ಬೆನ್ನಿ ಸಾಗೊಲಿ
ತುಳುನಾಡ್ ಕೃಷಿ ಪ್ರಧಾನವಾಯಿನೊ ಪ್ರದೇಶೊ. ಕೃಷಿಟ್ಟ್ ಕಂಡದ ಕೃಷಿ ಬೊಕ್ಕ ತೋಟದ ಕೃಷಿ ಪಂಡ್ದ್ ರಡ್ಡ್ ವಿದೊ ಉಂಡು. ತೋಟದ ಕೃಷಿ ಮಲ್ಪುನಕಲೆಗ್ ಕೃಷಿಕೆ ಪಂಡ್ದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಕಂಡದ ಕೃಷಿ ಮಲ್ಪುನೆಕ್ ಬೆನ್ನಿ ಸಾಗೋಣಿ/ಸಾಗೋಲಿ, ಬೆನ್ನಿ ಸಾಗೋಳಿ ದಕುಲು ಪಂಡ್ದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಕಂಡೊನು ಸರಿ ಮಾನ್ಪುನಾ, ದಪ್ಪುನ, ನೇಜಿ ದೆಪ್ಪುನ, ನೇಜಿ ನಡುಪುನ, ನೇಜಿ ಬುಲೆದ್ ಕೇಯಿ ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಕುರಲ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಬುಲೆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಕೇಯಿ ಕೊಯ್ದ್ ಬಾರ್ ಬೇತೆ ಬಯಿ ಬೇತೆ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಉಂದೆನ್ ಮಾತ ಒಟ್ಟುಗು ಬೆನ್ನಿ ಸಾಗೋಲಿ ಪನ್ಪೆರ್. ಕಂಡ ಇತ್ತಿನಾಯಗ್ ಬೆನ್ನಿ ಸಾಗೋಳಿ ಇತ್ತಿನಾಯೆ ಪಂಡ್‍ದ್‌ಲಾ ಪನ್ಪೆರ್.
ಬೆನ್ನಿ ಸಾಗೋಳಿದ ಬುಳೆಕುಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಬಾರ್
- ಉರ್ದು,
- ಕುಡು,
- ಪದೆಂಗಿ/ಪದೆಂಜಿ
- ಪೇರ್ ಪದೆಂಗಿ/ಪದೆಂಜಿ
- ಆವಡೆ,
- ಎಡ್ಮೆ/ಎಣ್ಮೆ
- ಕಂರ್ಬು
- ಗುಳ್ಳ,
- ತೌತೆ/ಸೌತೆ,
- ತೆಕ್ಕರೆ,
- ಬಚ್ಚಂಗಾಯಿ
- ಕೆಂಬುಡೆ
- ಕುಂಬುಡ
- ಬೆಂಡೆಕಾಯಿ
- ಮನೊಲಿ
ಇತಿಹಾಸೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ತುಳುನಾಡ ಸೀಮೆಡ್ ಜನಕುಲು ಕೆಲವು ರೀತಿಡ್ ಜೀವನ ಮಲ್ತೊಂದು ಇತ್ತೆರ್. ನಮ್ಮ ತುಳುನಾಡ್ ಸರಿ ಸುಮಾರ್ ೩ ಬೊಕ್ಕ ೪ ನೇ ಶತಮಾನಡೇ ಶುರುವಾಯಿನಂಚಿನ ನಾಡ್ ಹಿರಿಯಾಕುಲು ಪನ್ಪಿನ ಕೇಂಡ ಈ ತುಳುನಾಡ್ ಪರಶುರಾಮ ದೇವೆರೆನ ಸೃ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‌‌‌ಷ್ಟಿದ ಈ ತುಳುನಾಡ್. ಸರಿಸುಮಾರ್ ಉಡುಪಿ ಸುರುವಾಂಡ ಬಾರ್ಕೂರು ಮುಟ್ಟ ಇತ್ತಿದಿನ ಈ ತುಳುನಾಡ್ ಹಿಂದು, ಮುಸ್ಲಿಂ, ಅಂಚೆನೆ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಪೂರ ಜಾತಿ, ಭೇದ, ಮತ ಪನಂದೆ ಅಣ್ಣೆ ಮೆಗ್ಯೆಲು ಲೆಕ ಬದುಕುನಂಚಿನ ಈ ತುಳುನಾಡ್. ಈ ಭೂಮಿಡ್ ಜನಕುಲು ಅಕುಲೆನ ಜೀವನದ ಬಂಜಿದ ಬಡವುಗಾದ್ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಕೈ ಕಸುಬು ಇಜ್ಜಾಂಡ ಕುಲಕಸುಬುಲೆನ್ ಅಕುಲು ಮಲ್ತೊಂದು ಇತ್ತೆರ್.
ಕಸುಬುಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ತುಳುನಾಡ್ದ ಕೆಲವು ಕೈ ಕಸುಬು ಮೂಲು ತೂಕ ಬೆನ್ನಿ ಸಾಗೊಳಿ, ತೋಟ, ಕೈ ಕಂಜಿ, ಮಣ್ಣ್‌ದ ಕರ, ನಟ್ಟಿಕ್ಕಾಯಿ, ಉಂದು ಪೂರ ತುಳುವೆರೆ ಜೀವನ ಸಾಗವುನ ಕೆಲ ಸಾದಿಲು. ಈತ್ ಮಾತ್ರ ಅತ್ತಂದೆ ಬಾಕಿ ಕೆಲಸಲ ಮಲ್ತೊಂದು ಇತ್ತೆರ್. ತುಳುವೆ ಪನ್ನಗ ಅಯೆ ಯೇಪಲ ಕಷ್ಟೊಡು ಇತ್ತ್‌ನಾಯಗ್ ಪುಗೆಲ್ ಕೊರ್ಪಿನಾಯೆ ಪಂಡ್ದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ದಾಯೆ ಪಂಡ ತುಳುವೆ ಪನ್ನಗ ಅಯೆ ಭೂತಾರಾದನೆ, ಧೈವಾರಾದನೆ, ಅಂಚೆನೆ ಅಚಾರ, ವಿಚಾರ, ನಂಬಿಕೆಲು, ಆಚರೆನೆಲು ಪೂರ ನೆಲೆವೂರಿನ ಈ ನಾಡ್.
ಬೆನ್ನಿತ ಬಗೆಕುಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ನಮ್ಮ ನಾಡ್ದ ಬೆನ್ನಿ ಪನ್ನಗ ಭಾರೀ ಒಂಜಿ ಉಲ್ಲಾಸ ಅಂಚೆನೆ ಉತ್ಸಾಹಡ್ ಕೆಲಸ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ನಮ್ಮ ನಾಡ್ದ ಬೆನ್ನಿಡ್ ೩ ತರೊತ್ತ ಬುಲೆ ಉಂಡು
- ಏನಿಲ್/ಏನೆಲ್
- ಸುಗ್ಗಿ
- ಕೊಳಕ್ಕೆ (ಪಾಂಡಿ)
ಉಂದು ಅತ್ತಂದೆ
- ಇಡೇ ಕೊಳಕ್ಕೆ
- ಪಟ್ಲ - ಪಂದ್‌ಲಾ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾದ್ ಪುದರ್‌ಲ್ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಉಪ್ಪುಂಡು.
ಉಂದು ಮೂಜಿ ಬುಳೆಕುಲು ಹೆಚ್ಚ ಜನ ಬೆನ್ಪೆರ್. ಕೋರಿ ಕಿಲೆಪುನ ಸಬ್ದ ಕೇಂಡ್ದ್ ಕಂಡ ಮಲ್ಪುನಕುಲ ಚಳಿ, ನಿದ್ರೆನ್ ಎನ್ನಂದೆ ಎರುಕುಲೆನ್ ದೇರೊಂದು ಪದ್ಯ ಪಾಡ್ದನೊಲೆನ್ ಪನ್ನೋಂದು ಭಾರಿ ಉಲ್ಲಸೊಡ್ ಕಂಡದ ಬರಿಕ್ ಪೋವೆರ್. ಉಂದೆಕ್ಕ್ ತುಳುವೆರ್ ಪನಿ ಬೇಲೆಂದ್ ಪನುವೆರ್. ಆ ಕಂಡಗ್ ಏತದ ಮೂಲಕ ನೀರ್ ಪಾಡುವೆರ್, ಅಂಚೆನೆ ಅವೆಕ್ ಬೋಡಾಯಿನಂಚಿನ ಗೊಬ್ಬರ, ಕ್ರಿಮಿ, ಕೀಟಗುಲೆಗ್ ಬೋಡಾದ್ ದುಮ್ಬುದಕುಲು ಇತ್ತೆದಲೆಕ ವಿ‌‌‍ಷದಿಂಜಿನ ಮರ್ದ್ ಪಾಡುಜೆರ್ ಅಪಗ ಜೀವಾಂಶ ಇತ್ತಿನ ಮರ್ದ್ ಪಾಡೊಂದ್ ಇತ್ತೆರ್. ಅಂಚಾದ್ ಅಪಗದ ಜನಕುಲೆಗ್ ವಾ ತರೊತ್ತ ರೋಗ ರುಜಿನೊಗುಲು ಬರೋಂದು ಇಜ್ಜಂಡ್. ಆರೊಗ್ಯನೇ ಭಾಗ್ಯ ಪನ್ಪಿನ ಪಾತೆರೊ ಸತ್ಯಂದ್ ಪನೊಲಿ. ಅಕುಲು ನೂದು ವರ್ಸ ಬದುಕು ತೂಯಿನಕುಲು. ಅಕುಲೆನ ಬೇಲೆದ ಮಿತ್ತ್ ಅಕುಲೆಗ್ ಭಾರಿ ಆಸಕ್ತಿ, ಮೋಕೆ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಅಂಚಾದ್ ಅಕುಲೆನ ಬೇಲೆಡ್ ವ್ಯಾಯಮ ತಿಕ್ಕೊಂದು ಇತ್ತ್ಂಡ್.