ಬಚ್ಚಂಗಾಯಿ
ಬಚ್ಚಂಗಾಯಿನ್ ಕನ್ನಡಡ್ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ (ಸಿಟ್ರಲಸ್ ಲನಾಟಸ್ (ಟೂನ್‍ಬಾರಿಯ) ಪಂದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಬಚ್ಚಂಗಾಯಿದ ಮೂಲೊನು ತೂಂಡ ಉಂದು ಆಫ್ರಿಕಾದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗೋದ. ಉಂದು ಬಲ್ಲ್ (ಬೂರು)ಡ್ ಪೂ ಕಾಯಿ ಬುಡುಪುನ ದಯಿ. ಇಂದೆತ ಪರ್ಂದ್‍ನ್ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞೆರ್ (ದಪ್ಪೋತ ಚೋಲಿ (ಬೀಜಕೋಶ) ಬುಕ್ಕ ತಿರುಳು ನಡುಟ್ಟು ಉಪ್ಪುನ ಪರಂದು ಪಂಡ್ದ್ ಗುರ್ತ ಮಲ್ದೆರ್. ಉಂದ್ ಕುಕುರ್ಬೆಟೀಸೀ ಕುಟುಮೊಗ್ ಸೇರ್ದಿನ ಬುಲೆ.[೧]
ವಿವರಣೆ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಉಂದ್ ನೆಲೊಟು ಪರಡುನ ಬೂರು. ಇಂದೆತ ಮುದೆಲ್ಡ್ ಎಲ್ಯೆಲ್ಯ ರೋಮ ಉಪ್ಪುಂಡು. ಅಗೆಲ ಇರೆಕುಲು. ಎಲ್ಯ ದಂಟ್. ದಂಟ್‍ದ ಮರ್ಗಿಲ್ಡ್ ಪೂ ಬುಡ್ಪುಂಡ್. ಮಂಜೊಲ್ ರಂಗ್‍ದ ಎಲ್ಯೆಲ್ಯ ಪೂಕುಲು ಒಂಜೊಂಜೆ ಉಪ್ಪುಂಡ್.
- ಪೂಕ್ಲೆಡ್ ಆನ್ ಪೊಣ್ಣು ಪಂಡ್ದ್ ಎತ್ವಾಸ್ ಉಪ್ಪುಂಡ್. ರಡ್ಡ್ ನಮೂನೆದ ಪೂಕ್ಲೆಡ್ಲ ಐನ್ ಎಸಲ್ ಉಪ್ಪುಂಡ್. ಆಂಡ ಪೊಣ್ಣು ಪೂಟ್ ಅಂಡಾಶಯ ಉಪ್ಪುಂಡ್. ಅಂಡಾಶಯೊಡ್ ಅಂಡಕುಲು ಉಪ್ಪುವ.
- ರಡ್ಡೆರ್ದ್ ಹೆಚ್ಚ ಕಿಲೊ ತೂಕುನ ಕಾಯಿಲು ಪಚ್ಚೆ ರಂಗ್‍ಡುಪ್ಪುವ. ಕೆಲವು ಬುಲೆಕ್ಲೆಡ್ ಬೊಲ್ದು ಪಟ್ಟಿ ಪಟ್ಟಿ ಉಪ್ಪುಂಡ್. ಉಲಯಿದ ಬೊಂಡು ಕೆಂಪು ರಂಗ್. ಕುಡ್ಲದ ಪುರಲ್ (ಪೊಳಲಿ) ಪನ್ಪಿನ ಜಾಗೆಡ್ ಬುಲೆಪಿನ ಬಚ್ಚಂಗಾಯಿ ಕಡು ಪಚ್ಚೆ ರಂಗ್‍ದ.
ಬುಲೆಪಿನ ಕ್ರಮ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಬಚ್ಚಂಗಾಯಿ ಬುಲೆಯೆರೆ ಬೆಪ್ಪು ಹವೆ ಬೋಡು. ಸುಮಾರ್ ೮೦ ಡಿಗ್ರಿ ಉಷ್ಣತೆ ಬೋಡು. ತಂಪು ಹವೆಟ್ ಬಿತ್ತ್ ಕೊಡಿಯುಜಿ ಬೊಕ್ಕ ಬೂರುಗ್ ಸೀಕ್ ಬರ್ಪುಂಡ್.ಉಂದ್ ಅರೆಗಾಲೊದ ಬುಲೆ. ಬೆಚ್ಚ ಹವೆಟ್ ಬುಲೆಯಿನ ಕಾಯಿ ಮಸ್ತ್ ಸೀಪೆ ಉಪ್ಪುಂಡ್.[೨]
- ತಂಪು ಪ್ರದೇಶದಕ್ಲು ಇಲ್ಲ್, ಕಟ್ಟನೊದ ಉಲಯಿ ಬಿತ್ತ್ ಬಿತ್ತ್‌ದ್ ದಯಿ ಬಲ ಆಯಿ ಬೊಕ್ಕ ಸದಾರ್ನ ಒಂಜಿ ತಿಂಗೊಲ್‌ರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಪಿದಯಿ ನಡೊಡು.
- ಬಿತ್ತೆರೆ ದುಂಬು ಮಣ್ಣ್ ಸರಿಯಾಯಿನ ಈಟ್ ಪಾಡ್ದ್ ತಯಾರ್ ಮಲ್ಪೊಡು.[೩]
- ಬಚ್ಚಂಗಾಯಿ ಬುಲೆಯೆರೆ ಕಂಡೊದ ಪೊಯ್ಯೆ ಮಣ್ಣ್ ಎಡ್ಡೆ. ಸುದೆತ ಸಾಲ್ಡ್ ಕಂಡೊಲೆಡ್ ಇಂದೆನ್ ಹೆಚ್ಚಾದ್ ಬುಲೆಪುವೆರ್. ಆಂಡ ಮುದೆಲ್ಡ್ ನೀರ್ ಉಂತೆರೆ ಬಲ್ಲಿ.
- ಓಲಾಂಡಲ ದೆತ್ತ್‌ದ್ ನಡ್ಪುನಾಂಡ ಒಂಜಿ ದಯಿರ್ದ್ ನನೊಂಜಿ ದಯಿಕ್ ಸುಮಾರ್ ಆಜಿ ಅಡಿಕೋಲು ದೂರ ಅಂತರ ಉಪ್ಪೊಡ್.
- ಪನಿ ಪನಿ ನೀರ್ ತಲ್ತೊಂದುಪ್ಪೊಡು.
ಉಪಯೋಗ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಈ ಪರ್ಂದ್ ಅರೆಗಾಲೊಡ್ ದೊಂಬುದ ಹವೆಟ್ ತಿನೆರೆಗ್ ಹೆಚ್ಚ ಗಲಸುವೆರ್. ಇಂದೆಟ್ ನೀರ್ದ ಅಂಸೊ ಎಚ್ಚ ಇತ್ತಿನೆಡ್ದಾತ್ರ ಬಾಜೆಲ್‍ಗ್ ಎಡ್ಡೆ.
- ಇಂದೆತ ರಸೊಕ್ ಸಕ್ಕರೆ ಪಾಡ್ದ್ ಪರ್ಪೆರ್.
- ಕೆಲವು ಕೋಡಿಡ್ ಇಂದೆತ ಲತ್ತ್ ಕಾಯಿನ್ ಕಜ್ಪು ಕಾಯಿ ಆದ್ ಗಲಸುವೆರ್.
- ಪರ್ಂದ್ ಬಚ್ಚಂಗಾಯಿದ ದಪ್ಪ ಓಡುನ್ ಕಜಿಪು ಮಲ್ಪುವೆರ್.
- ಇಂದೆತ ಬಿತ್ತ್‌ದ ಬೊಂಡುನ್ ಸೀಪೆ ತಿನೆರೆಲೆಗ್ ಅಲ್ಂಕಾರೊಗ್, ಬೊಕ್ಕ ರುಚಿಕ್ ಗಲಸುವೆರ್.
ಮರ್ದ್‌ದ ಅಂಶೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಬಚ್ಚಂಗಾಯಿಡ್ ನೀರ್ ಬೊಕ್ಕ ಸಕ್ಕರೆ ಅಂಸೊಲು ಜಾಸ್ತಿ. ಅಂಚಾದ್ ಬಾಜೆಲ್‍ಗ್ ಬೊಕ್ಕ ನಿತ್ರಾಣ ಆನಗ ತಿಂದ್ಂಡ ತ್ರಾಣ ಬರ್ಪುಂಡು.[೪]
- ಇಂದೆಟ್ ವಿಟಮಿನ್‍ದ ಅಂಸೊಲು ಬೋಡಾಯಿನಾತ್ ಉಂಡು.ಕ್ಯಾಲೊರಿ ಕಮ್ಮಿ ಉಂಡು.
- ತೂಕ ಕಡಿಮೆ ಮಲ್ಪೆರೆ ಈ ಪರ್ಂದ್‍ನ್ ನಿತ್ಯೊ ದೆತೊನೊಲಿ.
- ವಿಟಮಿನ್ 'ಸಿ' ಹೆಚ್ಚ ಇತ್ತಿನೆಡ್ದಾತ್ರ ಈ ಪರ್ಂದ್ ಆಸ್ತಮ ಸೀಕ್‍ದಕುಲುಲ ತಿನೊಲಿ.
- ನೆತ್ತೆರ್‌ದ ಒತ್ತಡೊನ್ ಸಮಸ್ಥಿತಿಡ್ ದೀದ್ ಮನಸ್‍ನ್ ಶಾಂತ ಮಲ್ಪುಂಡ್.