ಅಗೆಲ್
ಆಗೆಲ್ ಅಸುರಕ್ರಿಯೆಡ್ ನಡಪುನ ನಡಕೆಲೆಡ್ ಒಂಜಿ. ಬೂತೊಲೆಗ್ ನರಮಾನಿಲು ತನ್ಕುಲೆನಾ ಅಸೆಲೆನ್ ಪಂಡೊಂತು ಅವು ತಿರ್ಂಡ ಕೊರ್ಪುನ ಒಂಜಿ ನಮೂನೆತ ಸಮ್ಮನ. ಅಂಚನೆ ಗುರು ಹಿರಿಯೆರೆನ್ ನೆನೆವರಿಕೆ ಮಾಂತುದ್ ಕೊರ್ಪುನ ಕ್ರಮೊ.
ಕ್ರಮೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಅಗೆಲ್ ಪಂಡ ಒಂಜಿ ಎಲ್ಯ ಕ್ರಮೊ, ಬಾರೆ ಇರೆಟ್ಟ್ ತನ್ಕುಲು ತಿನ್ಪಿ ತೆನಸ್ ಉನುಪ್ಪು, ಕೋರಿ, ಮೀನ್‌‌ನ್ ಪಾಡ್‍ದ್ ಬಾರೆದ ಇರೆಟ್ಟ್ ಬಳಸುನ. ಕುಟುಮ್ಮೊದಕುಲು ಒಟ್ಟಾದ್ ಬೂತೊಗು ಬಲಸುನ ಕ್ರಮೊ.[೧] ಭೂತಾರಾಧನೆಡ್ ಅಗೆಲ್ ಬಲಸುನವು ಬಾರಿ ಮುಖ್ಯವಾಯಿನವು. ಕೋಲೊ ಕೊರ್ಯೆರೆ ಅಯಿಜಿಂಡಲಾ ಅಗೆಲ್ ಕೊರಂದೆ ಇಪ್ಪುಜೆರ್. ಇಂದೆಕ್ಕ್ ಕೋರಿ ತಮ್ಮನೊ ಆಪುಂಡು.
- ಬೇಸ ತಿಂಗೊಲುಡು ಬೈರವಗ್ ಅಗೆಲ್ ಪಾಡುನೆ.
- ಕಾರ್ತಿಂಗೊಲುಡು ಕಲ್ಲುರ್ಟಿ ಅಗೆಲ್ ಪಾಡುನ ಕ್ರಮೊ.
- ಆಟಿ ತಿಂಗೊಲುಡು ಗುಳಿಗಗ್ ಅಗೆಲ್ ತಂಬಿಲೊ ಪಾಡುನೆ.
ಅಗೆಲ್‌ತ ವಿಸೇಸೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಅಗೆಲ್ ಪಂಡ ವಿಶೇಷ ಆಡಿಗೆ ಮಲ್ತ್ದ್ ಬೂತೊಲೆಗ್ ಬಲಸುನೆಕ್ಕ್ ಅಗೆಲ್ ಬಲಸುನೆಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ನುಂಗೆಲ್ ಮೀನ್‍, ಆರಿತ್ತ ಪುಮಡಿ, ರೊಟ್ಟಿ, ಕೋರಿ, ಕಾಯಿಕಜಿಪು ಇಂಚ ತರತರತ್ತ ಅಡಿಗೆ ಮಲ್ತ್ದ್ ಬಲಸುವೆರ್.
ಬಗೆಕುಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಭೂತೋಲೆಗು ಅಗೆಲ್
- ಪದಿನಾಜಿ ಅಗೆಲ್
- ಆಟಿದ ಅಗೆಲ್
- ಜೈನ ಅಗೆಲ್
- ಪದಿನಾಜೆಕ್ ಸೇರಾವುನೆ
ಕಲ್ಲ್‌ಗ್ ಬಲಸುನೆ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಕಲ್ಲ್‌ಗ್ ಬಲಸುನೆ ಕ್ರಮೊ - ಪ್ರತಿಯೊಂಜಿ ಬೂತೊಗುಲಾ ನೆಲೆಯಾಯರ ಒಂಜಿ ಕಲ್ಲ್ ಪಾಡುವೆರ್. ಆ ಕಲ್ಲ್‌ಗ್ ಅಗೆಲ್ ಬಲಸುನ ಕ್ರಮ ಪಿರಾಕ್‍ಡ್ದ್ ಇಂಚಿಗ್ ಬತ್ತ್ಂಡ್ಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಕಲ್ಲ್ ಪಾಡಂದಿನಕುಲು ಇಲ್ಲಡ್ ಭೂತದ ಮಣೆ ಇತ್ತಿ ಕೋಣೆಲೆಡ್‍ಲಾ ಬಲಸುವೆರ್.
ಅಗೆಲ್‌ತ ನಂಬಿಕೆಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಅಗೆಲ್ ಬಲಸುನೆಕ್ಕ್ ದಿನೊ ತೂಪುನ ಕ್ರಮೊ ಉಂಡು. ಅಂಗಾರೆ, ಸುಕ್ರಾರೊ, ಅಯ್ತಾರೊ ಅಗೆಲ್ ಬಲಸರ ಎಡ್ಡೆಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ದಾಯೆ ಪಂಡ ಈ ದಿನೊಕುಲು ಕಡ್ಪೊ ದಿನೊಂದು ಪನ್ಪೆರ್. ಈ ದಿನೊತಾನಿ ಬೂತೊಗು ಉಗ್ರೊ ಏರುಂಡುಗೆ. ಅನಿ ಅಗೆಲ್ ಕೊರ್ಂಡ ಬೂತೊ ತಿನ್ಪುಂಡು ಪನ್ಪಿನ ನಂಬಿಕೆ ಉಂಡು. ಪನೊಲಿಬೈಲ್‍ ಕಲ್ಲುರ್ಟಿಗ್ ಏಪೊಲಾ ಅಗೆಲ್ ಉಂಡು. ಅಮಾಸೆದಾನಿ ಮುಲ್ಪ ಅಗೆಲ್ ಇದ್ದಿ.
ಪಾತೆರೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಆಟಿದ ಅಗೆಲ್ ಸೋಣದ ಕೋಲ.
- ಸೋಣದ ದೀಪ
- ಆಟಿಡ್ ಆಟಿಕಲೆಂಜೆ, ಸೋಣೊಡು ಸೋಣದ ಜೋಗಿ
ಉಲ್ಲೇಕೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ↑ ತುಳು ನಿಘಂಟು (TULU LEXICON), ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ ಗೋವಿಂದ ಪೈ ಸಂಶೋಧನ ಕೇಂದ್ರ - ಉಡುಪಿ