ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ

ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ

ಬೇತೆ ಪುದರ್	ಗುಡ್ಡೆದ ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ
ಬಗೆ	ಅಡ್ಯೆ
ಮೂಲದ ಜಾಗೆ	ಭಾರತ
ಪ್ರದೇಸೊ	ಕುಡ್ಲ, ಉಡುಪಿ
ಬೊಡಾಯಿನ ಸಾಮಾನ್	ಕೇನೆದ ಕಂಡೆ

ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಆಟಿ ಅಮಾಸೆದಾನಿ ತುಳುನಾಡ್‍ಡ್ ಮಲ್ಪುನ ಒಂಜಿ ವಿಸೇಸವಾಯಿನ ಅಡ್ಯೆ. ಆಟಿದ ಅಮಾಸೆ ತುಲುವೆರೆಗ್ ಇಸೇಸವಾಯಿನ ದಿನೊ. ಆನಿ ಪುಲ್ಲರೆ ಕಾಂಡೆ ಪಾಲೆದ ಕೆತ್ತೆದ ಮರ್ದು ಪರ್ಂಡ, ಮದ್ಯನೊಗ್ ಆಟಿದ ಅಗೆಲ್ ಬಲಸುವೆರ್. ಬಯ್ಯಗ್ ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಮಲ್ತುದು ಅವೆನ್ ಕುಟ್ಟಿಅಟ್ಟೊಡು ಎಡೆ ಮಿಸೆಲ್ ಬಲಸು ದೀಪಿನ ಕ್ರಮೊ ಉಂಡು. ಕೆಲವು ಕಡೆಟ್ ಅಮಾಸೆ ಕರಿ ಬೊಕ್ಕ ಆಟಿ ತಿಂಗೊಲ್ದ ಉಲಾಯಿ ಇಲ್ಲಡ್ ಒಂಜಿ ದಿನ ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಮಲ್ತುದು ಬಲಸುವೆರ್.
ಕುತ್ತಿಅಟ್ಟೊಡು (ಅಡಿಪಿಲ್ಲುದ ಪುಗೆ ಪೋಪಿನ ಮಿತ್ತುದ ಅಟ್ಟ) ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಮಲ್ತುದು ದೀಪಿನ ಕ್ರಮೊ ಬೋಳೂರು ಗರಡಿದ ಇಲ್ಲೊಡ್ ದುಂಬುಡಿಂಚಿ ನಡತೊಂದು ಬಯಿದಿನವು. ಅರಿ, ಧಾನ್ಯದ ಮುಡಿ ಕಾಪಿದು ದೀಪಿನ ಕುಟ್ಟಿಅಟ್ಟಡ್ ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಮಲ್ತ್ ದೀಯೆರ್ಡ ಅರಿತ ಮುಡಿ, ಸಿರಿ ಸಂಪತ್ ಉರ್ಕಾರ್ದು ಬರ್ಪುಂಡು ಪಂಡುದು ಹಿರಿಯಕ್ಲೆನ ನಂಬೊಲಿಗೆ. ನೆಟ್ಟ್ ನರಮಾನಿದ ಆರೋಗ್ಯ ಕಾಪುನ ಕಾಲಜಿಲಾ ಉಂಡು.

ನಂಬುಗೆ

ಮಲ್ತಿನ ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿನ್ ಕುತ್ತಿಅಟ್ಟೊಡು (ಅಡಿಪಿಲ್ಲುದ ಪುಗೆ ಪೋಪಿನ ಮಿತ್ತುದ ಅಟ್ಟ) ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಮಲ್ತುದು ದೀಪಿನ ಕ್ರಮೊ ಉಂಡು. ಅರಿ, ಧಾನ್ಯದ ಮುಡಿ ಕಾಪಿದು ದೀಪಿನ ಕುಟ್ಟಿಅಟ್ಟಡ್ ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಮಲ್ತ್ ದೀಂಡ ಅರಿತ ಮುಡಿ, ಸಿರಿ ಸಂಪತ್ತ್ ಉರ್ಕಾರ್ದ್ ಬರ್ಪುಂಡು ಪಂಡುದು ಹಿರಿಯಕ್ಲೆನ ನಂಬೊಲಿಗೆ. ನೆಟ್ಟ್ ನರಮಾನಿನ ಆರೋಗ್ಯ ಕಾಪುನ ಕಾಲಜಿಲಾ ಉಂಡು.

ಕೇನೆದ ಕಂಡೆನ್ ಗರ್ಪಿನ ಕ್ರಮೊ

ಆಟಿ ಅಮಾಸೆದಾನಿ ಪುಲ್ಯ ಕಾಂಡೆ ಲಕ್‍ದ್, ಗುಡ್ಡೆಡ್ ಬುಲೆವುನ, ಸೂರ್ನ ಕಂಡೆದ ಜಾತಿದ ಕೇನೆದ ಕಂಡೆನ್ ಕತ್ತಿದ ಮುನೆ ತಾಗವಂದೆ ಗರ್ತುದು ದೆಪ್ಪೊಡು. ಮುಗುಳಿ(1, 3,5 ಇಂಚ) ಸಂಖ್ಯೆಡ್ ಕೇನೆದ ಕಂಡೆನ್ ಕನೊವೊಡು ಪನ್ಪಿನ ಕಟ್ಟ್ ಉಂಡು. ಅವೆನ್ ಬೆರ್ದ್ ಕೊಯ್ಯೊಲ್ದ ಓಡುಡ್ ಚೂಲಿನ್ ಕಿರೆತುದು, ಪೊರ್ಲುಡು ನೀರ್ ಡ್ ದೆಕ್ಕೊಡು. ದೆಕ್ಕ್ ನಗ ಮೆಯಿ ಕೈ ಚೂರು ಕಿರುಂಬುಂಡು!

ಗುಡ್ಡೆದ ಕೇನೆ ಏಪ ತೂಯರೆ ತಿಕ್ಕುಂಡು?

ಗುಡ್ಡೆದ ಕೇನೆ ಎಚ್ಚಾದ್ ಗುಡ್ಡೆಡ್ ಇಪ್ಪುಂಡು. ನೀರ್ದ ಪುಡೆಟ್ಟ್ ಆಪುಜಿ. ಕಲ್ಲ ಇಡೆತ್ತ ಮಣ್ಣ್ ಡ್ಲಾ ದೈ ತಿಕ್ಕುಂಡು. ಮಣ್ಣ್ ಗ್ ಬೆಜಕ್ರೆ ತಿಕ್ಕ್ಂಡ ದೈ ನನಾತ್ ಸೊರ್ಕುಂಡು. ಕಂಡೆ ಮಲ್ಲೆ ಆಪುಂಡು. ಅರಗಲಡ್ ದೈ ತೈತ್ ಇಪ್ಪುಂಡು. ಉಂದು ರಡ್ಡ್ ತಿಂಗೊಲುದ ಉಲಾಯಿ ದೈ ಆದ್ ಕಂಡೆ ಕಲ್ಯುಂಡು. ಪಗ್ಗು(ಮೇ)ತಿಂಗೊಲುಡೇ ಗಟ್ಟಿದ ಬರ್ಸ ಬತ್ತ್ಂಡ ಕಂಡೆ ನನೆದ್ ಮುಂಗೆ ಬರಿಯರೆ ಎಡ್ಡೆ ಆಪುಂಡು. ಬೇಸ ತಿಂಗೊಲು ಎಂಚಲಾ ಬರ್ಸ ಬರ್ಪುಂಡು. ಬತ್ತ್ಂಡ ದೈ ಬೇಗನೆ ಮಲ್ಲೆ ಆಪುಂಡು. ಆಟಿದ ಸುರುಕ್ಕೇ ಕಂಡೆ ತಿಕ್ಕುಂಡು. ಪಗ್ಗು ತಿಂಗೊಲು ಎಡ್ಡೆ ಬರ್ಸ ಬತ್ತ್ ದ್ ಬೇಸ ತಿಂಗೊಲು ಬರ್ಸ ಇಜ್ಜಿಡ ಮುಂಗೆ ಬೈದಿನ ಕೇನೆದ ದೈ ಮಿತ್ತ್ ಬರ್ಪುಜಿ. ದೈ ಸೈಪುಂಡು.
ಬೇಸದ ಬರ್ಸೊಗು ಮುಂಗೆ ಬತ್ತಿನ ದೈಟ್ಟ್ ಕಂಡೆ ಆಟಿದ ಅಕೇರಿಡ್ ತಿಕ್ಕುಂಡು. ಕೇನೆದ ಕಂಡೆ ಬೋಡಾಂಡ ಕೊಕ್ಕೆಡ್ ಗರ್ಪೊಡು. ಅಂಚೆನೆ ಪರ್ತ್ಂಡ ಕಂಡೆ ಒಂಜೊಂಜಿ ಸರ್ತಿ ತಿಕ್ಕುಜಿ. ಬಜೀ ಐತ್ತ ದಂಟ್ ಬೋಡಾಂಡ ಮೆಲ್ಲ ಪರ್ಪೊಡು. ಅಪಗ ದಂಟ್ ತಿಕ್ಕುಂಡು. ಜೋರುಡು ಪರ್ತ್ಂಡ ಕಂಡೆಲಾ ಬರ್ಪುಂಡು. ಬರ್ಪಿ ವರ್ಸೊಗು ಅಲ್ಪ ಕೇನೆ ಕೊಡ್ಯುಜಿ.

ಕೇನೆದ ಕಂಡೆನ್ ಬೈಪಾವುನ ಕ್ರಮೊ

ಆಯಿತೊಟ್ಟುಗು ದೆಕಿದಿನ ಕೇನೆದ ಕಂಡೆನ್ ಅಂಬಡೆದ ತಪ್ಪು , ಮೂಂಡಿದ ತಪ್ಪು, ನೆಲ್ಲಿದ ಕೆತ್ತೆ, ತರೋಲಿಗೆದ ತಪ್ಪುನು ತೊಂದುರುಡು ಪದರ್ ಪದರ್ಡ್ ಹಾಸುದು ಬೈಪಾವೆರ್. ಇಂಚ ಮಲ್ಪುನಗ ಐತ್ತ ಕಿರ್ಂಬೆಲ್ ಅಂಶ ಪೋಪುಂಡು.

ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಮಲ್ಪುನ ವಿದಾನೊ

ನನೆತಿನ ಉರ್ಪೆಲ್ ಅರಿನ್ ಪುಂಡಿಗ್ ಕಡೆಯಿ ಲೆಕೊ ಕಡೆದ್ ದೀವೊಡು(ಕೆಲವೆರ ಒಂತೆ ಬೊಲಂತೆಲಾ ಪಾಡ್ಬೆರ್, ಒಂತೆಗಟ್ಟಿ ಆವರೆ). ಇತ್ತೆ ಬೆಯಿಪಾದಿನ ಕೇನೆದ ಕಂಡೆನ್ ಸನ್ನ ಗುದ್ದುದು. ತುಂಡು ಇಪ್ಪರೆ ಬಲ್ಲಿ. ಅರಿತ್ತ ಬಂದ ಬೊಕ್ಕ ಗುದ್ದಿನ ಕೇನೆದ ಕಂಡೆದ ಪೊಡಿನ್ ಒಟ್ಟು ಮಲ್ತ್‍ದ್ ಮೊರೆಪ್ಪೊಡು. ಕಡೆಕ್ಕ್ ಮಮೂಲಿ ಪುಂಡಿರ್ದ್‍ಲಾ ವಂತೆ ಮಲ್ಲ ಮಲ್ತುದು ತೊಂದುರ್ಡು ಬೆಯಿಪಾವೊಡು. ಮುಲ್ಪಲಾ ಮುಗುಳಿ ಸಂಖ್ಯೆಡ್ ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಇಪ್ಪೊಡು. ಪುಂಡಿ ಬೈತಿ ಬೊಕ್ಕ ಜಾದ್ ದೀವೊಡು.

ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿನ್ ಬಲಸುನ ಕ್ರಮೊ

ಬೈಪಾಯಿನ ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿನ್ ಕಟ್ಟ ಪುಡಯಿಡ್ ಪಾಡುದು 3 ಜನ ಇಲ್ಲದ ಗುರ್ಕಾರನ ಮಂಡೆಗ್ ದೀಪೆರ್. ಆಯನೇ ಮಂಡೆಗ್ ದೀವೊನ್ನು ಅತ್ತ್. ಇಲ್ಲದ ಮಾತೆರ್ಲ ತರೆಕ್ಕ್ ಪತ್ತೊಡು. ಪಂಡ ಅರಿತ್ತ ಮುಡಿ ಮಂಡೆಗ್ ಪತ್ತಿ ಲೆಕೊ. ನೆತ್ತ ನಂಬುಗೆ ದಾದ ಪಂಡ ಎಚ್ಚಿನ ಅರಿತ್ತ ಮುಡಿ ದುಂಬುದ ದಿನೊಟ್ಟು ಅಟ್ಟ ಸೇರಡ್ ಪಂದ್. ಇಲ್ಲದ ಗುರ್ಕಾರೆ ಪುಂಡಿನ್ "ಪೊಲಿ ಪೊಲಿ"(ಸಮೃದ್ಧಿ) ಪಂದ್ ಅಟ್ಟದ ಮಿತ್ತ್ ಕೊನೊದು ದೀಪೆರ್.ಈ ಪುಂಡಿ ಮನದಾನಿ ತಿನರೆ. ಅಯ್ ತೊಟ್ಟುಗು ತೂಕುಲೊಡು ಒಂಜಿ ನಿನೆ ಪಾಡುದು ತುಡರ್ ಅರ್ಲಾವೆರ್. ಮೇಲ್ ಕಾಲೊಗ್ ನೆಟುದ್ದು ಎಚ್ಚ ಮುಡಿ ಆವಡ್ ಪಂಡುದು, ಪುಡಾದ್ಡು ತಿರ್ತ್ ಬರ್ಪೆರ್. ವೊಂತೆ ಪೊರ್ತು ಕರೀದ್ ಕುಡ ಅಂಚನೇ ಮಂಡೆಡ್ ದೀದ್ ತಿರ್ತ್ ಕೊನಪೆರ್. ಅಲ್ಪ ಪಡ್ಸಲೆಡ್ ಕರೀದ್ ಪೋತಿನ ಪೆರಿಯಕ್ಲೆಗ್ ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿದ ಎಡೆಮಿಸೆಲುದ ಮಿತ್ತಡಿ ದೀಪೆರ್. ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಕಾಚ್ ಕುಂಬುಡೊದ ಕಜಿಪು ಅತ್ತುಂಡ ಮೀನ್‍ದ ರೆಸದೊಟ್ಟು ತಿನಿಯೆರೆ ಬಾರಿ ರುಚಿ!

ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿದ ಉಪಯೋಗೊಲು

ಆಟಿಡ್ ಪ್ರತಿ ತುಲುವೆರೆನ ಇಲ್ಲಡ್ ಕೇನೆದ ಪುಂಡಿ ಮಲ್ಪೊಡೇ ಪನ್ಪಿ ಕಟ್ಟ್ ಇತ್ತ್ಂಡ್. ಪುಂಡಿ ಆಟಿ ತಿಂಗೊಲುಡೇ ಮಲ್ಪೊಡು. ದಾಯೆ ಪಂಡ ಅವು ಉಸ್ನದ ವಸ್ತು. ತಂಡ್ ದ ವಾತಾವರಣ ಬೋಡು. ಬಂಜಿಡ್ ಇತ್ತಿನ ಕಲ್ಲ್, ಕೂಜಲ್,ಕ ರವಂದೆ ಬಂಜಿಡ್ ಇತ್ತಿನ ಕಜವುಲೆನ್ ಉಂದು ನೀರ್ ಮಲ್ಪುಂಡು. ಮೆದ್ಲೆ ಪುರಿಕ್ಕ್ ನೆತ್ತಾತ್ ಎಡ್ಡೆ ಮರ್ದ್ ಬೇತೆ ಇಜ್ಜಿ.