ಯಕ್ಷಗಾನೊ ಬಯಲಾಟೊ

ತೆಂಕುತಿಟ್ಟ್‌ದ ರಾಜ ವೇಸೊ

ಕನ್ನಡೊ ಬಾಸೆದ ಯಕ್ಷಗಾನ ಆಟೊನು ಬಯಲಾಟ, ದಶಾವತಾರದ ಆಟ ಇಂಚ ಪನ್ಪೆರ್. ತುಳುವೆರ್ ಯಕ್ಷಗಾನೊಗು ಆಟೊ ಪಂಡ್‍ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಯಕ್ಷಗಾನೊ ಜಾನಪದ ಮೂಲೊಡ್ದು ಬತ್ತಿಪ್ಪುನೆಡ್ದಾವರೊ ಇಂದೆನ್ ದುಂಬುದಕುಲು ಕಟ್ಟಡೊದ ಉಲಾಯಿ ಅತ್ತಂಡ ಸಭಾಂಗಣೊಡು ನಡಪಾಪೆದ್‌ಜೆರ್.

ಇತಿಹಾಸೊ

ಯಕ್ಷಗಾನೊ ಬಯಲಾಟೊ ಒಂಜಿ ದೇಸಿ ಕಲೆ. ತೆಂಕುತಿಟ್ಟ್‌ದ ಯಕ್ಷಗಾನೊಗು ಸುಮಾರ್ ೪೦೦ ವರ್ಸೊದ ಇತಿಹಾಸೊ ಉಂಡು.

ಬಯಲಾಟೊದ ಮಂಟಮೆ

ಮಂಟಮೆ

ಮೈದಾನೊಡು ಒಂಜಿ ಬರಿಟ್ ನೆಲಡ್ದ್ ರಡ್ದ್ ಮೂಜಿ ಅಡಿಕೋಲು ಎತ್ತರೊಗು ಗೂಟೊನು ಪಾಡ್ದ್ ಆ ಗೂಟೊದ ಮಿತ್ತ್ ಅಡ್ಡೊಲೆನ ಅಟ್ಟೊಲಿಗೆ ಹಾಸ್‍ದ್ ಅಯಿತ ಮಿತ್ತ್‌ಡ್ದ್ ಮರತ ಪಲಾಯಿ ಪಾಡ್ದ್ ಮುಚ್ಚಿದ್ ಮಂಟಮೆ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಇಂಚ ಎತ್ತರೊದ ಮರತ ಮಂಟಮೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಅಯಿತ ಮಿತ್ತ್ ಆಟೊ ಗೊಬ್ಬುನೆಡ್ದಾವರೊ ಈ ಆಟೊಗು ಬಯಲ್ ಸೀಮೆದ ಅಟ್ಟೊಲಿಗೆದ ಆಟೊ ಅತ್ತಂಡ ಅಟ್ಟೊದಾಟೊಂದ್ ಪನ್ಪೆದೆರ್. ಇತ್ತೆ ಮರಡ್ದೇ ತಯಾರ್ ಮಲ್ತಿನ ಮಂಟಮೆನ್ ಯಕ್ಷಗಾನೊಗು ಗಳಸುವೆರ್. ಈ ಮಂಟಮೆಗ್ ನಾಲ್ ಕಂಬೊಲು ಇಪ್ಪುವೊ. ಕಂಬೊಲು ಮಂಟಮೆದ ಮಿತ್ತ್ ಗಟ್ಟಿಯಾದ್ ಉಂತುವೊ. ಕಂಬೊಲೆನ್ ಮರತ ಅಡ್ಡಲೆಡ್ದ್ ಒಂಜೆಗೊಂಜಿ ಜೋಡನೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಮಿತ್ತ್‌ಡ್ದ್ ಟರ್ಪಾಲಡ್ದ್ ಮುಚ್ಚುವೆರ್. ನಾಲ್ ಬಾಗೊಡ್ದ್‌ಲಾ ಮಂಟಮೆದ ಉಲಯಿದ ಮೆಯಿ ದೆತ್ತ್ ತೋಜುಂಡು. ಮಂಟಮೆದ ಉಲಾಯಿದ ಪಿರವುಡು ಯೇಸೊ ಪಾಡ್‌ನಕುಲು ಬತ್ತ್‌ದ್ ಕುಲ್ಲೆರೆ ಲಾಯ್ಕ್‌ದ ಜಾಗೆ ಆಪುಂಡು. ಇಂದೆಕ್ ಸಿಂಹಾಸನ ಪನ್ಪೆರ್. ಆಟೊ ಗೊಬ್ಬುನಗ ಉಂದೆನ್ ರಥೊ, ಮಂಚೊ ಅತ್ತಂಡ ಸಿಂಹಾಸನೊ ಆದ್ ಗಳಸುವೆರ್. ಇಂದೆತ ಪಿರವುಡು ಹಿಮ್ಮೇಲೊದಕುಲು ಕುಲ್ಲುವೆರ್. ಭಾಗವತೆರ್ ಜಾಗಟೆ ಪತೊಂದು ಕುಲ್ಲುವೆರ್, ಬಲತ್ತ ಮೆಯಿಟ್ಬಾ ಮೃದಂಗೊ ಹಾರ್ಮೊನಿಯಂದಕುಲು ಕುಲ್ಲ್‌ದಿಪ್ಪುವೆರ್, ಎಡತ್ತ ಮೆಯಿಟ್ ಚೆಂಡೆದಾರ್ ಉಂತುದಿಪ್ಪುವೆರ್. ಉಂದು ತೆಂಕುತಿಟ್ಟು ಯಕ್ಷಗಾನೊ ಬುಕ್ಕೊ ಬಡಗುತಿಟ್ಟು ಯಕ್ಷಗಾನೊ ಬಯಲಾಟೊದ ಮಂಟಮೆದ ಕ್ರಮೊ. ಆಂಡ ಬಡಗುತಿಟ್ಟು ಯಕ್ಷಗಾನೊ ಬಯಲಾಟೊಡು ಚೆಂಡೆದಕುಲು ಕುಲ್ಲುದಿಪ್ಪುವೆರ್. ಇಂಚಿತ್ತಿ ವ್ಯವಸ್ತೆಗ್ ಯಕ್ಷಗಾನೊ ಬಯಲಾಟೊಡು ರಂಗಸ್ಥಳ ಪನ್ಪುನೆ. ಮಂಟಮೆದ ಮಿತ್ತ್‌ಡ್ ಮೇಲೊದ ಪುದರ್‌ ಇಪ್ಪುಂಡು. ಮಂಟಮೆದ ಎದುರುಡು ಬುಕ್ಕೊ ಪಿರವುಡು ಪರದೆ ಜಪ್ಪಾದ್ ಬುಡುಪುನ ವ್ಯವಸ್ತೆ ಉಂಡು. ಇಂಚ ಪರದೆ ಪುಡ್ಪುನವು ಪೊಸತಾದ್ ಬತ್ತಿನ ಕ್ರಮೊ. ದುಂಬುದ ಕಾಲೊಡು ಮಣ್ಣ್‌ದ ಚಿಟ್ಟೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಅಯಿಕ್ ಕಂಬೊ ಪಾಡ್ದ್ ಮಂಟಮೆ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಆಂಡ ಇತ್ತೆ ಮೇಳೊದಕುಲು ದಿನೊಕ್ಕೊಂಜಿ ಕಡೆಕ್ ಆಟೊ ಗೊಬ್ಬೆರೆ ಪೋಪುನೆಡ್ದಾವರೊ ಮಂಟಮೆದ ಕಂಬೊ ಬುಕ್ಕೊ ಅಡ್ಡೊಲೆನ್ ಬೇತೆ ಕಡೆಡ್ ಜೋಡಾದ್ ಮಂಟಮೆ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಕಂಬೊಲೆಗ್ ಬಣ್ಣೊದ ಬೇಗಡೆ ಸುಂದುದ್‌ ಪೊರ್ಲು ಮಲ್ಪುವೆರ್. ದೊಂದಿದ ಬೊಲ್ಪುಡು ಆಟೊ ಗೊಬ್ಬೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಇಂದೆಕ್ ದೊಂದಿದ ಬಯಲಾಟೊಂದು ಪನ್ಪೆದೆರ್. ದೊಂದಿ ಪಂಡ ಅವು ದೀಟಿಗೆದ ಬೊಲ್ಪು. ದೀಟಿಗೆದ ಎಣ್ಣೆ ಆಜಿನಗ ಏಸೊದಕ್ಲೆಗ್ ಕೋಪ ಬರೊಂದಿತ್ತ್ಂಡ್. ಇಂದೆಕೊಂಜಿ ತುಳುತ ಗಾದೆಲಾ ಉಂಡು, ಆಟೊದಾಯಗ್ ದೀಟಿಗೆದಾಯನ ಮಿತ್ತ್ ಕಣ್ಣ್ ಪಂಡ್‌ದ್. ಕಾಲೊ ಕರಿನಂಚ ದುಂಬುಗು ಗ್ಯಾಸ್‌ಲೈಟ್‍ದ ಬೊಲ್ಪುಡು ಗೊಬ್ಬೆರೆ ಸುರುಮಲ್ತೆರ್. ಇತ್ತೆ ಕರೆಂಟ್ ಲೈಟ್‌ದ ಮಿಂಚುನ ಮಿನಿಯೇಚರ್ ಬೊಲ್ಪುಡು ಬಯಲಾಟೊ ಗೊಬ್ಬುವೆರ್. ರಾತ್ರಿ ಎನ್ಮೊ ಒರ್ಂಬೊಗು ಸುರುವಾಂಡ ಬೊಲ್ಪಾನೆಟ ಬಯಲಾಟೊ ಗೊಬ್ಬು ನಡತೊಂದಿತ್ತ್ಂಡ್.

ಹಿಮ್ಮೇಳೊದ ಮಂಟಮೆ

ಮೇಳೊ

ಯಕ್ಷಗಾನೊ ಬಯಲಾಟೊ ನಡಪಾಯೆರ ಏಸೊ ಪಾಡುನ ಕಲಾವಿದೆರ್, ಹಿಮ್ಮೇಲೊದಕುಲು, ಬೇಲೆದಕುಲು ಬೋಡಾಪುಂಡು. ಬಯಲಾಟೊ ಗೊಬ್ಬೆರೆ ಬೋಡಾಪುನ ವೇಸೊದ, ಅಲಂಕಾರೊದ ಸಾಮಾನ್‍ಲೆನ್ ದೆತೊಂದು ನಡಪಾಯೆರ ಕೆಲವೆರ್ ಶ್ರೀಮಂತೆರ್ ದುಂಬು ಬರ್ಪೆರ್. ಇಂಚಿನ ಕಲಾಭಿಮಾನಿಲೆ ತಂಡೊಗು ಮೇಳೊಂದು ಪನ್ಪೆರ್. ಇಂದೆಕ್ ಮಸ್ತ್ ಕಾಸ್ ಬೋಡು. ಅಂಚಾದ್ ಇಂದೆನ್ ದೇವಸ್ಥಾನೊದಕುಲು ದೇವೆರೆ ಬಂಡಾರೊಡ್ದು ಕಾಸ್ ಪಾಡ್ದ್ ಗೊಬ್ಬೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಮೇಳೊದಕುಲು ಒಂಜಿ ಊರುಡ್ದು ನಾನೊಂಜಿ ಊರುಗು ತಿರ್ಗೊಂದು ಬಯಲಾಟೊ ಗೊಬ್ಬೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಇಂದೆಕ್ ತಿರ್ಗಾಟೊದ ಮೇಳೊಂದೆ ಪುದರಾಂಡ್. ಇಂಚಿತ್ತಿ ಬಯಲಾಟೊಲೆಗ್ ಜನಕ್ಲೆಡ್ದ್ ಕಾಸ್ ದೆತೊನೆದ್‌ಜೆರ್. ಜನಕುಲು ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ಕುಲ್ಲುದ್ ಆಟೊ ತೂಪುನೆಡ್ದಾವರೊ ಟೆಂಟ್ ಪಾಡ್ದ್ ಆಟೊ ಗೊಬ್ಬೆರೆ ಸುರು ಮಲ್ತೆರ್. ಇಂದೆಕ್ ಟೆಂಟ್‌ದ ಆಟೊಂದ್ ಪಂಡೆರ್. ಟೆಂಟ್ ಟರ್‌ಪಾಲ್‌ದ ಆದಿತ್ತ್‌ಂಡ್. ನೆಲಟ್ ಕುಲ್ಲಿಯರ ಬಂಙ ಆಂಡ್ಂದ್ ಕುರ್ಚಿ, ಈಚಾರ್ ಪಾಡ್ದ್ ಕುಲ್ಲುನ ಆಟೊಲು ಸುರುವಾಂಡ್. ಇಂಚ ಒಂಜಿ ಮೇಳೊ ಬೇತೊಂಜಿ ಊರುಗು ಪೋನಗ ಅಕ್ಲೆನ ಟೆಂಟ್, ಈಚಾರ್, ಕುರ್ಚಿ, ಮಂಟಮೆನ್ ತುಂಬಿಯರ ಲಾರಿಲು ಬತ್ತ್ಂಡ್. ಅಂಚಾದ್ ಆಟೊದ ಯಜಮಾನೆರ್ ಗೇಟ್‍ಡ್ ಕಾಸ್ ದೆಪ್ಪುನವುಲಾ ಸುರುವಾಂಡ್. ಜನಕ್ಲೆನ್ ಇಚ್ಚೆದಂಚ ನೆಲ, ಕುರ್ಚಿ, ಈಚಾರ್ ಇಂಚ ಕುಲ್ಲುದ್ ತೂಪುನ ಟೆಂಟ್‍ಡ್ ಮುಚ್ಚಿನ ಆಟೊಲೊ ಮಸ್ತ್ ಪುದರ್ ಪಡೆವೊಂಡ್. ಊರುದ ಮಲ್ಲಾಕುಲು ದುಂಬೆ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ ಕಾಸ್ ಕೊರ್ದ್ ಆಟೊ ಗೊಬ್ಬಾಬೆದೆರ್.

ಪುದರ್‌ದ ಮೇಳೊಲು

ಶ್ರೀ ಮಂಜುನಾಥೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನೊ ಧರ್ಮಸ್ಥಳೊ, ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪ್ರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ತಾನ ಕಟೀಲ್ ಮೇಳೊ, ಕಣಿಪುರ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಮೇಳೊ, ಮಧೂರು, ಕೂಡ್ಲು ಮೇಳೊ, ಕುಂಬಳೆ ಮೇಳೊ, ಬಪ್ಪನಾಡ್ ಮಹಮ್ಮಾಯಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸುರತ್ಕಲ್, ಇರಾ ಸೋಮನಾಥೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನೊ, ಶ್ರೀ ಕುಕ್ಕೆ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ದೇವಸ್ಥಾನೊ, ಪುತ್ತೂರು ಮಹಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನೊ, ಶ್ರೀ ಮಹಾಗಣಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನೊ ಇಡಗುಂಜಿ ಬುಕ್ಕೊ ಮಂದಾರ್ತಿ ದೇವಸ್ಥಾನೊ ಇಂಚ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಬುಕ್ಕೊ ಉಡುಪಿಡ್ ೩೫ಗ್ ಎಚ್ಚದಾತ್ ಯಕ್ಷಗಾನ ಬಯಲಾಟೊ ಮೇಳೊಲು ಉಂಡು.

ಚೌಕಿ

ಚೌಕಿ

ಮಂಟಮೆದ ಪಿರವುಡು ಮೇಳೊಗು ಸಮ್ಮಂದೊ ಇಪ್ಪುನ ಸಾಮಾನ್‍ಲೆನ್ ದೀಡಿಯರ, ವೇಸೊ ಕಟ್ಟ್‌ದ್ ತಯಾರಾಯರ, ಮೋರೆಗ್ ಚಿತ್ರೊ ಬರೆಯರ, ಮಂಟಮೆಡ್ ನಲಿತ್‍ದ್ ಬಚ್ಚೆಲ್ ದೆತೊನ್‌ಯರ, ಮೇಳೊಗು ಸಮ್ಮೊಂದ ಆದ್ ದೇವೆರೆಗ್ ಬುಕ್ಕೊ ಗಣಪತಿ ಪೂಜೆಗ್ ಬೇತೆನೆ ತಯಾರ್ ಮಲ್ತಿನ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಟೆಂಟ್‌ದ ಇಲ್ಲ್‌ಗ್ ಚೌಕಿ ಅತ್ತಂಡ ಬಣ್ಣೊದ ಇಲ್ಲ್‌ಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಚೌಕಿ ೬೦ ಅಡಿಕೋಲು ಉದ್ದೊ, ೨೫ ಅಡಿಕೋಲು ಅಗೆಲೊಡು ಇಪ್ಪುಂಡು.

ಲೆತ್ತ್‌ ಪನ್ಪುನೆ

ಎಲ್ಲೆ ಆಟ ಉಂಡು ಪನ್ದ್ ಆಂಡ ಇನಿ ಬಯ್ಯಗ್ ಜೀಪುಗು ಅತ್ತಂಡ ರಿಕ್ಷಗ್ ಮೈಕ್ ಕಟ್ಟ್‌ದ್ ಊರಿಡಿಯ ಲೆತ್ತ್‌ ಪನ್ಪುನ ಬತ್ತ್ಂಡ್. ಅಣ್ಣನಕುಲೆ, ಅಕ್ಕನಕುಲೆ, ಜೋಕ್ಲೆ ಎಲ್ಲೆ ಆಟೊ ಉಂಡುಂದು ಲೆತ್ತ್ ಪಂಡೊಂದು ಆಟೊದ ಕೆಲವು ಪದೊಕ್ಲೆನ್ ಪಾಡೊಂದು, ಚೆಂಡೆದ ಪೆಟ್ಟ್‌ನ್ ಕೇನಾವೊಂದು ಊರುಡು, ಗ್ರಾಮೊಡು ಲೆತ್ತೊಂದು ಪನೊಂದು ಪೋಪೆರ್. ಇಂದೆನ್ ಕೇಂಡ್‍ದ್ ಆಟೊಗು ಬರ್ಪೆದೆರ್. ಅಪಗ ಟಿವಿ ಸಿನೆಮೊ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಮನರಂಜನೆ ಇದ್ಯಾಂಡ್.

ವೇಷಭೂಷಣ

ವೇಸಬೂಸನೊನು ತೂದು ಒಂಜಿ ವೇಸೊನು ಯಕ್ಷಗಾನೊ ಬಯಲಾಟೊದ ವೇಸೊಂದು ತೆರಿಪುನು.

1. ಉಲಾಯಿದ ಇಜಾರ್
2. ಕಸೆ
3. ಪಗಡಿ
4. ದಟ್ಟಿ
5. ಬಾಳ್ಮುಂಡು
6. ವೀರಗಸೆ
7. ಸೋಗೊಲೆ
8. ಅಂಡು
9. ಕಿರೀಟೊ
10. ಬಣ್ಣಬಂಗಾರೊ

ಪಿದಯಿದ ಕೊಂಡಿ

https://en.wikipedia.org/wiki/Yakshagana%7Cಯಕ್ಷಗಾನೊ