ಕುಟ್ಟಿದೊಣ್ಣೆ
ಕುಟ್ಟಿದೊಣ್ಣೆ[೧] ಉಂದು ಒಂಜಿ ತುಳುವೆರ್ನ ಗೊಬ್ಬು. ಇಂದೆಕ್ ಕನ್ನಡಡ್ ಗಿಲ್ಲಿದಾಂಡು ಪನ್ಪೆರ್ ನೆಟ್ಟ್ ೩, ೫, ೭ ಏತ್ ಜನಲ ಗೊಬ್ಬೊಲಿ. ಉಂದೆನ್ ಕಿನ್ಯ ಕುಟ್ಟಿ ಅಂಚನೆ ದೊಣ್ಣೆನ್ ಗಲಸ್‍ದ್ ತಂಡೊಡ್ ಇಜ್ಜಾಂಡ ಕಾಲಿ ರಡ್ಡ್ ಜನ ಗೊಬ್ಬೊಲಿ. ಉಂದು ಭಾರತೊಡು ಪುಟ್ಟಿನ ಗೊಬ್ಬಾಂಡಲಾ ಏಷ್ಯಾ ಖಂಡೊದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಸೊಲೆಡ್ ಅಂಚನೆ ಎಲ್ಯ ಹಳ್ಳಿಲೆಡ್, ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ, ಟರ್ಕಿ, ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ, ಇಟಲಿ, ಪೋಲ್ಯಾಂಡ್ ಬೊಕ್ಕ ಕ್ಯೂಬಾದಂಚಿನ ಕೆಲವು ಕೆರಿಬಿಯನ್ ದ್ವೀಪೊಡ್ ಈ ಗೊಬ್ಬುನ್ ಗೊಬ್ಬುವೆರ್. ಉಂದೆನ್ ಕನ್ನಡಡ್ ಚಿನ್ನಿದಾಂಡು/ ಗಿಲ್ಲಿ ದಾಂಡು/ಹಾಣೆ ಗೆಂಡೆ/ಚಿನ್ನಿ ಕೋಲು, ಮರಾಠಿ ಅಂಚನೆ ಹಿಂದಿಡ್[೨] ಗಿಲ್ಲಿ ಡಂಡಾ ಪಂಡ್‍ದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್.[೩][೪][೫]
ಬೋಡಾಯಿನಾ ಸಾಮಾನುಲು[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
ಈ ಗೊಬ್ಬುಗ್ ರಡ್ಡ್ ಕಲ್ಲ್ ಬೋಡು, ಮರತ್ತ ಕೋಲುಡು ಮಲ್ತಿನ ಒಂಜಿ ಮರಂಗೆದಾತ್ ಉದ್ದದ ಕೋಲು, ಒಂಜಿ ಗೇನ್‌ದಾತ್ ಉದ್ದದ ಎಲ್ಯ ಕೋಲು ಬೋಡು. ಮಲ್ಲ ಕೋಲುನು ದೊಣ್ಣೆ ಪಂಡ್‍ದುಲಾ, ಎಲ್ಯ ಕೋಲುನು ಕುಟ್ಟಿ ಪಂಡ್‍ದುಲಾ ಪನ್ಪೆರ್. ಈ ಕುಟ್ಟಿದೊಣ್ಣೆ ಗೊಬ್ಬರೆಗ್ ಕಡಮೆಡ್‍ ರ್ದ್ ಕಡಮೆ ರಡ್ಡ್ ಜನ ಬೋಡು. ಉಂದೆನ ತಂಡವಾದ್ಲಾ/ಪಟ್ಲಾಂ ಕಟ್ಟುದುಲಾ ಗೊಬ್ಬೊಲಿ [೬].
ಗೊಬ್ಬುನ ಕ್ರಮೊ[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
ರಡ್ಡ್ ಕಲ್ಲ್‌ತ ನಡುಟ್ ಒಂಜಿ ಕುಟ್ಟಿ ದಿವೊಡ್, ಮಾಂತ ಸುತ್ತು ಉಂತಿನಕುಲ್ಲು ತಯಾರ್ ಆಯಿ ಬುಕ್ಕ ದೊಣ್ಣೆತ ಒಂಜಿ ಕೊಡಿಟ್ ಬಲ ಪಾಡುದ್ ಕುಟ್ಟಿನ್ ಜೆರ್ಪೋಡು, ಅಪಗ ಮಿತ್ತ್ ಪೊಪುಂಡು. ಅದಗ ಅಯ್ಕ್ ಕುಟ್ಟೊಡು ಅವ್ ದೂರ ಫೋದ್ ಬೂರುಂಡು. ಕುಟ್ಟಿನಾಯೆಗ್ ಅಂಕ ತಿಕ್ಕುಂಡು. ಸುತ್ತ ಉಂತುದಿನಗುಲ್ ಏರಂಡಲ ಪತ್ತಿಯೆರ್ಂಡ ಕುಟ್ಟ್‌ನಾಯೆ ಆಟೋರ್ದ್ ಪಿದಯಿ ಪೋವೊಡು.
ಗೊಬ್ಬುನ ವಿದಾನೊ[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
ಉಂದೆಟ್ ಕುಟ್ಟಿ ಪಂಡ ಎಲ್ಯ ಮರತ ಕೋಲು. ಅಯಿನ್ ರಡ್ಡ್ ಕೊಡಿನ್ಲಾ ಕತ್ತಿಡ್ ಪೆರೆಸ್ ದ್ ಒಂಜಿ ರೂಪುಗು ತರ್ಪಾದ್ ಉಪ್ಪುವೆರ್.ಅಯಿತ ನಡು ಎತ್ತರೊ ಆದ್ ರ್ಡ್ದ್ ಬರಿಲಾ ಸಪುರ ಉಪ್ಪುಂಡು. ಅವು ೪-೫ ಇಂಚಿದಾತ್ ಉದ್ದೊ ಉಪ್ಪುಂಡು. ದೊನ್ನೆ ಪಂಡ ೧ ದ್ದ್ ೧.೫ ಫ್ಪೀಟ್ ಉದ್ದೊದ ಕೋಲು. ಗೊಬ್ಬುನ ಜೋಕುಲು ನೆಲತ್ತ ಮಿತ್ತ್ ಒಂಜಿ ಎಲ್ಯ ಉರುಂಟುದ ಗೆರೆ ಪಾಡ್ದ್ ಇಪ್ಪುವೆರ್. ಅಲ್ಪ ಎಲ್ಯ ಗುಂಡಿ (ಕಣಿತಲೆಕ) ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಅಯಿನ್ ಕುಟ್ತಿದ ಗುರಿ ಪಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಕುಟ್ಟಿದ ಗುರಿಟ್ ಕುಟ್ತಿನ್ ಅಡ್ಡೊಗು ದೀಪೆರ್. ಒರಿ ಅಲ್ಪ ಉಂತುದು ಕುಟ್ಟಿನ್ ದೊನ್ನೆನ್ ನೆಲದ್ದ್ ಪಾರಾದ್, ಅಯಿದ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಅಯಿಕ್ಕ್ ದೊನ್ನೆಡ್ ಜೋರುಡು ಪೆಟ್ಟ್ ಪಾಡ್ದ್ ದೂರೊಗು ಪಾರಾಬೆ. ಆಯೆ ಆಯಿನಾತ್ ದೂರೊಗು ಅಯಿನ್ ಪಾರಯೆರರೆ ತೂಪೆ. ದೂರೊ ದೂರೊ ಉಂತುದು ಇತ್ತಿನ ಬಾಕಿದ ಜೋಕುಲು ಅಯಿನ್ ಕೈಟ್ ಪತ್ತ್ಯೆರೆ ಪುನೆಪ್ಪೆರ್. ಅಯಿನ್ ನೆಲಕ್ಕ್ ಬೂರಿಯೆರೆ ದುಂಬು ಪತ್ತಂಡಾ ಪಾರಯಿನಯೆ ಅವುಟ್ ಆಪೆ. ಆಯೆ ಗೊಬ್ಬುನ ಹಕ್ಕ್ ನ್ ಕಳೆವೊನ್ಬೆ. ಅಯಿದ್ ಬೊಕ್ಕ ನನೊರಿ ಗೊಬ್ಬುವೆ. ಪೆಜಿಯೆರೆ ಉಂತಿನಕುಲು ಕುಟ್ಟಿನ್ ಸುರುತ ಜಾಗೆಗ್ ದಕ್ಕುವೆರ್. ಅಯಿಕ್ ಲಾ ಆಯೆ ಹಾಕ್ಯೆಂಡ ಬೊಕ್ಕೊರ ಹಾಕುನ ಅವಕಾಶೊ ಆಯೆಗ್ ತಿಕ್ಕುಂಡು. ಗೊಬ್ಬುಗು ಒಟ್ಟು ಪಾಯಿಂಟ್ ಲೆಕ್ಕೊ ಮನ್ಪುವೆರ್. ಅಯಿನ್ ಚುಕ್ಕೆ ಪನ್ಪೆರ್. ಕುಟ್ಟಿ ಬೂರುನ ಜಾಗೆಗ್ ಪಳ್ಳ ಪನ್ಪೆರ್. ಕುಟ್ಟ್ ಹಾಕ್ನ ಜಾಗೆದ್ದ್ ಪಳ್ಳಗ್ ಇಪ್ಪುನ ದೂರೊಗು ಚುಕ್ಕೆ . ಉಂದೆನ್ ದೊನ್ನೆ ಡ್ ಅಳಪುವೆರ್. ಒಂಜಿ ಚುಕ್ಕೆ ಪಂದ ದೊನ್ನೆದ್ ಏಳೆತಾತ್. ಕುಟ್ಟ್ ಬೊಕ್ಕ ಪಳ್ಳದ ನಡತ ಅಳತೆ ೩೫ ದೊನ್ನೆ ಆಂಡ ಗೊಬ್ಬುನಾಯಗ್ ೫ ಪೊಯಿಂಟ್ ತಿಕ್ಕುಂಡು.
ಗೊಬ್ಬುದ ನಿಯಮೊಲು[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
- ಗೊಬ್ಬುನಾಯೆ ರಡ್ಡ್ ಕಲ್ಲ್‌ತ ನಡುಟ್ ಕುಟ್ಟಿನ್ ದೀವೊಡು.
- ಎದುರುದ ತಂಡೊದ ಗೊಬ್ಬುನಾಯೆ ಪಂತೊ ಸುರು ಮಲ್ಪರೆ ತಯಾರುಲ್ಲರಾ ಪಂಡ್‍ದ್ ಕೇನರೆ ಹೋ ಪಂಡ್‍ದ್ ಕಲ್ಕುನ ರೂಢಿ ಉಂಡು.
- ಎದುರು ತಮಡೊದಕ್ಲ್ ಹೋ ಪಂಡ್‍ದ್ ಪ್ರತಿಉತ್ತರ ಕೊರಿ ಬೊಕ್ಕ ರಡ್ಡ್ ಕಲ್ಲ್‌ತ ನಡುಟ್ ಒಂಜಿ ಕುಟ್ಟಿ ದಿವೊಡ್, ಮಾಂತ ಸುತ್ತು ಉಂತಿನಕುಲ್ಲು ತಯಾರ್ ಅಯಿ ಬುಕ್ಕ ದೊಣ್ಣೆತ ಒಂಜಿ ಕೊಡಿಟ್ ಬಲ ಪಾಡುತ್ ಕುಟ್ಟಿನ್ ಕುಟ್ಟೊಡು.
- ನೆಲಕ್ಕ್ ಬೂರುನ ದುಂಬು ಕುಟ್ಟಿನ್ ಎದುರು ತಂಡೊದಕ್ಲ್ ಪತ್ತಿಯೆರ್ಂಡ ಕುಟ್ಟಿನಾಯೆನ ಸರದಿ ಮುಗ್ಗಿಲೆಕೊ. ಪತ್ತಿಜೆರ್ಂಡ ದೊಣ್ಣೆನ್ ದೀತಿನ ಜಾಗೊರ್ದ್ ದೊಣ್ಣೆದ ಅಳತೆದಾತೆ ದೂರ ದೀವೊಡು.
- ಅವೆರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಎದುರು ತಂಡೊದಕುಲೆಡ್ ಎರಾಂಡಲ ಒರಿ ಕುಟ್ಟಿನ್ ಗಲಸ್‍ದ್ ದೊಣ್ಣೆಗ್ ಪೆಟ್ಟ್ ಪಾಡೊಡು.
- ಕುಟ್ಟಿ ದೊಣ್ಣೆಗ್ ತಾಗ್ಂಡ ಸುರುಕು ಕುಟ್ಟಿನಾಯೆನ ಅವ್ ಸರದಿ ಮುಗ್ಗಿಲೆಕೊ.
- ಕುಟ್ಟಿನ್ ಕುಟ್ಟುನಾಯೆ ದೊಣ್ಣೆನ್ ಮಿತ್ತ್ ಕುಟ್ಟಿ ಬೊಕ್ಕ ಕುಟ್ಟಿ ಮಿತ್ತ್ ಗಾಳಿಡಿಪ್ಪುನಗ ಅವೆಕ್ಕ್ ನಲ್ಲ ಏತ್ ಬೋಡಂಡಲಾ ಕುಟ್ಟೊಂದಿಪ್ಪೊಲಿ. ಇಂಚ ಕುಟ್ಟೊಂದಿಪ್ಪುನಗ ಎದುರುದ ತಂಡೊದಕ್ಲ್ ಕುಟ್ಟಿನ್ ಪತ್ತ್ಂಡ ಕುಟ್ಟಿನಾಯೆನ ಅವ್ ಸರದಿ ಕಳೆವೊಂಡಿನಲೆಕೊ.
- ಮೂಜಿ ಸರ್ತಿ ಕುಟ್ಟಿ ಕುಟ್ಟುನಾಯೆ ದೊಣ್ಣೆಗ್ ಹಾಕಂದೆ ಪೋಂಡ ಆಯೆ ಸೋತಿಲೆಕೊ.[೭][೮]
ಕುಟ್ಟಿ ದೊಣ್ಣೆತ ಬಗೆಕುಲು[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
ಕುಟ್ಟಿದೊಣ್ಣೆಡ್
- ಏಕಿಟ್ಟ ಗೊಬ್ಬು,
- ಪಿರಗೊಬ್ಬು,
- ಗಾಂಟಿ ಗೊಬ್ಬು,
- ಚಿಲ್ಲೊ ಗೊಬ್ಬು,
- ಗಿನ್ನಿಗೊಬ್ಬು ಪನ್ಪಿನ ಬೇತೆ - ಬೇತೆ ಗೊಬ್ಬುಲು ಉಂಡು.
ಬೇತೆ-ಬೇತೆ ಪುದರುಲು[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
ಕುಟ್ಟಿ-ದೊನ್ನೆಗ್ ಸಮನಾಯಿನ ಗೊಬ್ಬುಲೆಗ್ ಭಾರತದ ಬೇತೆ ರಾಜ್ಯೊಲೆಡ್ ಗಿಲ್ಲಿ-ದಂಡು, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಡ್ ಗಿಡ್ಡಿ-ಗಡ್ಡಿ, ಮಲೇಸ್ಯಡ್ ಕೊಂಡ-ಕೊಂಡೀ, ಅಮೇರಿಕಾಡ್ ಪೀ-ವೀ ಇಂಚ ಬೇತೆ-ಬೇತೆ ಪುದರ್ಡ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್.[೯]
ಉಲ್ಲೇಕೊಲು[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
- ↑ http://www.thehindu.com/thehindu/2001/06/09/stories/1309110a.htm
- ↑ Inquisitive, Vikas Sahu; Developer, passionate Front-end; Designer, Web; Pinterest, Co-Founder of Sahu4you Facebook Twitter Instagram YouTube Linkedin (23 March 2020). "गिल्ली डंडा का गेम क्या है? Gilli Danda". Retrieved 1 August 2022.
{{cite web}}:|last4=has generic name (help) - ↑ "Lagori, Kutti-Donne... Ah, Those were the Days". www.daijiworld.com (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 1 August 2022.
- ↑ "Buntara Yane Nadavara Mathr Sangha (R)". www.buntsmathrsangha.net. Archived from the original on 16 December 2021. Retrieved 1 August 2022.
- ↑ "NRI Digest | coastaldigest.com – The Trusted News Portal of India". www.coastaldigest.com. Retrieved 1 August 2022.
- ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2014-11-12. Retrieved 2016-06-27.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help)CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "Gilli Thanda (Kittipulla) | Indian Traditional Games | How to Play". Traditional Games (in ಇಂಗ್ಲಿಷ್). Retrieved 1 August 2022.
- ↑ (PDF) http://www.traditionalsports.org/images/sports/asia/gilli_danda/rules_book_gilli_danda.pdf. Retrieved 1 August 2022.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(help) - ↑ Jadia, Varun (8 May 2016). "15 Forgotten Indian Childhood Games That Need to Be Revived Before They Are Lost Forever". The Better India.