ಟೊಮೆಟೊ
ಟೊಮೇಟೊ ಸೊಲನೇಸಿಯೆ ಕುಟುಂಬೊಗು ಸೇರ್ದ್‌ನ ಒಂಜಿ ತರಕಾರಿ ದೈ.[೧][೨] ಈ ತರಕಾರಿದ ಮೂಲೊ ಮಧ್ಯ ಅಮೇರಿಕ ಬುಕ್ಕೊ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ. ಉಂದು ಕಡಮೆ ಆಯುಸೊದ ದೈ. ಇಂದೆನ್ ವರ್ಸೊಗೊರೊ ಬುಲೆಪ್ಪಾವೆರ್. ಒಂಜಿ ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರೊ ಬುಲೆಪುನ ಈ ದೈ ಸಪೂರ ಮುದೆಲ್ ಹೊಂದೊಂದು ಒರಿನ ದೈಕ್ಲೆ ಮಿತ್ತ್‌ ಸುಲಭವಾದ್ ಪರಡೊಂದಿಪ್ಪುಂಡು. ಇಂದೆತ ಇರೆಕ್ಲು ೧೦-೨೫ ಸೆಂಟಿ ಮೀಟರ್ ಉದ್ದೊ ಇತ್ತ್‌ದ್ ಇರೆತ ನಡುಟೆ ತೆಲುಪ್ಪಾಯಿನ ಚೋಲಿದಂಚ ಇಪ್ಪುಂಡು. ೮ ಸೆಂಟಿ ಮೀಟರ್‌ದಾತ್ ಅಗೆಲೊ ಇಪ್ಪುನ ೫ ಡ್ದ್ ೯ ಇರೆಕ್ಲೆ ಗುಂಪು ಈ ದೈಟ್ ತೋಜುಂಡು. ಟೊಮಾಟೊದ ಸಸ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಪುದರ್ ಸೊಲಾನಮ್ ಲೈಕೊಪರ್ಸಿಕಮ್ (Solanum lycopersicum).
ಟೊಮೆಟೊ ಪನ್ಪಿ ಪದೊ ಮೆಕ್ಸಿಕೋ ದೇಸೊದ ನಹೌಟಿ ಬಾಸೆಡ್ದ್ ಉಂಡಾಯಿನ ಟೊಮಟ್ಲ್ ಸಬ್ದೊಡ್ದು ಬತ್ದ್ಂಡ್. ಈ ಪದೊಡ್‌ದು ಟೊಮಾಟೊ ಪದ ಪುಟ್ಟಿಂಡ್ ಪನ್ಪೆರ್[೩].
ಇತಿಹಾಸೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
ಸುರುತ ಇತಿಹಾಸೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಎಫ್ ಸ್ಮಿತ್ತೆರೆನ "ದಿ ಟೊಮೇಟೋ ಇನ್ ಅಮೇರಿಕ" ಬೂಕ್‍ದ ಪ್ರಕಾರೊ ಟೊಮೆಟೋ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ ಎತ್ತರ ಪ್ರದೇಸೊಡ್ದ್ ಬತ್ತ್ಂಡ್.[೪] ಆಂಡ ಸ್ಮಿತ್ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಶ್, ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಡ್ ಕಾರ್ ದೀಡುನೆಗ್ ದುಂಬೆ ಟೊಮೆಟೊ ಕಿರ್ಸಿ ನಡತ್ತೊಂದಿತ್ತ್ಂಡ್ ಪನ್ಪುನ ಬಗೆಟ್ ಒವ್ವೇ ಪುರಾವೆ ಇದ್ದಿಂದ್ ಬರೆತೆರ್. ಆಂಡ ಸಂಶೋದಕೆರ್ ಇಂದೆನ್ ಒಪ್ಪುಜೆರ್. ಪೆರುಟು ಇತ್ತೆ ಕಿರ್ಸಿ ಮಲ್ಪುನ ಪರ್ಂದ್‍ಲೆಗ್ ದಿಂಜ ಪಿರಾಕ್‍ಡ್ದೆ ಪುರಾವೆ ಇದ್ದಿ. ದಿಂಜ ಕಿರ್ಸಿದ ಜ್ಞಾನೊಲು ಯೂರೋಪಿಯನ್ನೆರ್ ಬತ್ತ್‌ನೆಡ್ದ ಬುಕ್ಕೊ ಪೋಂಡ್‍ಗೆ.
- ಅವು ಎಂಚಿನವೇ ಇತ್ತ್ಂಡಲಾ ಟೊಮೆಟೊ ಎಂಚ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕೊಗು ಪಿದಯಿಡ್ದ್ ಬತ್ತ್ಂಡ್ಂದ್ ಪನೊಡಾಪುಂಡು. ಮಾಯಾ ಬುಕ್ಕೊ ಬೆತೆ ಪಂಗಡೊಲೆನ ಜನೊ ಈ ಪರ್ಂದ್‍ನ್ ಅಡುಗೆಡ್ ಉಪಯೋಗಿಸವೊಂದಿತ್ತೆರ್‌ಗೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಮೆಕ್ಸಿಕೊಡು ೧೬ನೇ ಶತಮಾನೊಟು ಇಂದೆನ್ ಬುಲೆಪಾವೊಂದಿತ್ತೆರ್‌ಗೆ.
ಸ್ಪೇನ್ ದೇಸೊಡು ಟೊಮೆಟೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕೊನು ಸ್ಪೇನ್ ದೇಸೊದಕುಲು ಆಕ್ರಮಣ ಮಲ್ತ್‌ನಗ ಕೆರಿಬ್ಬಿಯನ್ನೆರೆ ಕಾಲೋನಿಲೆಡ್ ಟೊಮೆಟೊ ವಿತರಿಸಯೆರ್‌‍ಗೆ. ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್ ದೇಸೊಗು ಕೂಡ ಇಂದೆನ್ ದೆತೊಂದು ಪೋಯೆರ್. ಅಲ್ಪಡ್ದ್ ಏಶಿಯಾ ಖಂಡೊಗು ಬತ್ತ್ಂಡ್ಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಸ್ಪೇನ್ ದೇಸೊದಕುಲು ಯೂರೋಪುಗ್ ಟೊಮೆಟೊ ಕೊಂಡತ್ತೆರ್. ಅಲ್ಪದ ವಾತಾವರಣೊಗು ಹುಲುಸಾದ್ ಬುಲೆಂಡ್. ೧೫೪೦ನೇ ಇಸವಿದಾತ್ ಪೊರ್ತುಗು ಬೇಸಾಯೊ ಸುರುವಾಂಡ್. ಸ್ಪೇಯ್ನ್‌ಡ್ ೧೬೦೦ನೆ ಸಮಯೊಡು ಅಪಗನೆ ಬೇತೆಬೇತೆ ಅಡಿಗೆಡ್ ಟೊಮೆಟೊ ಬಳಕಿಯೆರ್.
ಭಾರತೊಡು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಅಂದಾಜಿ ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದ ಪೊರ್ತುಗು, ಪೋರ್ಚುಗೀಸೆರ್ ನಮ ದೇಸೊಗು ಬನ್ನಗ ಟೊಮೆಟೊನು ಪತೊಂದು ಬತ್ತೆರ್ ಪನ್ಪೆರ್[೫]. ಈ ತರಕಾರಿ ದೊಂಬುಡು, ಎಡ್ಡೆ ಬುಳೆವುಂಡು ಅತ್ತಂದೆ ನಮ ದೇಸೊದ ಮಣ್ಣ್‌ಡ್ ಎಡ್ಡೆ ಒಗ್ಗಿದ್ ಬುಳೇಂಡ್. ಅಂಚಾದ್ ಟೊಮೆಟೊ ನಮ ದೇಸೊಡೊರ್ಮೆ ಪಗರಿಂಡ್. ಇನಿಕ್‌ಲಾ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಸೊಡು ಟೊಮೆಟೊಗು ವಿಲಾಯ್ತಿ(ಪರದೇಸೊದ) ಬೇಗನ್ ಪಂಡ್‍ದ್ ಪುದರ್ ಉಂಡು.
ಕೃಷಿ- ಭಾರತೊಡು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ತಳಿಕುಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ನಮ ದೇಸೊದ ಸರಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆ ಆಯಿನ ಇಂಡಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ರಿಸರ್ಚ್- ICAR ಸಂಸ್ಥೆ ನಮ ದೇಸೊದ ಹವಾಮಾನ ಬುಕ್ಕ ಮಣ್ಣ್‌ಗ್ ಆಪಿಲೆಕ ೯ ಬಗೆತ್ತ ಟೊಮೆಟೊ ತಳಿಕ್ಲೆನ್ ಬುಡ್ಕಡೆ ಮಲ್ತ್‌ದೆರ್. ಒಂಜೊಂಜಿ ತಳಿಕ್ ಒಂಜೊಂಜಿ ಇಸೇಸ ಗುಣಲಕ್ಸಣ ಉಂಡು[೬].
- ಅರ್ಕಾ ರಕ್ಷಕ್
- ಅರ್ಕಾ ಸಾಮ್ರಾಟ್
- ಅರ್ಕ ಅಭೇದ- ಹೆಚ್ ೩೦೭
- ಅರ್ಕಾ ಅಭಾ (BWR - 1)
- ಅರ್ಕಾ ಅಹುತಿ (SEL -11)
- ಅರ್ಕಾ ವಿಕಾಸ್ (ಸೆ.22)
- ಅರ್ಕಾ ಅನನ್ಯಾ
- ಅರ್ಕಾ ಮೇಘಲಿ
- ಅರ್ಕಾ ಸೌರಭ್
ಉಂದು ಅತ್ತಂದೆ ಬೇತೆ ಖಾಸಗಿ ಕೃಷಿ ಸ್ಂಸೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಲುಲಾ ಟೊಮೇಟೊದ ತಳಿನ್ ಬುಡ್ಕಡೆ ಮಲ್ತ್‌ದ. ಅವೆನ್ ಮುಲ್ಪ ತೂವೊಲಿ.
ಮಣ್ಣ್
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ನೆಲ ಹದ ಮಲ್ಪುನಿ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ನೀರಾವರಿ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಗೊಬ್ಬರ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಸೀಕ್‌ಲು ಬುಕ್ಕ ನಿಯಂತ್ರಣ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಇಳುವರಿ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಮಾರುಕಟ್ಟೆ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಟೊಮೆಟೊದ ದಾಖಲೆಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]
ಗೊರ್ಡೊನ್ ಗ್ರಹಾಮ್, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್, ಒಕ್ಲೊಹೋಮ(೧೯೮೬) ಬುಲೆಯಿನ 3.51 kg ತೂಕೊದ ಟೊಮೆಟೊ ಇಡೆಗ್‍ಮುಟ್ಟ ದಿಂಜ ತೂಕೊದ ಟೊಮೆಟೊ ಆತ್ಂಡ್.[೭] ದಿಂಜ ಮಲ್ಲ ಟೊಮೆಟೊ ದೈ ಸನ್ ಗೋಲ್ಡ್ನ್ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‍ದ ನ್ಯೂಟ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಕಂಪನಿ ೨೦೦೦ ಇಸವಿಡ್ ಬುಲೆಪಾದ್ಂಡ್.[೮] ಇಂದೆತ ಉದ್ದೊ ೧೯.೮ ಮೀಟರ್ (೬೫ ಅಡಿ)ಆತ್ಂಡ್.
ಟೊಮೆಟೊಡು ಮರ್ದ್‍ದ ಗುಣೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಎದೆತ ನೆತ್ತೆರ್ದ ನಾಳೊಡಿಪ್ಪುನ ಚರ್ಬಿ ಕರಯರ ಟೊಮೆಟೊದ ರಸೊಟು ತಯಾರ್ ಮಲ್ತ್‌ಬ ಮಾತ್ರೆನ್ ಉಪಯೋಗ ಮಲ್ಪುವೆರ್:ಚರ್ಚೆಪುಟೊ
ಕರ್ನಾಟಕೊಡು ಟೊಮೆಟೊ ಬುಲೆ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ಕರ್ನಾಟಕೊಡು ಬೆಂಗಳೂರುಡು ತೋಟಗಾರಿಕಾ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಲ್ತಿನ ಟೊಮೆಟೊ ಬುಲೆ ರೈತೆರೆನ ಪಾಲ್‍ಗ್ ವರದಾನೊ ಅದುಂಡು. ಅರ್ಕಾರಕ್ಷಕ್‌ ಟೊಮೆಟೊ ಬಿತ್ತ್ ದಿಂಜ ಪತ್ತುನ ಜಾತಿ ಅತ್ತಂದೆ ಮೂಜಿ ಮುಕ್ಯೊ ರೋಗೊಲೆನ್ ತಡೆವೊನುನ ಸಕ್ತಿ ಉಂಡುಂದು ಇಂದೆನ್ ತಯಾರ್ ಮಲ್ತ್‌ನ ತೋಟಗಾರಿಕಾ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆದ ಇಜ್ಞಾನಿ ಡಾ.ಎ.ಟಿ. ಸದಾಶಿವೆರ್ ಪನ್ಪೆರ್.[೯]
- ಟೊಮೆಟೊ ಬುಲೆಕ್ ಸೊರುಗು ರೋಗೊ, ಇರೆ ಮುರುಂಟು ರೋಗೊ ಬುಕ್ಕೊ ಇರೆಚುಕ್ಕೆ ರೋಗೊನು ತಡೆಪುನ ಸಕ್ತಿ ಅರ್ಕಾರಕ್ಷಕ್‌ ಬಿತ್ತ್‌ಗ್ ಉಂಡು ಪನ್ಪೆರ್.[೧೦]
ಟೊಮೆಟೊಡು ತಯಾರಾಪುನ ತೆನಸ್
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಬೋಡಾಪುನ ಸಾಮಾಗ್ರಿಲು
- ಟೊಮೋಟೊ-೨೫೦ಗ್ರಾಮ್, ಅರಿತ ಹಿಟ್-೨೫೦ಗ್ರಾಮ್, ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿದ ರಸ-೧/೨ ಕಪ್, ಮುಂಚಿದ ಪುಡಿ-೧ ಚಮಚ, ಉಪ್ಪು-ರುಚಿಗು ಬೊಡಾಯಿನಾತು, ಜೀರಿಗೆದ ಪುಡಿ-೧ ಚಮಚ, ಕೋತ್ತಂಬರಿ ತಪ್ಪು-೧ ಕಟ್ಟು, ನಿಂಬೆ ರಸ-೧ ಚಮಚ, ಶುಂಠಿದ ರಸ-೧ ಚಮಚ, ಧನಿಯ ಪುಡಿ-೧ ಚಮಚ, ಬೆಣ್ಣೆ-೫೦ಗ್ರಾಮ್, ಎಣ್ಣೆ-೫೦ಗ್ರಾಮ್.
ಮಲ್ಪುನ ವಿದಾನ
- ಒಂಜಿ ಪಾತ್ರೆ ಗೆತೊಂದು ಪೂರ ಸಾಮಗ್ರಿಲೆನು ಎಡ್ಡೆ ಮಲ್ತುದು ಬೆರಕೆ ಮಲಪೊಡು.ಆಯಿ ಬೋಕ್ಕ ಅ ಹಿಟ್ಟುನು ೫-೬ ಉಂಡೆ ತಯಾರಿಸೊವಡೊ ಅಯಿಬೊಕ್ಕ ಒಂಜಿ ಕಾವಲಿಗ್ ಎಣ್ಣೆನು ಕಿನ್ನೆಡು ಕಾಯಿಪಾವೊಡು. ಬೊಕ್ಕ ಉಂಡೆಲೆನು ರೊಟ್ಟಿ ಮಲ್ತುದು ಎಣ್ಣೆಡು ಬುಡೋಡು ಅಡೆಗು ಟೊಮೋಟೊ ರೊಟ್ಟಿ ತಯಾರಾಪುಂಡು.
ಉಲ್ಲೇಕೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ↑ http://bioinformatics.psb.ugent.be/genomes/view/Solanum-lycopersicum
- ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2015-11-01. Retrieved 2015-09-01.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help)CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "tomato". etymonline.com. Douglas Harper. Retrieved 20 April 2023.
- ↑ http://www.amazon.com/The-Tomato-America-History-Culture/dp/1570030006
- ↑ "History of Tomato (Poor Man's Apple)" (PDF). iosrjournals.org. iosrjournals. Retrieved 20 April 2023.
- ↑ "ಪ್ರಭೇದಗಳು". /14.139.158.107:8108. ಭಾ.ಕೃ.ಸಂ.ಪ - ಭಾರತೀಯ ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ. Retrieved 20 April 2023.[dead link]
- ↑ http://www.gordongraham.com/
- ↑ http://www.johnnyseeds.com/p-7929-sun-gold.aspx
- ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2015-04-14. Retrieved 2015-09-01.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (help)CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ http://www.newindianexpress.com/states/karnataka/Farmers-get-advice-on-better-farming-from-scientists/2013/09/08/article1773848.ece?service=print[dead link]