ಕನ್ಯಾಪು
ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯೊ ದಕ್ಷಿಣಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆದ ಪುತ್ತೂರು, ಬಂಟ್ವಾಳ ಬುಕ್ಕೊ ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯೊದ ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆದ ಪೆರ್ಲ ಪ್ರದೇಸೊಡು ಮಾಯಿ (ಮಕರಡ್ದ್ ಮಾಘ-ಮಾರ್ಚಿ) ತಿಂಗೊಳ್ದ ಪುಣ್ಣಮೆಡ್ದ್ ಸುಗ್ಗಿದ ಪುಣ್ಣಮೆಗ್ ಮುಟ್ಟ ಒಂಜಿ ತಿಂಗೊಲು ಸಮಯೊ ರಾತ್ರೆ ಪೊರ್ತುಗು ನಲಿಕೆದಗ್ಲ್ ಇಲ್ಲ್ ಇಲ್ಲಡೆ ಪೋದ್ ನಡಪಾದ್ ಕೊರ್ಪುನ ಒಂಜಿ ನಲಿಕೆದ ಕ್ರಮ. ಉಂದೊಂಜಿ ಕಾಲಕ್ರಮೊಡು ನಡಪುನ ನಲಿಕೆ. ಕನ್ಯಾಪು ಪಂಡ ಕನ್ಯಾಪೊನ್ನು (ಮದಿಮೆ ಆವಂದಿನ ಪೊನ್ನು) ಪಂಡ್‌ದ್ ಅರ್ತೊ. [೧]
ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್ ಕನ್ಯಾಪು ಪನ್ಪುನ ನಲಿಕೆನ್ ನಲಿಕೆದಕುಲು ರಾತ್ರೆದ ಪೊರ್ತುಡು ನಲಿತೊಂದು ಬರ್ಪೆರ್.[೨] ಉಂದುವೆ ನಲಿಕೆನ್ ಕೆಲವು ಜಾಗೆಡ್ ಮದಿಮ್ಮಾಯ ಮದಿಮ್ಮಾಲ್ ನಲಿಕೆ ಪಂದ್‌ಲಾ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಈ ನಲಿಕೆ ಅಣ್ ಪೊಣ್ಣು ಪನ್ಪುನ ನೆಲೆತ್ತ ನಲಿಕೆ ಆದ್ ಉಂಡು.
ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆದ ಪ್ರಸರಣೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಈ ನಲಿಕೆ ತುಳುನಾಡ್ದ ಕಾಸರಗೋಡು ಪ್ರದೇಸೊಡು ಬಾರಿ ಪ್ರಚಾರೊಡು ಇತ್ತ್‌ನ ನಲಿಕೆ, ಪುತ್ತೂರು, ಬಂಟ್ವಾಳ, ಬೆಳ್ತಂಗಡಿ ತಾಲೊಕುಡು ಮಾಯಿದ ಮದಿಮ್ಮಾಯ ಮದಿಮ್ಮಾಲಾದ್ ಪನ್ಪುನ ಪುದರ್‌ಡ್ ನಲಿಪುವೆರ್. ಈ ಊರುಲೆಡ್ ಇಂದೆನ್ ಪರವ ಸಮುದಾಯೊದಗ್ಲ್ ನಲಿಪುವೆರ್. ಈ ನಲಿಕೆನ್ ಸುಗ್ಗಿ ತಿಂಗೊಲುಡು (ಮಾರ್ಚ್-ಏಪ್ರಿಲ್) ಇಲ್ಲ್ ಇಲ್ಲ್ ನಲಿತೊಂದು ಬರ್ಪೆರ್. ಕನ್ನಡೊಡು ಮದಿಮ್ಮಾಯೆ ಪಂಡ ಮದುಮಗ ಪಂದ್, ಮದಿಮ್ಮಾಲ್ ಪಂಡ ಮದುಮಗಳು' ಪಂದ್ ಅರ್ತೊ.
ವೇಸೊದ ಕ್ರಮೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆದ ತಂಡೊಡು ರಡ್ಡ್ ಜನೊ ವೇಸೊ ಪಾಡ್‌ನ ನಲಿಕೆದಗ್ಲ್ ಇಪ್ಪುವೆರ್. ರಡ್ಡ್ ಜನಲಾ ಆನುಲು. ಒರಿ ಪೊನ್ನನ ವೇಸೊ ಪಾಡ್ದ್, ಬೊಕ್ಕೊರಿ ಆನನ ವೇಸೊ ಪಾಡ್ದ್ ಇಪ್ಪುವೆರ್. ಕಾಸರಗೋಡು ಪ್ರದೇಸೊಡು ಕೊರಗ ವೇಸೊ ಸೇರ್ದ್ ಮೂಜಿ ವೇಸೊಲು ಉಲ್ಲೊ. ಜತೆಟ್ ಒರಿ ನರಮಾನಿ ತೆಂಬರೆ ಬೊಟ್ಟೊಂದು ಪಾರ್ತನೊ ಪನ್ಪೆರ್.
ಆನ್ ಬುಕ್ಕೊ ಪೊನ್ನು ವೇಸೊ ಪಾಡ್‍ಗ್ಲ್ ತಗೆತಂಗಡಿ ಪಂದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್. ಆನನ ವೇಸೊಡು ಇಪ್ಪುನ ನರಮಾನಿ ಬೊಲ್ದುದ ಕುಂಟುದ ಕಚ್ಚೆ ಬುಕ್ಕೊ ಮಲ್ಲ ಕೈತ ಅಂಗಿನ್ ಪಾಡ್‌ವೆರ್. ಬುಕ್ಕೊ ತರೆಕೊಂಜಿ ಮುಂಡಾಸ್, ಕೈಟೊಂಜಿ ಬೈರಾಸ್ ಪತೊನ್‌ವೆರ್. ಮೋರೆಗ್ ಪೌಡರ್, ಹುಬ್ಬುಗು ಮೈ ಪೂಜೊಂದು ಬೊಳ್ದು ಕೆಂಪುದ ಉದ್ದೊ ನಾಮೊ ಪಾಡೊಂದಿಪ್ಪುವೆರ್. ಈ ನಲಿಕೆಡ್ ಪೊನ್ನು ವೇಸೊ ಮುಕ್ಯೊ ವೇಸೊದಾಲ್. ಎಡ್ಡೆ ಸೀರೆ(ಜರಿಸೀರೆ) ತುತ್ತೊಂದು ಮಿರೆಕಟ್ಟ್ ಕಟ್ಟ್‌ನ ರವಕೆ ಪಾಡೊಂದಿಪ್ಪುವೆ. ತರೆಕ್ ಟೋಪನ್ ದೀಡೊಂದು ಅಯಿನ್ ಬಾರ್ದ್ ಜೆಡೆನೇಯ್ದ್ ಬುಡ್‌ಪ್ಪೆ. ಪೂ ಮುಡಿತೊಂದಿಪ್ಪುವೆ. ಮೋರೆಗ್ ಪೌಡರ್, ಕಣ್ಣ್‌ಗ್ ಮೈ, ಮುಂಡೊಗು ಬೊಟ್ಟು, ತುಟಿಕ್ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣೊ ಮೆತ್ತೊಂದಿಪ್ಪುವೆ. ಕೆಬಿಕ್ ಪದ್ದೋಯಿ, ಕೈಕ್ ಕಾಜಿ, ಮೂಂಕುಗು ಬೊಟ್ಟು, ಕಂಟೆಲ್‍ಗ್ ಮಾಲೆ ಪಾಡೊಂದಿಪ್ಪುವೆ. ಕಾರ್‌ಗ್ ಗೆಜ್ಜೆ ಕಟ್ಟೊಂದಿಪ್ಪುವೆರ್. ಕೊರಗ ವೇಸೊ ಪಾಡ್‌ನ ಜನೊ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣೊದ ತುಂಡು ಕುಂಟು ತುತ್ತೊಂದು ಕರಿನ್ ಪೂಜೊಂದು ತರೆಕ್ ಮುಟ್ಟಾಲೆ, ಕೈಟ್ ತಂದೆಲ್ ಪತೊಂದಿಪ್ಪುವೆ. ಕೊರಗ ವೇಸೊ ಪಾಡ್‌ನ ಜನೊ ಸುರು ಜಾಲ್‌ಗ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ನಲಿಪುವೆ.
ಜನಪದ ಕತೆಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆದ ಬಗೆಟ್ ಮಸ್ತ್ ಕತೆಕ್ಲು ಉಂಡು. ಒಂಜಿ ಕತೆಟ್ ಒರ್ತಿ ಮದಿಮೆ ಆವಂದಿನ ಪೊನ್ನು ಆಲೆನ ಪುಟ್ಟಟುದ ಬಗೆಟ್ ಅಪ್ಪೆ ಅಮ್ಮೆ ಪಂಡೊನ್‌ನ ಪರಕೆನ್ ಸಂದಾಯನಪರಕೆದ ಸೊತ್ತುಲೆನೊಟ್ಟುಗು ಗಟ್ಟ ಜತ್ತ್‌ದ್ ಸೋಮನಾಥ ದೇಸ್ತಾನೊಗು ಬರ್ಪುನ ಕತೆ. ನಾನೊಂಜಿ ಕತೆಟ್ ಗಟ್ಟದ ಮಿತ್ತ ಮಲ್ಲ ಪಾಳೆಗಾರನ ಏಳು ಜನೊ ಪೊನ್ನು ಜೋಕ್ಲೆನೊಟ್ಟುಗು ತುಳುನಾಡ್ದ ಉಬಾರು (ಉಪ್ಪಿನಂಗಡಿ)ಡ್ ನಡಪ್ಪುನ ಮಕೆ ಜಾತ್ರೆ ತೂಯರ ಬರ್ಪುನ ಬನ್ನನೆ ಉಂಡು. ಈ ನಲಿಕೆನ್ ಕುಮ್ಮೊದ ನಲಿಕೆಂದ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಈ ನಲಿಕೆದ ಮಲ್ಲ ಬಾಗವಾದಿಪ್ಪುನ ಪಾಡ್ದನೊನು ಆದರಿತ್‌ದ್ ಕೆಲವು ಅಬಿಪ್ರಾಯೊಲೆನ್ ಪನಿಯರ ಸಾದ್ಯೊ ಉಂಡು. ಮುಕ್ಯವಾದ್ ಕನ್ಯಾಪು ತುಳುನಾಡ್‌ದಾಲತ್ತ್. ಆಲ್ ತುಳುನಾಡ್ಗ್ ಗಟ್ಟದ ಮಿತ್ತ್‌ಡ್ದ್ ಬತ್ತ್‌ನಾಲ್. ಏಳು ಜನೊ ಪಲಯಲ್ಲೆಗ್ ಒರ್ತಿಯೆ ತಂಗಡಿಯಾದ್, ದೇವೆರೆ ಪರಕೆಡ್ ಪುಟ್ಟ್‌ನಾಲ್. ಆಲೆನ ಪುಟ್ಟ್‌ಗ್ ಕಾರಣ ಆಯಿನ ಸೋಮನಾಥ ದೇವೆರೆಗ್ ದುಂಬು ಅಪ್ಪೆ ಪಂಡ್‌ನ ಪರಕೆನ್ ಸಂದಾಯರ ಕನ್ಯಾಪು ತುಳುನಾಡ್ಗ್ ಬರ್ಪಾಲ್. ಇಂಚ ಬನ್ನಗ ಕೊರಗ ಸಮುದಾಯೊದ ಏಳ್ ಜನೊನು ಜತೆಟ್ ಲೆತೊಂದ್ ಬರ್ಪಲ್. ಈ ವಿವರೊ ಮಸ್ತ್ ಜೋದ್ಯೊದ. ಈ ನಲಿಕೆ ನಡಪಾವುನ ಸುರುಟು ಬುಕ್ಕೊ ಅಕೇರಿಗ್ ಒವ್ವೇ ಆಚರ್ಣೆ ಇಪ್ಪುಜಿ. ಕಾಸರಗೋಡು ಪರಿಸರೊಡು ಅಂಚನೆ ಬಂಟ್ವಾಳೊದ ವಿಟ್ಲ ಸೀಮೆಡ್ ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆದೊಟ್ಟುಗೆ ಕೊರಗ ನಲಿಕೆಲಾ ನಡಪುಂಡು. ಒಂಜಾನೊಂಜಿ ಕಾಲೊಡು ಉಪ್ಪಿನಂಗಡಿ ಮಖೆ ಜಾತ್ರೆಗ್ ಏಳ್ ಜನೊ ರಾಜಕುಮಾರಿನಕುಲು ಬತ್ತ್‌ದ್ ಇತ್ತೆರ್‌ಗೆ. ಅಂಚ ಬತ್ತ್‌ನ ಏಳ್ ಜನೊ ರಾಜಕುಮಾರಿನಕುಲೆಡ ಅಕೇರಿದಾಲ್ ಪರವಕಟ್ಟೆಗ್ ಬರ್ಪಲ್. ಅಲ್ಪ ಬೂತ ಕಟ್ಯೆರೆ ಮೋನೆಗ್ ಬಣ್ಣ ಪಾಡೊಂದು ಇತ್ತ್‌ನ ಪರವನ್ ತೂಯಲ್. ಆಲೆಗ್ ಆ ಪರವನೊಟ್ಟುಗು ಮೋಕೆ ಆಪುಂಡು. ಈ ವಿಚಾರೊನು ತೆರಿನ ಆಲೆನ ಆಜಿ ಜನೊ ಪಲಿಯಲ್ಲು ತಂಗಡಿ ರಾಜಕುಮಾರಿಗ್ ಬೊಕ್ಕ ಆ ಪರವಗ್ ಶಾಪೊ ಕೊರ್ದು ಅಕುಲೆನ್ ಮಾಯಕೊ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಅಂಚ ಮಾಯಕೊ ಆಯಿನ ಅಕ್ಲೆನ ನೆಂಪುಗಾತ್ರೊ ಇನಿಕ್ಕ್‌ಲಾ ಅಕುಲು ಮದಿಮ್ಮಾಯ ಮದಿಮ್ಮಾಲಾದ್ ಬರ್ಪೆರ್ ಪನ್ಪುಪು ನೆಲೆಟ್ಟ್ ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆನ್ ನಲಿಪುವೆರ್.
ನಲಿಕೆದ ಕ್ರಮೊ
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]ಆನ್ ಪೊನ್ನು ನಲಿಕೆದಕ್ಲ್ ಅಕ್ಲೆನ ತಂಗಡಿ ಪಂಡಿಲೆಕ ನಲಿಪುನಗ ಈ ನಲಿಕೆಡ್ ಇಪ್ಪುನ ಪೊರ್ಲು ತೆರಿಯುಂಡು. ನಲಿಕೆಡ್ ಮೋಡಿ ಉಂಡು. ಅಕುಲು ನಲಿತೊಂದು, ಗುದ್ದೊಂದು, ಅಕ್ಲೆನ ಕೈ ಕೈನ್ ಅಲೆಂಚಾದ್, ಬುಕ್ಕೊ ದುಂಬು ಪಿರವು ಜಾಲ್ ಸುತ್ತುಲ ನಲಿಪುವೆರ್. ಇಂಚನೆ ಪರವ ಸಮುದಾಯೊದ ರಡ್ಡ್ ಜನೊ ಜವನೆರ್ ಮದಿಮ್ಮಾಯ ಮದಿಮ್ಮಾಲ್ ವೇಷೊ ಪಾಡುವೆರ್. ಕಾರ್‌ಗ್ ಗಗ್ಗರೊ ಕಟ್ಟುವೆರ್. ಹಿಮ್ಮೇಳೊಡು ತೆಂಬರೆ ಬೊಟ್ಟೊಂದು ಒಂಜಿ ಪನ್ಜೋವು ಬರ್ಪೆರ್. ತೆಂಬರೆದೊಟ್ಟುಗೆ ಪಾರ್ತನೊ ಪನ್ಪೆರ್. ತೆಂಬರೆದ ಪೆಟ್ಟ್‌‍ಗ್‍ಲಾ ಪಾರ್ತನೊದ ರಾಗೊಗುಲಾ ಪೊರ್ಲುದ ನಲಿಕೆ ನಲಿಪುವೆರ್. ಪ್ರೇಮೊ, ವಿರಹೊ, ಸಿಂಗಾರೊ ಇಂಚ ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಬಾವೊಲು ಬರ್ಪುನ ನಲಿಕೆ ನಲಿಪುವೆರ್. ಇಲ್ಲ್ ಇಲ್ಲ್‌ದ ಜಾಲಗ್ ಬತ್ತ್‌ದ್ ಮದಿಮ್ಮಾಯೆ ಮದಿಮ್ಮಾಲ್ ಬತ್ತೆರ್ಂದ್ ಲೆತ್ತ್ ಪನ್ಪೆರ್. ಕೈಟೊಂಜಿ ಲಾಟಾನ್, ಪೋಡಿಗೊಂಜಿ ತಂದೆಲ್, ಇಲ್ಲ್‌ದಕುಲು ಕೊರ್ಪುನ ಅರಿ, ಬಾರ್ ಇಂಚ ಬೇತೆ ತೆನಸ್‍ಲೆನ್ ಚೀಲೊಡು ಪಾಡೊಂದು ಬೇತೆ ಬೇತೆ ಇಲ್ಲ್‌ಗ್ ಪೋಪೆರ್. ಇಂಚ ರಾತ್ರಿಯಿಡಿ ಊರಿಡಿಕ್ಕ ಪೋಪೆರ್. ಉಂದುವೆ ನಲಿಕೆನ್ ನಲಿಕೆ ಜಾತಿದಕುಲು ನಲಿಪುವೆರ್. ಇಂದೆನ್ ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆ ಪನ್ಪೆರ್. ಈ ನಲಿಕೆನ್ ಆಯಾ ಊರುದಗ್ಲ್ ಅವ್ವೇ ಊರುಡು ನಲಿಪುವೆರ್. ಬೇತೆ ಊರುಗು ಪೋಪುಜೆರ್. ಇಂದೆನ್ ಅಜಲ್ ಪಂದ್ ಲೆಪ್ಪುವೆರ್.
-
ಕನ್ಯಾಪು ವೇಸೊ ತಯಾರಿ -
ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆದ ಕೊರಗ/ಹಾಸ್ಯೊ ವೇಸೊ -
ಜಾಲ್‌ಡ್‌ ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆ -
ಜಾಲ್‌ಡ್‌ ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆ -
ಜಾಲ್‌ಡ್‌ ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆ -
ಜಾಲ್‌ಡ್‌ ಕನ್ಯಾಪು ನಲಿಕೆ -
ಕನ್ಯಾಪು ಕತೆ ನಿರೂಪಣೆ
ಉಲ್ಲೇಕೊಲು
[ಸಂಪೊಲಿಪುಲೆ]- ↑ ಪಾಲ್ತಾಡಿ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಆಚಾರ್, ತುಳುನಾಡಿನ ಜನಪದ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳು 2017. ಶಿಗ್ಗಾವಿ:ಕರ್ನಾಟಕ ಜಾನಪದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಗೋಟಗೋಡಿ
- ↑ "ತುಳು ಚಾವಡಿ- ಬಾಲೆ ಕನ್ಯಾಪು ಓಲು ಪುಟ್ಟಿಯಲ್... ಓಲು ನಲಿತಲ್". Vijay Karnataka (in ಕನ್ನಡ).