ಕೆಡ್ಡಸ

ಕೆಡ್ಡಸ - ಭೂಮಿ ಅಪ್ಪೆನ್ ಪೂಜಿಪುನ ದಿನೋ

ತುಳುನಾಡ್ದ್‍ ಜನೊಕ್ಲೆಗ್ ಕೆಡ್ಡೊಸ/ಕೆಡ್ಡಸ ಪಂಡ, ಭೂಮಿ ಅಪ್ಪೆ ವರ್ಸೊಗೊರ ಮದಿಮಲಾಪಿನಿ (ಪಿದಯಾಪುನ)ದಿನ, ಪ್ರಕೃತಿ ಕುಡ ಪುಟ್ಟುನೀಂದ್ ಪನ್ಪುನ ನಂಬೊಲಿಕೆಡ್ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾದ್ ಮನ್ಪುನ ಒಂಜಿ ಪರ್ಬೊ, ಉಂದು ತುಳು ತಿಂಗೊಲು ಪೊನ್ನಿದಾ ೨೭ಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಮೂಜಿ ದಿನೊತ ಆಚರಣೆ. ಪೊನ್ನಿ ತಿಂಗೊಲ್ದ ಚಳಿ ಕಮ್ಮಿಯಾದ್ ಬೆಪ್ಪು ಗಾಳಿ ಬೀಜೆರೆ ಸುರುವಾಪುಂಡು ಉಂದೆನ್ ಕೆಡ್ಡೆಸದ ಗಾಳಿ ಪನ್ಪೆರ್. ಈ ಆಚರಣೆನ್ ಮೂಜಿ ದಿನ ಮನ್ಪುವೆರ್ ಸುರುತದಿನ ಸುರುತ ಕೆಡ್ಡಸ, ರಡ್ದೆನಾನಿ ನಡು ಕೆಡ್ಡಸ, ಮೂಜೆನಾನಿ ಕಡೆತ ಕೆಡ್ಡಸ.

ಹಿನ್ನೆಲೆ

ನಲಿಕೆದಕುಲೆಗ್ ಕೊರ್ಪಿ ಸಾಮಾನ್

ತುಳುವಪ್ಪೆ, ಭೂಮಿದೇವಿ ಮದ್ಮಾಲ್‍ ಆಪುನಿಂದ್‍ ನಂಬಿಕೆ. ಈ ಆಚರಣೆ ಭೂಮಿ ಅಪ್ಪೆ ಪಿದಾಯಿ ಆಯಾಲ್, ಪಲೊ ಕೊರಿಯೆರೆ ತಯಾರ್ ಅಯೋಲು ಪನ್ಪಿ ನಂಬೋಲಿಕೆಡ್ ನಡತೊಂದು ಬರೊಂತುಂಡು. ಮುಲ್ಪ ಮೂಜಿ ದಿನತ ಆಚರಣೆ ಪಂಡ ಅವ್ವು ಪೊಂಜೋವ್ವು ಅಶುದ್ದಚರಣೆ ಮಲ್ಪುನಾ.

ಕೆಡ್ಡಸ

ಭೂಮಿಗ್‍ ಕೊಟ್ಟು, ಪಿಕ್ಕಾಸ್‍ಡ್‍ ಗರ್ಪೆರೆ ಬಲ್ಲಿಂದ್‍ ಹಿರಿಯಾಕುಲ್‍ ಪನೊಂದಿತ್ತೆರ್. ದುಂಬುದ ಕಾಲದಾನಿ ಕೆಡ್ಡೊಸೊದಾನಿ ಭೂಮಿನ್ ಗರ್ಪುನಗ ನೆತ್ತೆರ್ ಬತ್ತ್ಂಡ್‍ಗೆ. ಬೆನ್ನಿ ಸಾಗೊಳಿದಕ್ಲು ಕೆಡ್ಡಸದಾನಿ ಭೂಮಿದ ವಾ ಬೇಲೆಲಾ ಮಲ್ಪುಜೆರ್.

ಕ್ರಮೊ

ಕೆಡ್ಡೆಸದ ದುಂಬುನಾನಿ ಜಾಲ್‍ಗ್ ಅಂಬಿ ಅಡಿತ್‌ದ್ ಶುದ್ದ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ತುಳಸಿಕಟ್ಟೆದ ಕೈತಲ್ ಮಡಲ್‌ದ ಮದೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಅವೆನುಲಯಿ ಉರುಟುಗು ಸೇಡಿದ ಗೆರೆ ಪಾಡುವೆರ್ ಮನದಾನಿ ಅಯಿತ ನಡುಟೊಂಜಿ ಮಣೆ ದೀದ್ ತುಡರ್ ಪೊತ್ತಾದ್ ಕುಡು ಅರಿ ಪೊಗ್ತ್‌ದ್ ಗೋಂಟು ತಾರಾಯಿ ಬೆಲ್ಲದೊಟ್ಟುಗು ಕೊಡಿ ಇರೆಟ್ ಬಳಸುವೆರ್ ಈ ಕ್ರಮೊಕು ಸೂತಿಗಾದ್ ಕುಲ್ದಿನ ಭೂಮಿಯಪ್ಪೆಗ್ ನೆನ್ಯರಿ/ನನ್ನೆರಿ ಬಳಸುನಿಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಸುರುತಾನಿ ಮಲ್ಲ ವಿಶೇಷತೆ ಇಜ್ಜಂಡಲ ಇಲ್ಲದ ಪೊಂಜೊನಕುಲು ತರೆಕ್ಕ್ ಮೈಕ್ ಮೀದ್ ತೊಲಸೆಟ್ಯೆದಲ್ಪ ಗಿಂಡೆಡ್ ನೀರ್, ಕತ್ತಿ, ಎಣ್ಣೆ, ಸೀಗೆ, ಮಂಜೊಲ್, ಪೇರ್ ದೀದ್ ಕೈ ಮುಗ್ಯೊಡು. ಮನದಾನಿಲ ಇಂಚನೆ ನಡಪುಂಡು. ಆನಿ ಇಲ್ಲದಕುಲು ನುರ್ಗೆ, ಬದನೆ ಪಾಡ್ದ್ ಕಜಿಪು ಮಲ್ತ್‌ದ್ ತಿನ್ಪೆರ್. ನುರ್ಗೆ, ಬದನೆ ಫಲ ಸಂಕೇತದ ನಂಬೊಲಿಗೆ. ಸೂತಿಗಾದ್ ಕುಲ್ದಿನ ಭೂಮಿಯಪ್ಪೆಗ್ ಇನಿಡ್ದ್ ಮೂಜಿ ದಿನ ಭೂಮಿಗ್ ನಾಯೆರ್ ಕುತ್ತುಜಿ, ಕತ್ತಿ ದೀಪುಜಿ. ಕೃಷಿತ್ತ ವಾ ಕೆಲಸಲಾ ಮಲ್ಪರೆ ಇಜ್ಜಿ. ಅಕೇರಿದಾನಿ ನೀರ್, ಪೇರ್, ಎಣ್ಣೆ ಭೂಮಿಗ್ ಬುಡ್ದು, ಸೀಗೆ ಮಂಜೊಲು ಪಾಡ್ದ್ ಕೈ ಮುಗ್ಯುವೆರ್. ಪಂಡ ಭೂಮ್ಯಪ್ಪೆ ನೀರ್ ಮೀದ್ ಮಯಿಲೆ ಮಾತ್‌ದ್ ಸುದ್ಧ ಆಯೊಲು ಪನ್ಪಿನ ಅರ್ತೊ. ಮೂಜೆನಾನಿ ಭೂಮಿಯಪ್ಪೆ ಮೀದ್ ಬರ್ಪಿನ ದಿನ. ಅನಿ ತುಳಸಿ ಕಟ್ಟೆದ ಸುತ್ತಲೋ ಅಂಬಿ ಕೆರೆತ್‍ದ್/ಅಡಿತ್‍ದ್ ಸುದ್ಧ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಪಿದಾಯಿ ಅಯಿನಾ ಭೂಮಿ ಅಪ್ಪೆಗ್ ಕೂಲಿ ದೇಕ್ಕರ ಮಜಿ, ತರೆಕ್ಕ್ ಎಣ್ಣೆ, ಮೀಪಿ ನೀರ್‌ಗ್ ಮಂಜೊಲುದಾ ಕೊಂಬು, ತಪಲೆಡ್ ತರೊಲಿ, ಬಾಲ್ದಿಡ್ ನೀರ್, ತರೆ ಬಾರ್ಯೆರೆ ಬಾರ್ಪನೆ, ಬರ್ಚನೆ ಮೊನೆ ತುಯರ ಕನ್ನಡಿ ದಿಪೇರ್. ಒಂಜಿ ಕೊಂಡೆ ಪೆತ್ತದ ಪೇರ್‌ಗ್ ಮೂಜಿ ಕಡಿಕೆದ ಕೊಡಿ ಮುರ್ಕಾದ್ ಭೂಮಿಗ್ ಪೇರ್ ಬುಡ್ದು ಸಂಪೊತ್ತು, ಸಂತಾನದ ಫಲ ಕೊರ್ಲೆಂದ್ ಮಾತೆರ್ಲ ಕೈಮುಗಿದ್ ನಟ್ಟುವೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಉಲಯಿ ಪೋದು ಮೀದ್ ಬರ್ಪಿನ ಭೂಮಿ ಅಪ್ಪೆಗ್ ಮಣೆ ದೀದ್ ತುಡರ್ ಅರ್ಲಾದ್ ಕೊಡಿ ಇರೆಟ್ ಪೇರಡ್ಯೆ, ಉರ್ದುದ ದೋಸೆ, ಪಾಯಸ, ಇಂಚ ಬಗೆ ಬಗೆತ ತೆನಸ್ ಬಳಸ್‌ದ್ ಅವೆನ್ ಪೊರ್ಲುಡೆ ಕೈಕೊಂದು ಬುಲೆ ಭಾಗ್ಯೊನು ಪೊಲಿ ಮಲ್ಪೊಡುಂದು ನುಟ್ಟೊನುವೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಹಿರಿಯಕುಲು, ಕಿರಿಯಕುಲು ಮಾತ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೆಡ್ಡೆಸೊದ ವನಸ್ಸ್ ಮನ್ಪುವೆರ್. ಗಮ್ಮತ್‍ದ ಲೆಕ್ಕೊಡು ನನ್ಯೇರಿ ಪ್ರಧಾನವಾಯಿನ ತೆನೆಸ್.

ಸುರು ಕೆಡ್ಡೆಸ

ಕೆಡ್ಡೆಸೊದ ಸುರುತ್ತ ದಿನೊತ್ತಾನಿ ಪೊಂಜೊವುಲು ಜಾಲ್‍ ಅಡಿತ್ತ್‍ದ್ ಅಂಬಿ ನೀರ್ ತಲ್ತ್‍ದ್ ಸುದ್ದ ಮಲ್ತ್‍ದ್ ಅಲ್ಪ ಬೊಲುದುದ ಕುಂಟು ಪಾರ್ದ್, ಅವೆಟ್ ಗೆಜ್ಜೆಕತ್ತಿ, ಮೈಪು ಸೂಡಿ ದೀದ್ ಕುಡು ಅರಿ ಪೊತ್ತುದು ಅವೆನ್ಲಾ ಬಲಸ್‍ದ್ ಬೂಮಿ ಅಪ್ಪೆಗ್ ಕೈ ಮುಗಿನೆರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಇಲ್ಲದಕುಲು ಅವೆನ್ ಪಟ್ಟೊಂದ್ ತಿನ್ಪೆರ್.

ನಡು ಕೆಡ್ಡೆಸ

ಕೆಡ್ಡೆಸೊದ ನಡುತ್ತ ದಿನೊತ್ತಾನಿ ಮೀನ್ ಮಾಸ ತಿನ್ಪುನಕುಲು ಬೋಂಟೆಗ್ ಪೋದು ಅಲ್ಪ ತಿಕ್ಕಿನ ಮಾಸೊನು ಕನತ್‍ದ್ ಅಟಿಲ್ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ತಿನ್ಪೆರ್. ಆ ದಿನ ಪುಂಡ ಪಕ್ಕಿನ್ ಬೇಟೆ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಕೆಡ್ಡೆಸೊದ ಸಮಯೊಡು ಪುಂಡದ ಪಕ್ಕಿಗ್ ಜರ ಬರ್ಪುಂಡುಗೆ ಪನ್ಪಿನ ನಂಬುಗೆ ಉಂಡು. ಜರ ಇಪ್ಪುನೈರ್ದಾವರ ಸುಲೊಬೊಡು ಬೋಂಟೆಗ್ ಜತ್ತಿನಕುಲೆಗ್ ತಿಕ್ಕುಂಡು ಪಂಡ್‍ದ್ ಪನ್ಪೆರ್.

ಕಡೆ ಕೆಡ್ಡೆಸ

ಮೂಜನೆ ದಿನ ಕಾಂಡೆ ಮುತ್ತೈದೆರ್ ಮೀದ್ ಏಲ್ ಪೇರ್ ಬರ್ಪಿನ ಇರೆನ್ ಪಡ್ಡಾಯಿ ದಿಕ್ಕ್‌ಗ್ ಮೋನೆ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ದೀದ್, ದೀಪ ಊದುಬತ್ತಿ ಪೊತ್ತಾದ್, ಎಣ್ಣೆ, ಸಾಗೊ ಪೊಡಿ, ಮಂಜಲ್, ಕುಂಕುಮ, ಪದೆಂಗಿದ ಪೊಡಿ, ಬಚ್ಚಿರೆ ದೀದ್. ಬೂಮಿ ಅಪ್ಪೆ ಸುದ್ದ ಆದ್ ಅಲಂಕಾರೊಗು ಕನ್ನಡಿ, ಬರ್ಚನೆ, ಕರಿಮಣಿ ದೀಪೆರ್. ಉಂದೆತ ಪ್ರಕಾರ ಸೂತಕ ಆವೊಂದುಪ್ಪುನ ಭೂಮಿ ದೇವಿ ಸುದ್ಧ ಆದ್ ಫಲವಂತ ಆಪುಂಡು ಪನ್ಪಿನವು ತುಳುವೆರ್ ನಂಬುಗೆ.

ನನ್ಯರಿ

ನನ್ಯೇರಿ

ಕೆಡ್ಡಸೊದ ವಿಶೇಷ ತೆನಸ್ ಕುಡು ಅರಿ. ಉಂದೆನ್ ನನ್ಯರಿ ಪಂಡ್‌ದ್‌ಲಾ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಉರ್ಪೆಲ್ ಅರಿನ್ ಪೊದ್‌ತ್‌ದ್ ಪೊಡಿ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಆ ಪೊಡಿಕ್ ಬೆಲ್ಲ, ತಾರಾಯಿ ಪಾಡ್‌ದ್ ಮೊರೆಪುವೆರ್. ರುಚಿಕ್ ತಕ್ಕ ತಿಗತ ನೆಯಿ (ಚಿಯದ ನೆಯಿ) ಪಾಡುವೆರ್. ಏಲಕ್ಕಿ ಪೊಡಿ ಮಲ್ತ್‌ದ್ ಪಾಡ್‌ಂಡ ಬೊಕ್ಕಲಾ ಕಮ್ಮೆನ.

ವಿಶೇಷವಾಯಿನ ವನಸ್

ಕೆಡ್ದಸದ ಮದ್ಯಾನ ನುರ್ಗೆ, ಬದನೆದ ಕಜಿಪು.

ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪಿರನಿಲೆ

ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ್ ಪೊನ್ನಿ (ಪುಯಿಂತೆಲ್) ತಿಂಗೊಲು ಅಕೇರಿ ಆವೊಂದು ಬನ್ನಗ ಮರ ದಯಿಕುಲೆನ ಪಂರ್ದ್ ಇರೆ ತಾಲ್ದ್ ಪೊಸ ಕೊಡಿ ತೆಗುಲುನ ಪೊರ್ತು. ಅಪಗ ಒರ ಪ್ರಕೃತಿ ಕಾಲಿ ಕಾಲಿ ಆಪುಂಡು. ಒಂಜೀತ್ ದಿನೊಟು ಕುಡ ಒರ ತೆಗುಲುಂಡು. ಈ ಪೊರ್ತುಡು ಪ್ರಕೃತಿದ ಮಹತ್ವೊನು ತೆರಿಯೊನೆರೆ ಪರ್ಬ ಮಲ್ತೆರ್ ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯಕುಲು. ಪ್ರಕೃತಿ ಕುಡ ಒರ ತೆಗ್‌ಲೊಂದು ಬನ್ನಗ ಮೋಕೆಡ್ ಎದ್ಕೊನುನ ರೀತಿಯೇ ಕೆಡ್ಡಸ. ಆ ಪೊರ್ತುಡು ಪ್ರಕೃತಿ ನಾಶ ಮಲ್ಪೆರೆ ಬಲ್ಲಿ ಪನ್ಪಿನ ಕಾರಣೊಗಾದ್ ಮೂಜಿ ದಿನ ನೆಲ ಗರ್ಪೆರೆ ಬಲ್ಲಿ, ಕಾಡ್ ಕಡ್ಪೆರೆ ಬಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಗ್ ಬೇನೆ ಆಪುನ ವಾ ಬೇಲೆಲಾ ಮಲ್ಪೆರೆ ಬಲ್ಲಿ ಪನ್ಪಿನ ನಂಬಿಕೆ ಕಟ್ಟಿಯೆರ್. ಮುಲ್ಪ ಆಚರಣೆ ಸಾಂಕೇತಿಕ.

ಕೆಡ್ಡೆಸದ ಬೋಂಟೆ

ದುಂಬುದ ಕಾಲೊಡು ಕೆಡ್ಡೆಸೊಗು ಬೋಂಟೆಗ್ ಪೋಪುನ ಕ್ರಮ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಕೆಡ್ಡೆಸದಾನಿ ಮೃಗೊಕುಲೆ ಸರೀರೊ ಉಸಾರ್ ಇಜ್ಜಾಂದೆ ಅವೆಕುಲು ಜೆತ್ತೊಂದು ಉಪ್ಪುವ ಅಂಚಾದ್ ಬೋಂಟೆಡ್ ಮೃಗುಕುಲು ತಿಕ್ಕುವ. ರಾತ್ರೆಡ್ ಮಡಲ್‌ದ ತೂಟೆ ಪೊತ್ತಾವೊಂದು ಊರುದ ಜವ್ವನೆರ್ ಒಟ್ಟಾದ್ ಕಾಡಬರಿ ಗುಡ್ಡೆ, ಪುದೆಲ್‌ಡ್ ದೆಂಗ್‌ದ್ ಕುಲ್ದಿತ್ತಿನ ಪಂಜಿ, ಮೈರೆ ಪತ್ತೆರೆ ಪೋವೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಕಂಡದ ಬರಿಟಿತ್ತಿನ ಮುಂಡೇವುದ ಬಲ್ಲೆಡಿತ್ತಿನ ಕುಂಡದಗ್ ಉರ್ಲು ದೀಪುನಿ, ಕೆದುಕು ಗಾಲ ಪಾಡುನ ಪೂರಾ ಕೆಡ್ಡೆಸದ ಬೋಂಟೆದ ವಿಶೇಷ ಕ್ರಮ. ಕೆಡ್ಡೆಸದ ಬೋಂಟೆದ ಪುದರ್‌ಡ್ ಊರ ಜನೊಕುಲು ಪೂರಾ ಒಟ್ಟಾವೊಂದಿತ್ತೆರ್ ಬೋಂಟೆಗ್ ಪೋವೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಪೋವಂದಿನಕುಲು ಕೋರಿದ ಕಟ್ಟ ಮಲ್ತೊಂದಿತ್ತೆರ್. ಜೋಕುಲು ಮಾತ ಕುಟ್ಟಿದೊನ್ನೆ, ಕಬಡಿ, ಪಳ್ಳಿಪತ್ತುನೆ ಇಂಚಿತ್ತಿ ಗೊಬ್ಬುಲು ಗೊಬ್ಬೊಂದಿತ್ತೆರ್.

ನಲಿಕೆತಕುಲೆನಾ ಪಾಡ್ದನ ಇಂಚ ಉಂಡು

ಸೋಮವಾರ ಕೆಡ್ಡಸ,
ಮುಟ್ಟುನೆ ಅಂಗಾರ ನಡು ಕೆಡ್ಡಸ
ಬುಧವಾರ ಬಿರಿಪುನೆ
ಪಜಿ ಕಡ್ಪರೆ ಬಲ್ಲಿ
ಉನುಂಗೆಲ್ ಪೊಲಿಪ್ಯರೆ ಬಲ್ಲಿ,
ಅರಸುಲೆ ಬೋಟೆಂಗ್
ಸರ್ವೆರ್ ಉಲ್ಲಾಯನಕುಲು ಪೋವೋಡುಗೆ.
ವಲಸಾರಿ ಮಜಲ್ಡ್ ಕೂಡ್ದು
ವಲಸರಿ ದೇರ್ದ್ದ್ ಪಾಲೆಜ್ಜಾರ್ ಜಪ್ಪುನಗ
ಉಳ್ಳಾಲ್ದಿನಕುಲು ಕಡಿಪಿ ಕಂಜಿನ್ ನೀರ್ಡ್ ಪಾಡೋದು.
ಓಡುಡ್ ಕಡೆವೊಡು, ಕಲ್ಲ್ ಡ್ ರೊಟ್ಟಿ ಪತ್ತವೊಡು.
ಮಲ್ಲ ಮಲ್ಲ ಮೃರ್ಗೊಲು ಜತ್ತ್ದ್ ಬರ್ಪ.
ಕಟ್ಟ ಇಜ್ಜಾಂದಿ ಬೆಡಿ, ಕದಿ ಕಟ್ಟಂದಿನ ಪಗರಿ,
ಕೈಲ ಕಡೆಲ ಪತ್ತ್ದ್
ಉಜ್ಜೆರ್ಗೊಂಜಿ ಎರ್ಪು ಏರ್ಪಾದ್
ಇಲ್ಲ ಬೇತ್ತಡಿತ್ ಉಂತೊಂದು
ಮುರ್ಗೊಲೆಗ್ ತಾಂಟಾವೊಡು.
ಮಲ್ಲ ಮಲ್ಲ ಮುರ್ಗೊಲೆನ್ ಜಯಿಪೊಡು.
ಎಂಕ್ ಅಯಿತ ಕೆಬಿ, ಕಾರ್, ಕೈ,
ಉಪ್ಪು, ಮುಂಚಿ, ಪುಳಿ ಕೊರೊಡು

ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಬಾಗೊಲೆಟ್

ಕೆಡ್ಡಸೊತಂಚ ಇಂಚನೆ ಇಪ್ಪುನಾ ಕೆಲವು ಕ್ರಮೊಕುಲು ಒರಿಸ್ಸಾಡ್ ರಜ ಉತ್ಸವ್, ಅಸ್ಸಾಂಟ್ ಅಂಬುಬಾಚಿ, ಕಾಶ್ಮೀರೊಟ್ ರಾಣಿ ಸ್ಮಾಪ್ನ ಪಂದ್ ಉಂಡು.