ಗಂಧಕ ಪರ್ವತೊಲೆನ ತಾಣ ಉಂಡು. ಮುಲ್ಪ ಬೆಚ್ಚನೀರ್‌ದ ಬುಗ್ಗೆಲೆನ್ ತೂವೊಲಿ. ಯಾತ್ರಿಕೆರ್ ಅಲ್ಪ ಮೀದ್ ದುಂಬು ಪೋಪೆರ್. ಅಲ್ಪ ಸಾದಿದ ಉದ್ದೊಗುಲಾ ಪಾದಯಾತ್ರಿಕೆರೆನ್ ತೂವೊಲಿ (ಸನ್ಯಾಸಿಲು - ಸಿಖ್ಖೆರ್ ಎಚ್ಚ) ಸಿಖ್ಖೆರ್ ಡೋಲಿದ ರೀತಿಡ್ ಉಪ್ಪುನ ಗಾಡಿಡ್ ಗಂಗಾ ಜಲನು ದೀದ್ ಭಜನೆ ಮಲ್ತೊಂದು ಪೋಪುನೆನ್ ತೂವೊಲಿ.
• ಥಂಡಿ ಹವಾ-ಪನಿ ಪನಿ ಬರ್ಸ (ಜುಲೈ ತಿಂಗೊಲು) ರಡ್ಡ್ ಕಡೆ ಕಡಿದಾದ್ ಉಪ್ಪುನ ಎತ್ತರದ ಬೆಟ್ಟೊಲು ಮಿತ್ತ್‌‍ರ್ದ್ ಎಲ್ಯೆಟ್ ಬೂರುನ ನೀರ್‌ದ ಝರಿಕುಲು, ಮೋಡೊಲು, ಪಾತಾಳೊಡು ಭೋರ್ಗರೆದ್ ಪರಪುನ ಗಂಗೆ. ಬ್ರಹ್ಮನ ಸೃಷ್ಠಿನೇ ಕೆತ್ತ್‌ದ್ ಅಲ್ಪ ದೀತೆನೊ ಪನ್ಪುನ ರೀತಿಡ್ ಉಂಡು. ಗಂಗೋತ್ರಿ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟೊರ್ದು ೩೧೦೦ ಮೀಟರ್(೧೦,೩೫೫ ಅಡಿ) ಎತ್ತರೊಡು ಉಂಡು. ಗಂಗೋತ್ರಿ ಮುಟ್ಟುನ ಪೊರ್ತುಗು ಮಾತ ಆಯಾಸೊಲೆನ್ ಮರತ್ತ್‌ದ್ ಬುಡ್ಪು.
• ಗಂಗೆದ ದಡಟ್ಟು ಕುಲ್ಲುಂಡ, ಆಲ್ ಹಿಮಾಲಯೊರ್ದು ವೋ ಪಂಡ್‌ದ್ ಸಬ್ದ ಮಲ್ತೊಂದು ಭೋರ್ಗರೆದ್ ಪರತ್ತ್‌ದ್ ಬರ್ಪುನ ಸಾದಿ (ಹರಿದ್ವಾರಡ್ ಶಾಂತವಾದ್ ಪರಪುವಲ್)ದ ದೃಶ್ಯ ನಮನ್ ತಲ್ಲೀನ ಮಲ್ತ್‌ದ್‍ ಬುಡುಪುಂಡು. ಅಲೆನ್ ಮುಟ್ಟ್ಂಡ ತಾಂಪಾದ್ ಚಳಿ ಚಳಿ ಅಪುಂಡು. ಮುಲ್ಪ ಗಂಗಾಮಾತೆನ ವಿಶಾಲ ದೇವಾಲಯ ಉಂಡು. ಉಂದೆಟ್ಟ್ ಗಂಗಾ, ಜಮುನಾ, ಸರಸ್ವತಿ, ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಪಾರ್ವತಿ ಬುಕ್ಕೊ ಸರಸ್ವತಿ ದೇವತೆಲೆನ ಪ್ರಾಚೀನ ಪ್ರತಿಮೆಲು ಉಂಡು.
• ಭಗೀರಥ ಮಹಾರಾಜೆ ಎದುರುಗು ಕೈ ಮುಗಿದ್‌ ಉಂತ್‌ದ್‌ನ ಪ್ರತಿಮೆ ಉಂಡು. ಮುಲ್ಪ ಪೂಜಿಸವುನ ವಸ್ತುಲು ಪೂರ ಬಂಗಾರ್‌ದವು. ಮುಲ್ಪ ಒಂಜಿ ಜಾಗೆಡ್ ಗಂಗೆ ಶಿವಲಿಂಗದ ಮಿತ್ತ್‌ಗೇ ಬೂರುವಲ್. ಮುಲ್ಪ ಸೀತ ಗಾಳಿ ಎಚ್ಚ. ನಮ ಗಂಗೆಡ್ ಜತ್ತ್‌‍ದ್ ಮಿಪುನವು ಬಾರೀ ಬಂಙ. ತರೆತ್ತ ಮಿತ್ತ್ ಪ್ರೋಕ್ಷಣೆ ಮಾಡುವಷ್ಟರಲ್ಲಿಯೇ ಕೈ ಶೀತದಿಂದ ಮರಗಟ್ಟಿರು ತ್ತದೆ. ದುರ್ಗಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಪಾಪ ಕಳೆಯುವ ಪತೀತ ಪಾವನೆ ಈ ಗಂಗಾ ಮಾತೆಯ ಮುಂದಿರುವ ಸ್ಥಳ ಸಗರರಾಜ ಭಗೀರಥ ಕುಳಿತು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದ ಸ್ಥಳ ಎಂದು ಹೇಳುವ ದೊಡ್ಡ ಕಲ್ಲು ಹಾಸಿಗೆ ಇದೆ.
• ಈ ಜಾಗೆಡ್ ಮಲ್ಪುನಂಚಿನ ಪೂಜೆ ಮಂಗಳಕಾರಿ. ಮುಲ್ಪ ವರ್ಷದ 6 ತಿಂಗೊಲು ಮಾತ್ರ ಪೂಜೆ ನಡಪುಂಡು. ಬುಕ್ಕೊ 6 ತಿಂಗೊಲು ಹಿಮೊರ್ದು ದಿಂಜಿದ್‌ ಪೋದು ಉಪ್ಪುಂಡು. ಅಪಗ ಬೆಟ್ಟದ ತಿರ್ತ್ ಉಪ್ಪುನ ಮುಖೀಮಠೊಟ್ಟು ಪೂಜೆ ನಡಪುಂಡು. ಅಲ್ಪ ಏರ್‌ಲಾ ಉಪ್ಪೆರೆ ಸಾಧ್ಯ ಇಜ್ಜಿ. ಉನ್ನತ ಪರ್ವತಲೆನ ನಡುಟ್ಟು ಕಿಲಕಿಲ ತೆಲಿತೊಂದು ತಂಪಾದ್ ಕೊರೆಯೊಂದು ಪರಪುನ ಗಂಗಾಜಲ ಧಾರೆದ ದೃಶ್ಯ ನಂಕೊಂಜಿ ಅಲೌಕಿಕ ಆನಂದ ಕೊರ್ಪುಂಡು (ಮುಲ್ಪ ಯಾತ್ರೆಗ್ ಮೇ-ಸೆಫ್ಟೆಂಬರ್).
• ಮುಲ್ಪ ಗಂಗೆನ ಪೂಜೆ ಮಲ್ಪಯೆರೆ ಮಸ್ತ್‌ ಪೂಜಾರಿಲು ಪಿರವುಡೆನೇ ಬರ್ಪೆರ್. ಪೂಜೆ ಮಲ್ಪಂಡ ಮನೆತನೊದ ಹಿರಿಯೆರೆಗ್ ಮುಕ್ತಿ ತಿಕ್ಕುಂಡು ಪನ್ಪುನ ಪ್ರತೀತಿ. ಮುಲ್ಪ ಮಸ್ತ್ ಕ್ಷೇತ್ರೊಲು ಬುಕ್ಕೊ ಧರ್ಮಶಾಲೆಲು, ಎಲ್ಯ ಪೇಂಟೆಲಾ ಉಂಡು.

ಗಂಗೋತ್ರಿದ ಬಗೆಟ್ಟ್

• ಹರಿದ್ವಾರೊರ್ದು ಗಂಗೋತ್ರಿಗ್ 297 ಕಿ.ಮೀ. ಋಷಿಕೇಶ ಕಡತ್‌ದ್ ಚಂಬಾ ಪಟ್ಟಣ ಮುಟ್ಟ (2900 ಅಡ್ಡಿ ಎತ್ತರ) ಉತ್ತಮವಾಯಿನ ಕಡಿದಾದ, ಎಲ್ಯ, ತೀವ್ರ ತಿರುವುಲೆರ್ದ್ ಕೂಡ್‌ನ ಮಾರ್ಗದ ಮುಖಾಂತರ ಪೋವೊಡು. (ಚಂಬಾ -ಮಹಾರಾಜ ಸುರ್ದಶನ ಶಾಹ್ ರೂಪಿಸಯಿನ ರಾಜಧಾನಿ) ಮುಲ್ಪರ್ದ್ ಉತ್ತರ ಕಾಶಿದ ಕಡೆಕ್ಕ್ ಪಿದಡೊಡು. ಗಂಗೋತ್ರಿ ಗಂಗೆದ ಉಗಮ ಜಾಗೆ ಅತ್ತ್. ಅಲ್ಪರ್ದ್ 18 ಕಿ.ಮೀ ದುಂಬು ಉಪ್ಪುನ 'ಗೋಮುಖ' ಗಂಗೆದ ಉಗಮ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್.
• 365 ದಿನೊಕುಲುಲಾ ಹಿಮ ಬೂರುನ ಪ್ರದೇಶ, ಅತೀ ಕಡಿದಾಯಿನ ಜಾಗೆ ಗೋಮುಖ. ಗೋಮುಖ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟೊರ್ದು 12,770 ಅಡಿ ಎತ್ತರ. ಅಲ್ಪ ನೀಳವಾದ್ ಪಿದಡ್‌ನ ಗಂಗೆ ಗಂಗೋತ್ರಿಗ್ ಬರ್ಪುನ ಪೊರ್ತುಗೇ ಭೋರ್ಗರೆಯೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ಪುವಲ್. (ಮಿಲಿಟರಿ ಪರವಾನಿಗೆ ಪಡೆವೊಂದೇ ಗೋಮುಖಕ್ಕ್ ಪೋವೊಡು. ಅತೀ ಸಾಹಸದ ಚಾರಣದ ಜಾಗೆ ಉಂದು. ಅಲ್ಪದ ಗೈಡ್ ಒಟ್ಟುಗು ಇತ್ತ್ಂಡಲಾ ಒಂಜಿ ಇಡೀ ದಿನ ಬೋಡು.
• ಗೋಮುಖಗ್ ಪೋಪುನಕ್‍ಲ್ ಪೂರ್ಣ ಸ್ವಸ್ಥ ಬುಕ್ಕೊ ಸಾಹಸಿಲ‍್‌ ಆದ್‌ ಉಪ್ಪೊಡು. ಯೋಗ್ಯ ಸಾಧನೊಲೆನ್ ದೆತೊನೊಂದೇ ಪೋವೊಡು. ಉಂದು ಅತ್ಯಂತ ಕಠಿಣ ಸಾದಿ, ಗೈಡ್ ಇಜ್ಜಂದೆ ಪೋಪುನವೇ ಬಂಙ ಆಪುಂಡು. ಮುಲ್ಪ ಮಲ್ಲ ಮಲ್ಲ ಹಿಮ ಶಿಲಾಖಂಡೊಲು ತೂಯೆರೆ ತಿಕ್ಕುಂಡು. ಯಾತ್ರಿಕೆರೆನ ನಕ್ಷೆ, ಉಣ್ಣೆದ ಕುಂಟುಲು, ಅಗತ್ಯ ಔಷಧಲು, ಧರ್ಮಶಾಲೆ ದ ವಿವರೊಲು, ಈ ಅಂಶೊಲು ಯಾತ್ರಿಕೆರ್ ಗಮನೊಡು ದೀವೊಂದು ಉಪ್ಪೊಡಾಯಿನ ಅಂಶೊಲು.

ಹಿಮಾಲಯದ ನಾಲ್ ಧಾಮೊಲು

• ಕೇದಾರನಾಥ,
• ಬದರಿನಾಥ,
• ಗಂಗೋತ್ರಿ ಬುಕ್ಕೊ
• ಯಮುನೋತ್ರಿ.
• ಹಿಂದೂಲೆನ ಅತಿಶ್ರೇಷ್ಟ ಬುಕ್ಕೊ ಪವಿತ್ರವಾಯಿನ ಜಾಗೆಲೆಡ್ ಇಂಜಿ ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲ್‌ಡ್ ಉಪ್ಪುನ ನಾಲ್ ಧಾಮೊಲು ಹಿಮಾಲಯ ಕೇವಲ ಹಿಮ ಶಿಖರೊಲು ಮಾತ್ರ ಅತ್ತ್. ಋಷಿಮುನಿಕುಲು ವಾಸವಾದ್ ಇತ್ತ್‌ನ ಪ್ರದೇಶೊಲು. ಅಲ್ಪದ ಪರಿಸರ ಪಂಡ್ಂಡ ಭೂಮಿ, ಜಲ, ಅಗ್ನಿಲೆನ ಉಪಯೋಗರ್ದ್ ಆ ಜಾಗೆಲೆನ ಪಾವಿತ್ರತ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾದ್ ಉಂಡು. ಈ ತೀರ್ಥಕ್ಷೇತ್ರೊಲೆಲೆಡ್ ತಿಕ್ಕುನಂಚಿನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬುಕ್ಕೊ ಮಾನಸಿಕ ಉನ್ನತಿನ್ ಗೌರವಿಸಾದ್, ಜಿಜ್ಞಾಸಿಲು, ಸಾಧಕೆರ್, ಅತೀ ಕಠಿಣ ಮಾರ್ಗೊಡೆ ಕ್ರಮಿಸನಗ, ಎದುರಿಸವೊಡಾಯಿನ ಕಷ್ಟ ಕಾರ್ಪಣ್ಯಲೆನ್, ಅಪಾಯೊಲೆನ್, ಅನಾನುಕೂಲತೆಲೆನ್ ಪರಿಗಣಿಸವಂದೇನೆ ಬರ್ಪೆರ್.
• ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಭಾಗೊಡು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಭಾವೊಲೆರ್ದ್ ಪ್ರಸ್ಧಿವಾಯಿನ ಹಲವಾರ್ ತೀರ್ಥಕ್ಷೇತ್ರೊಲು ಉಂಡು. ಪ್ರಾಚೀನ ಗುರುಕುಲು, ಅರ್ಚಾಯೆರ್ ಸಿದ್ಧೆರ್ ಬುಕ್ಕೊ ಋಷಿಕುಲು ಈ ಪ್ರದೇಶೊಲೆನ ಅಮೂಲ್ಯವಾಯಿನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಪ್ತತ್‌ನ್ ಅಕುಲೆನ ದುಂಬುದ ಜನಾಂಗೊಗು ಕೂಡುಗೆಯಾದ್ ಕೊರ್ತೆರ್. ಋಷಿಕೇಶೊರ್ದು ಮೂಜಿ ಮಾರ್ಗೊಲು ಉಂಡು. ಒಂಜಿ ಗಂಗೋತ್ರಿ, ನನೊಂಜಿ ಮಾರ್ಗ ಯಮುನೋತ್ರಿ, ನನೊಂಜಿ ಬದರಿನಾಥಗ್ ಬುಕ್ಕೊ ಕೇದಾರನಾಥಗ್.
• ಹಿಮಾಲಯದ ನಾಲ್ ಧಾಮಲೆನ ಯಾತ್ರೆಗ್ ಉತ್ತರಕಾಂಡದ ಹರಿದ್ವಾರದ ಮೂಲಕನೇ ಪಿದಡೊಡವುಂಡು. ಹರಿದ್ವಾರಗ್ ದೆಹಲಿರ್ದ್ ೬ ಗಂಟೆ ಪ್ರಯಾಣ/ಪ್ರವಾಸ ಮಲ್ಪೊಡಾಪುಂಡು. ಹರಿ ಪಂಡ ಬದರಿನಾರಾಯಣ ಹಿಮಾಲಯದ ನಾಲ್ ಧಾಮಲೆಗ್ ಮುಲ್ಪರ್ದ್ ಯಾತ್ರೆ ಆರಂಭಿಸುನೆರ್ದ್ ಉಂದೆಕ್ಕ್ ಹರಿದ್ವಾರ ಪಂಡ್‌ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಮುಲ್ಪ ಗಂಗೆ ಒಲ್ಪ ತೂಂಡಲಾ ತಾನ್ ತಾನಾದ್ ಕಣ್ಮನ ತಣಿಪುನಂಚ ಪರಪುವಲ್.

ಋಷಿಕೇಶರ್ದ್ ಬದರೀನಾಥ ಮುಟ್ಟ

ಕೇದಾರನಾಥ 320 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರ ಉಂಡು. ಯಮುನೋತ್ರಿ, ಗಂಗೋತ್ರಿ 222 ಕಿ,ಮೀ, ಋಷಿಕೇಶರ್ದ್ ಪಿದಡುನ ಮೂಜಿ ಮಾರ್ಗೊಲೆಡ್ ಒಂಜಿ ಗಂಗೋತ್ರಿ, ಯಮುನೋತ್ರಿ, ಬದರೀನಾಥಗೊ ಪಿದಡುಂಡು.

ಹರಿದ್ವಾರ

• ಹರಿದ್ವಾರೊಗು ದುಂಬು 'ಮಾಯಾಪುರಿ' ಪನ್ಪುನ ಪುದರ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಮುಲ್ಪ ಹರ ಕಿ ಪೌಡಿ ಮುಖ್ಯ ಜಾಗೆ. ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಬೈಯ್ಯಗ್ ಗಂಗಾಮಾತೆಗ್ ಆರತಿ ತೂಯೆರೆ, ರಡ್ದ್ ಕಣ್ಣ್‌ಲು ಯಾವಂದ್. ಹರ ಕಿ ಪೌಡಿಯ ರಡ್ಡ್ ಕಡೆಟ್ಟ್ ಪರ್ವತೊಲೆನ ಶಿಖರೊಲೆಡ್ ದೇವಿನಕುಲು ಉಲ್ಲೆರ್. ಒಂಜಿ ಕಡೆಟ್ಟ್ ಮಾನಸದೇವಿನ ಪರ್ವತ, ನನೊಂಜಿ ಕಡೆಟ್ಟ್ ಚಂಡಿದೇವಿನ ಪರ್ವತ.
• ಮುಲ್ಪ ಮಂದಿರೊಲೆಗ್ ಪೋಯೆರೆ ಟ್ರಾಲಿದ ಸೌಲಭ್ಯ ಉಂಡು. ಶುಂಭ-ನಿಶುಂಭೆ ರಂಚಿನ ರಕ್ಕಸೆರೆಗ್ ಮುಕ್ತಿ ಕೊರಿಯೆರೆ ದೇವಿನಕುಲು ಮುಲ್ಪ ಅವತಾರ ದೆತ್ತೆರ್. ಸಾದಿಡ್ ಮಾತೆ ಕಾಳಿ ದೇವಿನ ಪ್ರಾಚೀನ ಮಂದಿರ - ಮುಲ್ಪ ತಂತ್ರಸಾಧನೆಗಾದ್ ಪಿಲಿತ್ತ ಬುರುಡೆ ಇತ್ತೆಲಾ ಉಂಡು.

ಸ್ಕಂಧ ಪುರಾಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಗಂಗೆ

ಗಂಗಾಮಾತೆ ಶಿವನ ಬುಡೆದಿ. ತನ್ನ ಜಟೆಟ್ ಶಿವೆ ಆಲೆಗ್ ಜಾಗೆ ಕೊರ್ತೆ. ಅಲೆನ್ ಭೂಮಿಗ್ ಕನಯೆರೆ ದೇವತೆಲು ಉಪಾಯ ಮಲ್ಪುವೆರ್ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್ ಸ್ಥಳೀಯೆರ್. ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣೊಡು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಯಿನಂಚ - ಗಂಗೆನ್ ಭೂಮಿಗ್ ಕನತ್‌ನ ಶ್ರೇಯಸ್ಸ್ ಭಗೀರಥ ರಾಜಗ್ ಸಲ್ಲುಂಡು. ಇಕ್ವಾಕು ವಂಶದ ಸಗರರಾಜೆ ಪನ್ಪುನ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಶ್ವಮೇಧ ಪನ್ಪುನ ಯಜ್ಙಗ್ ಕುದುರೆನ್ ಬುಡ್‌ದ್ ಇತ್ತೆ. ಅಶ್ವಮೇಧ ಯಜ್ಞ ಮುಗಿಂಡ, ಇಂದ್ರೆ ಅಯನ ಪದವಿ ಪೋಪುನ ಪೋಡಿಗೆಡ್ ಅಯಿನ್ ಕಂಡ್‌ದ್ ಕಪಿಲ ಮುನಿನ ಆಶ್ರಮೊದು ಕಟ್ಟ್‌ದ್ ಇತ್ತೆ. (ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ -ಸಮುದ್ರ ತೀರ) ಕುದುರೆಗಾದ್ ಅಡೆಗ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಸಗರರಾಜ ೬೦೦೦೦ ಜೋಕುಲು, ಧ್ಯಾನಸ್ಥೆರಾದ್ ಇತ್ತ್‌ನ ಕಪಿಲ ಮಹರ್ಷಿಕುಲೆನ್‌ ಅವಹೇಳನ ಮಲ್ಪೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ತೆರ್‌. ಅಯಿರ್ದ್‌ ಆದ್‍ ಕೋಪೊಡು ಮುನಿಕುಲು ಅಕುಲೆನ್‌ ಭಸ್ಮ ಮಲ್ತೆರ್. ಅಕುಲೆಗ್‌ ಮುಕ್ತಿ ತಿಕಂದೆ ಮೃತ್ಯುಲೋಕೊಡೇ ತಿರ್ಗೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ತೆರ್. ಈ ಸಂಧರ್ಭೊಡು ಭಗೀರಥೆ ಗಂಗೆನ್ ಭೂಮಿಗ್ ಸುರು ಸಗರರಾಜನ 60000 ಜೋಕುಲೆಗ್ ಶಾಪ ವಿಮೋಚನೆ ಮಲ್ತೆ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್.

ಕೇದಾರನಾಥ

• ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತೊಡುಪ್ಪುನ ಕೇದಾರನಾಥ ಮಂದಾಕಿನಿ ಸುದೆ ಬರಿಟ್ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತೊದ ಪಾದಡ್ ಸುಮಾರ್ 11,760 ಅಡಿ ಎತ್ತರೊಡು ಉಂಡು. ಐತಿಹ್ಯೊದ ಪ್ರಕಾರೊ ಪಾಂಡವೆರ್ ಮಹಾಭಾರತ ಯುದ್ಧೊ ಆಯಿ ಬುಕ್ಕೊ ಪಾಪ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಮಲ್ಪೆರೆ ಶಿವಲಿಂಗ ಪ್ರತಿಷ್ಟೆ ಮಲ್ತೆರ್. ಚರಿತ್ರೆದ ಪ್ರಕಾರ ಕೇದಾರನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನೊದ ನಿರ್ಮಾಣೊ ಆಯಿನೆ 8ನೇ ಶತಮಾನೊಡು. ಉಂದು ಹಿಂದೂಲೆಗ್ ಪವಿತ್ರ ದೇಸ್ತಾನೊ. ಕೇದಾರನಾಥಡ್ ಇಪ್ಪುನ ಮೂಲ ದೇಸ್ತಾನೊ ಒಂಜಿ ಪೊರ್ಲುದ ಶಿಲ್ಪ ಆದಿಪ್ಪುನೆಡ್ದಾದ್ 8ನೇ ಶತಮಾನೊಡು ಆದಿ ಗುರು ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯೆರ್ ಸ್ತಾಪನೆ ಮಲ್ತೆರ್ಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಉಂದು ಶಿವನ ಪದ್ರಾಡ್ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗೊಲೆಡ್ ಒಂಜಿ.
• ಚತುರ್ಧಾಮ ಯಾತ್ರೆಡ್ ಉಂದು ಒಂಜಿ ಅಗತ್ಯೊದ ಯಾತ್ರಾ ಜಾಗೆ. ದೇಸ್ತಾನೊದ ಎದುರ್ದ ಬಾಕಿಲ್ ಪೊಗ್ಗುನಗನೆ ಅಂಗಣೊಡು ಪಾಂಡವೆರ್, ಕೃಷ್ಣ ದೇವೆರ್, ನಂದಿ, ವೀರಭದ್ರನ ಮೂರ್ತಿಲು ತಿಕುವೊ. ಈ ದೇಸ್ತಾನೊದ ವಿಚಿತ್ರ ಪಂಡ ಒಂಜಿ ತ್ರಿಕೋನ ಕಲ್ಲ್‌ಡ್ ನರಮಾನ್ಯನ ತರೆ ಕೆತ್ತೆದ್ ದೀಡ್‌ನವು. ಮುಲ್ಪದ ಕೇದಾರನಾಥ ಲಿಂಗ 8 ಅಡಿ ಎತ್ತರೊ ಬುಕ್ಕೊ 5 ಅಡಿ ಸುತ್ತಳತೆ ಉಂಡು. ಬೊಲ್ಪುಗು ನಿರ್ವಾಣಪೂಜೆ, ರಾತ್ರಿ ಶೃಂಗಾರಪೂಜೆ ವಿಸೇಸೊ.
• ಇಂದೆತ ಒಂಜಿ ಬಾಗೊಗು ನೀರ್ ಅಬಿಷೇಕೊದ ಪೂಜೆ ಮಲ್ಪುನಗ ಕುಡೊಂಜಿ ಬಾಗೊಗು ನೆಯಿ ಅಭಿಷೇಕೊ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಕೇದಾರಿನಾಥನ್ ಮುಟ್ಟುದು ಪೂಜೆ ಮಲ್ಪೊಲಿ. ಈ ದೇಸ್ತಾನೊಡು ಆದಿಗುರು ಶ್ರೀ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರೆ ಸಮಾದಿ ಜಾಗೆ ಉಂಡು. ಮುಲ್ಪದ ಪಿರಾಕ್‌ದ ಶೈವ ಪೀಟೊಲೆಡ್ ಒಂಜಿ ಆಯಿನ ಕೇದಾರಾಧ್ಯ ಪೀಟೊ ಶತಮಾನೊಡ್ದಿಂಚಿ ಅಸ್ತಿತ್ವೊಡು ಇತ್ತ್‌ದ್ ಪುದರ್ ಪಡೆಯೊಂದುಂಡ್. ಅಯಿತ ತರೆ ಕರ್ನಾಟಕೊದವು ಪನ್ಪುನವು ಪೆರ್ಮೆದ ಸಂಗತಿ. ಕೇದಾರನಾಥ ಗರ್ಬಗುಡಿತ ಬಾಕಿಲ್ ದೆಪ್ಪುನೆ ಶಿವರಾತ್ರಿದ ದಿನೊತ್ತಾನಿ ನಿಗಂಟ್ ಮಲ್ಪುವೆರ್.

ಬದರಿನಾಥ ಕ್ಷೇತ್ರೊ

• ಬದರಿನಾಥ ಕ್ಷೇತ್ರ ವರ್ಸೊಡು ಆಜಿ ತಿಂಗೊಲು ಮಾತ್ರನೇ ದೆತ್ತ್‌ದ್ ಇಪ್ಪುಂಡು. ಒರಿನ ಪೊರ್ತು ಉಂದು ಏಪೊಲ ಹಿಮೊಟ್ಟು ಮುಚ್ಚಿದ್ ಪೋದ್ ಇಪ್ಪುಂಡು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ್ ಜೂನ್‌ಡ್ದ್ - ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ಮುಟ್ಟ ಬದರಿನಾಥ ಕ್ಷೇತ್ರೊದ ದರ್ಸನೊಗು ಎಡ್ಡೆ ಪೊರ್ತು.
• ಬದರಿನಾಥ ಕ್ಷೇತ್ರೊ ಮುಚ್ಚಿದಿಪ್ಪುನ ಕಾಲೊಡು ಬದರಿನಾಥನ ಉಚ್ಚಯೊ ಮೂರ್ತಿನ್ ಜ್ಯೋತಿರ್ಮಠ(ಜೋಷಿಮಠ)ಕ್ಕ್ ಕೊಂಡತ್ತ್‌ದ್ ಪೂಜೆ ಮಲ್ಪುವೆರ್.
• ಬದರಿನಾಥ ದೇಸ್ತಾನೊ ಮುಚ್ಚಿದಿಪ್ಪುನ ಪೊರ್ತುಗು ನಾರದ ಮಹರ್ಷಿ ಏಪೊಲಾ ಬದರಿನಾರಾಯಣಗ್ ಪೂಜೆನ್ ಸಂದಾವುನೆಂದ್ ಒಂಜಿ ನಂಬಿಕೆ.

ಮುಲ್ಪದ ಐನ್ ವಿಸೇಸೊಲು-

• ವಿಶಾಲ ಬದರಿ : ಬದರಿನಾಥ ಕ್ಷೇತ್ರ
• ಯೋಗ ಬದರಿ : ಪಾಂಡುಕೇಶ್ವರಡಿಪ್ಪುನ ಈ ದೇಸ್ತಾನೊಡುಲಾ ಬದರಿನಾಥೆ ಧ್ಯಾನಮುದ್ರೆಡ್ ದರ್ಸನೊ ಕೊರ್ಪೆ. ಐತಿಹ್ಯೊಲೆ ಪ್ರಕಾರೊ ಪಾಂಡು ಮಹಾರಾಜೆ ಈ ಮೂರ್ತಿನ್ ಸ್ತಾಪಿಸಯೆ.
• ಬವಿಸ್ಯೊ ಬದರಿ : ಜ್ಯೋತಿರ್ಮಠ ( ಜೋಷಿಮಠ)ಡ್ದ್ 17 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರಡುಂಡು. ಪುರಾಣ ಕತೆತ ಪ್ರಕಾರೊ ದುಂಬೊಂಜಿ ದಿನೊ ಬದರಿನಾಥ ಕ್ಷೇತ್ರೊ ಬೂಮಿಡ್ದ್ ಮದೆಯಾನಾಗ ಬದರಿನಾಥೆ ಮುಲ್ಪ ನಿಲೆಯಾದ್ ದರ್ಸೊನೊ ಕೊರ್ಪೆ. ಅಂಚಾದ್ ಉಂದು ಬವಿಸ್ಯೊದ ಬದರಿ ಆತ್ಂಡ್.
• ಅಜ್ಜೆ ಬದರಿ : ಜ್ಯೋತಿರ್ಮಠಡ್ದ್ 7 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರಡ್ ಆನಿಮಟಡುಂಡು. ಕತೆಕ್ಲೆ ಪ್ರಕಾರೊ ಬದರಿನಾಥನ ಮೂಲೊ ಪೂಜಾಸಾನೊ ಉಂದುವೇ ಆದಿತ್ತ್ಂಡ್.
• ಆದಿ ಬದರಿ : ಕರ್ಣಪ್ರಯಾಗಡ್ದ್ 17 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರಡುಂಡು. 16 ಎಲ್ಯ ಮಂದಿರೊ ಇಪ್ಪುನ ಮುಲ್ಪದ ದೇಸ್ತಾನೊದ ಕಟ್ಟನೊಡ್ ಮಹಾವಿಷ್ಣುನ 3 ಅಡಿ ಎತ್ತರoದ ಕಪ್ಪು ಶಿಲೆತ ಮೂರ್ತಿಗ್ ಪೂಜೆ ಆಪುಂಡು.

ಗಂಗಾ ಸುದೆತ್ತ ಮಾಲಿನ್ಯೊ

• ‘ಗಂಗಾ ನದಿ ಉದ್ದೊಗುಲಾ ಪೋನಗ 39 ಜಾಗೆಲೆಲೆಡ್, ಕೇವಲ ಒಂಜಿ ಜಾಗೆಡ್ ಮಾತ್ರ ಸುದೆತ್ತ ನೀರ್ ಶುದ್ಧವಾದ್ ಉಂಡು. ಒರಿನ ಕಡೆಕುಲೆಡ್ ನೀರ್ ಮಲಿನವಾದ್ ಉಂಡು’ ಪಂದ್ ಕೇಂದ್ರ ಮಾಲಿನ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಂಡಳಿ ಪತ್ತ್ಂಡ್. ಮಂಡಳಿ ಮುಂಗಾರ್‌ಗ್‌ಲಾ ದುಂಬು ಬುಕ್ಕೊ ಮುಂಗಾರ್‌ರ್ದ್ ಬುಕ್ಕೊ 39 ಜಾಗೆಲೆರ್ದ್ ನೀರ್‌ದ ಮಾದರಿಲೆನ್ ಸಂಗ್ರಹ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್; ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟುದ ನಿರ್ದೇಶನದ ಮೇರೆಗ್ ಈ ಅಧ್ಯಯನ ಅಯಿನ್ ಪೂರ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸದ್ಂಡ್. ಇತ್ತೆ ಅಧ್ಯಯನದ ವರದಿನ್ ಮಂಡಳಿ ಬುಡುಗಡೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್ಂಡ್. ‘ಮುಂಗಾರಿಗು ದುಂಬು 41 ಜಾಗೆಲೆಡ್ ಮಂಡಳಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಅಯಿಟ್ಟ್ 37 ಜಾಗೆಲೆಡ್ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಮಟ್ಟೊಡು ನೀರ್ ಮಲಿನ ಆದ್ ಉಪ್ಪುನವು ತೋಜಿದ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಒಂಜಿ ಜಾಗೆಡ್ ಮಾತ್ರ ನೀರ್ ಶುದ್ಧವಾದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಒರಿನ ಮೂಜಿ ಜಾಗೆಲೆಡ್ ನೀರ್ ಒಂತೆ ಮಲಿನ ಆದ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್’ ಪಂಡ್‌ದ್ ವರದಿಡ್ ವಿವರಿಸದ್ ಉಂಡು.

ಪರಪುದ ಕಡಿತ

• ಸುದೆತ್ತ ನೀರ್ ಶುದ್ಧವಾದ್ ಉಪ್ಪೆರೆ ಬುಕ್ಕೊ ಮಾಲಿನ್ಯಮುಕ್ತವಾದ್ ಉಪ್ಪೆರೆ ಸುದೆ ಪರಿತ್ತೊಂದೇ ಉಪ್ಪೊಡು. 2,525 ಕಿ.ಮೀ. ಉದ್ದ ಪರಿಪುನ ಗಂಗಾ ನದಿಕ್ಕ್ ಆಜಿ ಬೃಹತ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಬುಕ್ಕೊ ನಾಲ್ ಜಲಾಶಯೊಲೆನ್ ನಿರ್ಮಿಸದೆರ್. ಅಣೆಕಟ್ಟು ಒಡೆತನದ ಅಲಕ್‌ನಂದಾ ಕಂಪನಿ ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶ ಬುಕ್ಕೊ ಉತ್ತರಾಖಂಡ ರಾಜ್ಯೊಲೆಗ್ 330 ಮೆ.ವಾ. ಶಕ್ತಿನ್ ರಾಯಧನದ ರೂಪೊಡು ಉಚಿತವಾಗದ್ ಕೊರೊಂದು ಉಂಡು. ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧೀನದ ಮನೇರಿಭಾಲಿ ರಡ್ಡನೇ ಹಂತದ ಡ್ಯಾಂಲೆನ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಲು ಅಕುಲೆನ ವರಮಾನೊನೇ ದುಂಬು ಮಲ್ತೊಂದು, ಕೇಂದ್ರೀಯ ಜಲ ಆಯೋಗ ಆದೇಶ ಮಲ್ತ್‌ನಾತ್ ನೀರ್‌ನ್ ಅಣೆಕಟ್ಟೆರ್ದ್ ಪಿದಯಿ ಬುಡಿಯೆರೆ ಆಪುಜಿ ಪಂಡೊಂದು ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಮೊಟ್ಟು ಬಡ್ತ್ಂದ್ಂಡ್. ಆಯೋಗದ ನಿಬಂಧನೆ ಅವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಬುಕ್ಕೊ ತಾನ್ ಇತ್ತೆನೇ ಉತ್ತರಾಖಂಡ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ದ ಆದೇಶದಂಚ ಶೇ 15 ತಾತ್ ಹೊರಹರಿವುನು ಕಾಪಾಡೊಂದು ಉಪ್ಪುನೆರ್ದ್ ಆಯೋಗದ ಶಿಫಾರಸ್ಸ್‌ನ್ ಪಾಲಿಸಯೆರೆ ಸಾಧ್ಯನೇ ಇಜ್ಜಿ ಪಂಡ್‌ದ್ ಹಟ ಪತ್ತ್ಂದ್ಂಡ್. ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಜೀವನದಿ ಗಂಗೆ, ಖಾಸಗಿ ಒಡೆತನದ ಅಣೆಕಟ್ಟುಲೆನ ಮಾಲೀಕೆರೆ ಹಟಮಾರಿ ಧೋರಣೆರ್ದ್ ತನ್ನ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಹರಿವುನು ಕಳೆವೊಂದು, ಅಣೆಕಟ್ಟ್‌ದ ಕೆಳಪಾತಳಿಡ್ ಜೀವಿಸುನ ಅಪರೂಪದ ಜೀವಪ್ರಭೇದೊಲೆನ್ ಸಂಕಷ್ಟೊಗು ತಿಕ್ಕದ್ಂಡ್. ವ್ಯವಸಾಯ, ಉದ್ಯಮ, ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗ್ ನೀರ್ ಕೊರ್ಪುನೆತ ಒಟ್ಟುಗು 2020ದ ಅಂತ್ಯೊಗು ಗಂಗಾ ನದಿತ್ತ ಪುನಶ್ಚೇತನ ಮುಗಿಯೊಡಾತ್ಂಡ್. ಕಂಪನಿಲೆಗ್ ಅಪುನ ಆರ್ಥಿಕ ನಷ್ಟೊನು ದಿಂಜಾದ್ತುಂ ಕೊರೊಲಿ. ಆಂಡ ಸುದೆಟ್ಟ್ ಉಪ್ಪುನ ಅಪರೂಪದ ಜೀವಪ್ರಭೇದೊಲು ಶಾಶ್ವತವಾಗದ್ ಕಣ್ಮರೆ ಆಂಡ ಅಯಿನ್‍ ಒಲ್ತುರ್ದು ಕನಪುನೆ ಪಂಡ್‌ದ್ ಪ್ರಶ್ನಿಸಾದ್ ಉಪ್ಪುನ ಪರಿಸರವಾದಿನಕುಲು, ಹೊರಹರಿವುದ ಪ್ರಮಾಣೊನ್ ಏರಿಸಾದ್ ಸುದೆತ್ತ ರಕ್ಷಣೆನ್ ಮಲ್ಪೊಡು ಪಂದ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯೊಗು ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಾದೆರ್.

ಎಚ್ಚದ ಓದುಗು

• ಪುರಾಣನಾಮ ಚೂಡಾಮಣಿ -ಬೆನಗಲ್ ರಾಮರಾವ್